Miyokard İnfarktüsü Geçiren Bireylerde Yaşam Kalitesi, Öz Yeterlilik ve Stres Düzeylerinin Belirlenmesi

Yıl 2024, Sayı: 24, 1186 - 1199, 30.12.2024

Büşra Erbakan , Neşe Uysal

https://doi.org/10.38079/igusabder.1293541

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı miyokard infarktüsü geçiren bireylerde yaşam kalitesi, öz yeterlilik ve stres düzeylerinin belirlenmesidir.
Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte yürütülen araştırmanın örneklemini son 1 yıl içinde miyokard infarktüsü geçiren, araştırmanın yürütüldüğü eğitim ve araştırma hastanesinin kardiyoloji polikliniğine başvuran ve araştırmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan 224 birey oluşturmuştur. Aaştırma verileri Kişisel Bilgi Formu, Kalp Yaşam Kalitesi Ölçeği, Genel Öz-Yeterlik Ölçeği ve Algılanan Stres Ölçeği kullanılarak toplanmıştır.
Bulgular: Araştırmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 60,52 ± 10,05 yıl olduğu, %75,9'unun miyokard infarktüsü sonrası ağrı ve yorgunluk gibi semptomlar yaşadığı belirtilmiştir. Kalp Yaşam Kalitesi Ölçeği ile Genel Öz Yeterlilik Ölçeği puanları arasında yüksek düzeyde, pozitif bir ilişki olduğu saptanmıştır. Kalp Yaşam Kalitesi Ölçeği ile Algılanan Stres Ölçeği puanları arasında orta düzeyde, negatif yönde ilişki olduğu saptanmıştır (p<0,05). Yaşam kalitesi, öz yeterlilik ve algılanan stres düzeylerinin miyokard infarktüsü sonrası cinsiyete, eğitim durumuna, çalışma durumuna, gelir durumuna, yaşa ve ek kronik hastalık varlığına göre anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir (p<0,05).
Sonuç: Bu araştırmada, yaşam kalitesi puanlarının algılanan stres ve genel öz yeterlik düzeyleri ile ilişkili olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarının bireylerin fiziksel ve psikososyal iyiliğine bütünsel yaklaşıma vurgu yapmak, bakımın sürekliliğini sağlamak açısından yarar sağlayacağı düşünülmekte olup, yaşam kalitesini artırmaya yönelik girişimsel çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Miyokard infarktüsü, yaşam kalitesi, öz yeterlilik, algılanan stres

Quality of Life, Self-efficiency and Stress Levels in Individuals with Myocardial Infarctus

Öz

Aim: The study was aimed to determine the quality of life, self-efficacy and stress levels in individuals with myocardial infarction.
Method: The descriptive and cross-sectional study consisted of 224 individuals who had a myocardial infarction in the last 1 year, applied to the cardiology outpatient clinic of the training and research hospital where the study was conducted, and met the inclusion criteria of the study. Research data were collected using Information Form, Heart Quality of Life Scale, General Self-Efficacy Scale, and Perceived Stress Scale.
Results: The mean age of the individuals participating in the study was 60.52±10.05, and 75.9% of them experienced symptoms such as pain and fatigue after myocardial infarction. A high level of positive correlation was found between the Heart Quality of Life Scale and General Self-Efficacy Scale scores. A moderate, negative correlation was found between the Heart Quality of Life Scale and Perceived Stress Scale scores (p<0.05). It was determined that quality of life, self-efficacy, and perceived stress levels differed significantly according to gender, education status, employment status, income status, age, and presence of additional chronic disease (p<0.05).
Conclusion: In this study, it was determined that quality of life scores were related to general self-efficacy levels and perceived stress. It is thought that the results of the research will be beneficial in terms of emphasizing a holistic approach to the physical and psychosocial well-being of individuals and ensuring the continuity of care, and interventional studies to increase the quality of life are recommended.

