Görme Engelli Bireylerin İlaç Kullanımında Karşılaştıkları Sorunların Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Sayı: 24, 1200 - 1212, 30.12.2024

Ayşegül Doğan , Nebahat Durmaz

https://doi.org/10.38079/igusabder.1437312

Öz

Amaç: Bu çalışma görme engelli bireylerin ilaç kullanımında yaşadığı sorunları belirlemeyi ve ilgili il bazında konuya yönelik çözüm önerileri sunmayı amaçlamaktadır.
Yöntem: Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışma evreni Zonguldak İl merkezinde yaşayan görme engelli bireyleri kapsamaktadır. Kartopu örnekleme yöntemi kullanılarak 10 katılımcıya ulaşılmış, açık uçlu sorular aracılığıyla toplanan veriler MAXQDA 2022 Paket Programında içerik analizine tabi tutulmuştur. Kategori ve kodların detaylı tanımlanması amacıyla betimsel analizden yararlanılmıştır.
Bulgular: Araştırma bulgularına göre, oluşturulan kodların birleşmesi ile toplam 5 tema meydana gelmiştir. Kodların frekanslara göre dağılımı incelendiğinde en yüksek frekansa sahip kodların “ilaç kullanımında yardım alma (f=13)”, “farmakovijilans (PV) sorunu yaşamama (f=10)” ve “Son Kullanma Tarihi takip etme sorunu (f=8)” olduğu görülmüştür. Katılımcılar hastalık durumunda ilk olarak aile hekimine başvurduklarını, kullandıkları ilaçlar hakkında bilgiyi doktor ve eczacılardan aldıklarını bildirmişlerdir. Katılımcıların ilaçları ayırt etmek ve kullanma zamanını ayarlamak için ilaçlar üzerinde yer alan kabartma yazılarını kullandıkları, ilaçları kutunun şeklinden tanıdıkları, farklı yerlere koyarak ayırt ettikleri ortaya koyulmuştur.
Sonuç: Görme engelli bireylerin ilaç kullanımında en sık karşılaştığı sorunlar ilaçları kullanırken yardıma ihtiyaç duyulması ve ilaçların son kullanma tarihlerinin yardım almadan takip edilememesidir. Sağlık okuryazarlığını geliştirmek için görme engelli bireyler için özel eğitimler düzenlenmesi, özellikle tek başına yaşayan ve yardımsız ilaç kullanmakta zorlanan görme engelli bireylere evde sağlık hizmetleri aracılığıyla görevlendirilen sağlık personellerinin yardımcı olması, görme engelliler için tasarlanmış mobil uygulamalar ve teknolojik donanımların yaygınlaştırılması ile bu sorunların üstesinden gelinebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Görme engelli bireyler, ilaç kullanımı, sağlık hizmetleri

Teşekkür

Araştırmaya katılan tüm görme engelli vatandaşlarımıza teşekkür ederiz.

Evaluation of Medication-Handling Problems Among Visually Impaired Individuals

Öz

Aim: This study aimed to determine the problems experienced by visually impaired individuals in drug use and to offer solutions to the issue on a provincial basis.
Method: Qualitative research method was used in this study. The study population included visually impaired individuals living in Zonguldak province. 10 participants were reached using the snowball sampling method, and the data collected through open-ended questions were subjected to content analysis in the MAXQDA 2022 Package Program. Descriptive analysis was used to define categories and codes in detail.
Results: According to the research findings 5 themes emerged by combining the codes. When the distribution of codes according to frequencies was examined, the codes with the highest frequency were “receiving help in drug use” (f=13), “not experiencing pharmacovigilance (PV) problems” (f=10) and “problems in following expiration date” (f=8). Participants reported that they first consulted their family physician in case of illness and that they received information about the medications they used from doctors and pharmacists. It was revealed that the participants used the braille on the medicines to distinguish the medicines and adjust the time of use, they recognized the medicines by the shape of the box and distinguished them by placing them in different places.
Conclusion: Among visually impaired individuals, the most common problems in drug use were the need for help when using the drugs and the inability to follow the expiration dates of the drugs without help. It is thought that these problems can be overcome by organizing special training for visually impaired individuals in order to improve health literacy, by assisting visually impaired individuals, especially those who live alone and having difficulty in taking medications without assistance, by health personnel assigned through home health services, and by disseminating mobile applications and technological equipment designed for the visually impaired people.