Anahtar Kelimeler

Miyocardial infarction, self-efficiency, perceived stress, quality of life

Kaynakça

• 1. World Health Organization. (WHO). The top 10 causes of death. World Health Organization. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/the-top-10-causes-of-death. Yayınlanma tarihi 2020. Erişim tarihi 5 Kasım 2022.
• 2. Türkiye İstatistik Kurumu. (TÜİK). Ölüm nedeni istatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-Nedeni-Istatistikleri-2018-30626 Yayınlanma tarihi 2019. Erişim tarihi 5 Kasım 2022.
• 3. Karadakovan A, Eti Aslan F. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. 5. Baskı. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2020.
• 4. Komalasaria R, Nurjanahb A, Maria M. Yochec quality of life of people with cardiovascular disease: A descriptive study Asian/Pacific Island. Nursing Journal. 2019;4(2):92-6. doi: 10.31372/20190402.1045.
• 5. Ginzburg K, Kutz I, Koifman B, et al. Acute stress disorder symptoms predict all-cause mortality among myocardial infarction patients: A 15-year longitudinal study. Annals of Behavioral Medicine. 2016;50(2):177-86. doi: 10.1007/s12160-015-9744-x.
• 6. Demirgüç A, Erkan ŞT. Akut Koroner Sendrom Tanılı Bireylerin Uyku Kalitesi Yorgunluk Fiziksel Aktivite Düzeyi Ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep, Türkiye: Hemşirelik, Sanko Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2021.
• 7. Mozaffarian D, Benjamin, EJ, Go AS, et al. American heart association statistics committee and stroke statistics subcommittee. Heart disease and stroke statistics 2015 update: a report from the American Heart Association. Circulation. 2015;131(4):29–322. doi: 101161/CIR.0000000000000152.
• 8. Kang K, Gholizadeh L, Inglis SC, Han HR. Correlates of healthrelated quality of life in patients with myocardial infarction: A literature review. International Journal of Nursing Studies. 2017;73:1-16. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2017.04.010.
• 9. Jeong I, Park JB, Kim HR, et al. Impacts of return-to-work type and period on job retention in workers with occupational ınjuries and diseases. Journal of Korean Medical Science. 2018;33(1):e2. doi: 10.3346/jkms.2018.33.e2.
• 10. Zhou Y, Zhu XP, Shi JJ, et al. Coronary heart disease and depression or anxiety: A bibliometric analysis. Frontiers Psychologyl. 2021;12:669000. doi: 10.3389/fpsyg.2021.669000.
• 11. Murphy B, Le Grande M, Alvarenga M, et al. Anxiety and depression after a cardiac event: prevalence and predictors. Front. Psychol 2020;10:3010. doi: 10.3389/fpsyg.2019.03010.
• 12. Saini RK, Chaudhury S, Singh N, et al. Depression, anxiety, and quality of life after percuataneous coronary interventions. Indian Journal of Psychiatry. 2022;31(1):6-18. doi: 10.4103/ipj.ipj_126_21.
• 13. Barham A, İbraheem R, Zyoud SH. Cardiac self efficacy and quality of life in patients coronary heart disease: A cross sectinol study from palestine. BMC Cardiovascular Disorders. 2019;19:290. doi: 10.1186/s12872-019-01281-7.
• 14. Dural G, Çıtlık Sarıtaş S. Akut koroner sendromlu hastalarda yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Journal of Cardiovascular Nursing. 2017;8(17):131-41. doi: 10.5543/khd.2017.65265.
• 15. Kärner Köhler A, Tingström P, Jaarsma T, Nilsson S. Patient empowerment and general self efficacy in patients with coronary heart disease: a cross sectional study. BMC Family Practice. 2018;19(1):76. doi: 10.1186/s12875-018-0749-y.
• 16. Aloghareh SB, Tali SS, Hasanpour Dehkordi A, et al. The effects of a self management program based on 5 a’s model on the quality of life and self efficacy in the myocardial infarction patients. Przegl Epidemiologiczny. 2021;75(4):556-563. doi: 10.32394/pe.75.52.
• 17. Turan Kavradım S, Özer Z. Koroner kalp hastalıklarının yönetiminde uyum ve öz yeterlik. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2018;10(3):334-345.
• 18. Brink E, Alsén P, Herlitz J, et al. General self efficacy and health related quality of life after myocardial infarction. Psychology, Health and Medicine. 2012;17(3):346-55. doi: 10.1080/13548506.2011.608807.
• 19. Açıksöz S, Uzun Ş, Arslan F. Hemşirelik öğrencilerinde öz yeterlilik algısı ile klinik uygulamaya ilişkin kaygı ve stres durumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi. 2016;58:129-135. doi: 10.5455/gulhane.169643.
• 20. Duğan Ö, Bektaş H. Koroner kalp hastalarında Kalp Yaşam Kalitesi Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlama çalışması. Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi. 2020;11(25):71-81. doi:10.5543/khd.2020.38278.
• 21. Aypay A. Genel Öz Yeterlilik Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlama çalışması. İnönü Eğitim Fakültesi Dergisi. 2010;11(2):113-32.
• 22. Bilge A, Öğce F, Genç RE, Oran NT. Algılanan Stres Ölçeği’nin Türkçe versiyonunun psikometrik uygunluğu. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2009;2(25):61-72.
• 23. Pragodpol P, Ryan C. Critical review of factors predicting health related quality of life in newly diagnosed coronary artery disease patients. Journal of Cardiovascular Nursing. 2013;28(3):277-84. doi: 10.1097/JCN.0b013e31824af56e.
• 24. Dueñas M, Ramirez C, Arana R, Failde I. Gender differences and determinants of health related quality of life in coronary patients: A follow-up study. BMC Cardiovascular Disorders. 2011;11:24.
• 25. Olgun S, Kaptan G, Büyükünal SK. Miyokard infarktüsü geçirmiş hastaların yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. İstanbul Arel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yaşam Dergisi. 2016;1(1):6-15.
• 26. Fırat FA, Dedeli Ö. Miyokart infarktüsü geçiren hastalarda umutsuzluk ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Kardivasküler Hemşirelik Dergisi. 2016;7(14):153-61. doi: 10.5543/khd.2016.72792.
• 27. Moryś JM, Bellwon J, Höfer S, et al. Quality of life in patients with coronary heart disease after myocardialin farction and with ischemic heart failure. Archieves of Medical Science. 2016;12(2):326–333. doi: 10.5114/aoms.2014.47881.
• 28. Sir Ö. Akut Miyokard İnfarktüsü Geçiren Hastaların Hastalık Algısı ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. [Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2020.
• 29. Shrestha R, Rawal L, Bajracharya R, Ghimire A. Predictors of cardiac self-efficacy among patients diagnosed with coronary artery disease in tertiary hospitals in Nepal. Journal of Public Health Research. 2020;9(4):1787. doi: 10.4081/jphr.2020.1787.
• 30. Kılınç E, Kartal A. Akut miyokard infarktüsü geçirmiş genç erişkin bireye Pender’in sağlığı geliştirme modeli temelli hemşirelik bakımı. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Science. 2019;11(2):219-30. doi: 10.5336/nurses.2019-64999.
• 31. Liu N, Liu S, Yu N, et al. Correlations among psychological resilience, self-efficacy, and negative emotion in acute myocardial ınfarction patients after percutaneous coronary intervention. Frontiers in Psychiatry. 2018;9:1. doi: 10.3389/fpsyt.2018.00001
• 32. Salari A, Rouhi Balasi L, Moaddab F. Patients’ cardiac self-efficacy after coronary artery angioplasty. Jundishapur Journal of Chronicles Disease Care. 2016;5(2):e60308. doi: 10.17795/jjcdc-37251.
• 33. Xu X, Bao H, Strait K et al. Sex differences in perceived stress and early recovery in young and middle-aged patients with acute myocardial infarction. Circulation. 2015; 131(7):614-23.
• 34. Orth-Gomer K, Deter HC. Sex and gender issues in cardiovascular research. Psychosomatic Medicine. 2015;77(9):1067–1068. doi: 10.1097/PSY.0000000000000267.
• 35. Bayrak B, Oğuz S, Arslan S, ve ark. Miyokard infarktüsü geçirmiş hastalarda algılanan stresin belirlenmesi. Turkish Journal of Cardiovasculer Nursing. 2019;10(23):129–137. doi: 10.5543/khd.2019.09719.
• 36. Hajar R. Risk factors for coronary artery disease: Historical perspectives. Heart Views: The Official Journal of The Gulf Heart Association. 2017;18(3):109–14. doi: 10.4103/HEARTVIEWS.HEARTVIEWS_106_17.
• 37. Du S, Feng Z, Wang W, et al. A structural equation model linking health literacy, self efficacy and quality of life in adults with coronary heart disease. Cardiovascular Disorders. 2022;22:285. doi: 10.1186/s12872-022-02720-8.
• 38. Sangruangake M, Jirapornkul C, Hurst C. Psychometric properties of diabetes management self-efficacy in thai type 2 diabetes mellitus patients: A multicenter study. International Journal of Endocrinology. 2017;2503156. doi: 10.1155/2017/2503156.
• 39. Özel Y, Karabulut AB. Günlük yaşam ve stres yönetimi. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi. 2018;1(1):48-56.
• 40. Bahall M, Khan K. Quality of life of patients with first-time AMI: A descriptive study. Health and Quality of Life Outcomes. 2018;16(1):32. doi: 10.1186/s12955-018-0860-8.
• 41. Fors A, Ulin K, Cliffordson C, Ekman I, Brink E. The Cardiac Self-Efficacy Scale, a useful tool with potential to evaluate person-centred care. European Journal of Cardiovascular Nurse. 2015;14:536-543. doi: 10.1177/1474515114548622.
• 42. Javadi A, Amouzeshi A, Barani F. The role of self-efficacy beliefs, has a positive effect on the artery bypass patients. J Surg Trauma. 2022;10(3):114-121. doi: 10.32592/jsurgery.2022.10.3.104.