Anahtar Kelimeler

Visually impaired individuals, medication use, health services

Kaynakça

• 1. Tengilimoğlu D, Akbolat M, Işık O. Sağlık İşletmeleri Yönetimi. 7. Baskı. Ankara: Nobel Yayınevi; 2015
• 2. Özata M, Karip S. Engelli bireylerin sağlık hizmetleri kullanımında yaşadıkları sorunlar: Konya örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2017;20:409-427.
• 3. İnan S, Peker GC, Tekiner S, Ak F, Dağlı Z. Engellilik, Türkiye’de engellilerin durumu ve sağlık hizmet sunumuna bir bakış. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2013;12:723-728.
• 4. Arslan Y, Şahin HM, Gülnar U, Şahbudak M. Görme engellilerin toplumsal hayatta yaşadıkları zorluklar (Batman Merkez örneği). Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi. 2014;4:1-14.
• 5. Naipal S, Rampersad N. A review of visual impairment. African Vision and Eye Health. 2018;77:413-3183. doi: 10.4102/aveh.v77i1.393
• 6. Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü 2023 Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni.https://www.aile.gov.tr/media/151788/eyhgm_istatistik_bulteni_kasim_23.pdf Yayınlanma tarihi Kasım 2023. Erişim tarihi 05.01.2024.
• 7. Kaldık B. Engelli hakları hareketi: Bir aktivist hareket olarak gelişimi, talepleri ve toplumsal bağlamı. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2022;31:674-687. doi: 10.35379/cusosbil.1152727.
• 8. Baltacı A. 2019. Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019;5:368-88. doi: 10.31592/aeusbed.598299.
• 9. Tekindal M, Uğuz AŞ. Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi. 2022;20:153-182.
• 10. Creswell JW. Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Ankara: Siyasal Kitabevi; 2018.
• 11. Fusch PI, Ness LR. Are we there yet? data saturation in qualitative research. The Qualitative Report. 2015;20:1408-1416. doi: 10.46743/2160-3715/2015.2281.
• 12. Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2016.
• 13. Radiker S, Kuckartz U. Focused analysis of qualitative interviews with MAXQDA: step by step. Berlin: Maxquda Press; 2020 https://www.maxqda-press.com/wp-content/uploads/sites/4/978-3-948768072.pdf Erişim Tarihi: 07.12.2023.
• 14. Gökalp O, Mollaoğlu H. Uygunsuz ilaç kullanımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2003;10:17-20.
• 15. Dünya Sağlık Örgütü. Promoting rational use of medicines: core components. WHO Policy Perspectives on Medicines No 5. https://www.who.int/activities/promoting-rational-use-of-medicines Yayınlanma tarihi: 2002. Erişim Tarihi: 02.12.2023.
• 16. Zhi­Han L, Hui­Yin Y, Makmor­Bakry M. Medication­handling challenges among visually impaired population. Arch Pharma Pract. 2017;8:8-14. doi: 10.4103/2045-080X.199613 .
• 17. Feinberg JL, Rogers PA, Sokol­McKay D. Age­related eye disease and medication safety. Ann Long­term Care. 2009;17:17-22.
• 18. Lee BH, Lee YJ. Evaluation of medication use and pharmacy services for visually impaired persons: Perspectives from both visually ımpaired and community pharmacist. Diability and Health Journal. 2019;12:79-86. doi: 10.1016/j.dhjo.2018.07.012.
• 19. Ervasti M, Isomursu M, Idigoras Leibar I. Touch- and audio-based medication management service concept for vision impaired older people 2011 IEEE International Conference on RFID-Technologies and Applications; Sitges, Spain, 2011;244-251. doi: 10.1109/RFID-TA.2011.6068645.
• 20. Almukainzi M, Almuhareb A, Aldwisan F, Alquaydhib W. Medication use patterns in the visually ımpaired in Saudi Arabia and the importance of applying braille labeling. Saudi Pharm J. 2020;28:274-280. doi: 10.1016%2Fj.jsps.2020.01.006.
• 21. Akan H. Akılcı antibiyotik kullanımı ve Türk Hematoloji Derneği. ANKEM Dergisi. 2006;20:65-67.
• 22. Ulaş SC, Uçku R. Türkiye'de özürlülük ve özürlülere sunulan hizmetler. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2012;11:483-488.
• 23. Kördeve MK. Engelli bireylerin sağlık hizmeti alımında karşılaştıkları problemler. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi. 2017;3:14-24.
• 24. Erkoç B, Akyol Güner T. Engelli bireye sahip ailelerin akılcı ilaç kullanımına ilişkin tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2021;8:14-20.
• 25. Ekenler Ş, Koçoğlu D. Bireylerin akılcı ilaç kullanımıyla ilgili bilgi ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2016;3:44-55.
• 26. Muhsin ZJ, Qahwaji R, Ghanchi F. et al. Review of substitutive assistive tools and technologies for people with visual impairments: Recent advancements and prospects. Journal on Multimodal User Interfaces. 2023;18:135-156. doi: 10.1007/s12193-023-00427-4.
• 27. Han R, Yoon H, Kim G, Lee H, Lee Y. Revolutionizing medicinal chemistry: The application of artificial intelligence (AI) in early drug discovery. Pharmaceuticals. 2023;16:1259. doi: 10.3390/ph16091259.
• 28. Yu J, Chen Z, Karnata S.I, Yang J. Accurate system for automatic pill recognition using imprint information. IET Image Process. 2015;9:1039-1047. doi: 10.1049/iet-ipr.2014.1007.
• 29. Chang WJ, Chen LB, Hsu CH, Lin CP, Yang TC. A deep learning based intelligent medicine recognition system for chronic patients. IEEE Access. 2019;7:44441-44458. doi: 10.1109/ACCESS.2019.2908843.