Eş‘arî Usûlcülerin Nesih Konusunda İmam Şâfiî’ye Yönelttiği Eleştiriler -Râzî ve Âmidî Örneği-

Yıl 2020, Sayı: 36, 1 - 15, 30.10.2020

Nasi Aslan

Öz

Nesih konusu, kelam, tefsir ve hadis olmak üzere genelde İslamî ilimlerin, özelde ise fıkıh usûlünün ana konularından birini oluşturur. Nesihle ilgili tartışmalar daha çok deliller arası neshin vukuu ile ilgili olup bu konu haddizatında usûldeki tartışmaların da odağını oluşturmaktadır. İslam âlimlerinin cumhuruna göre Kur’an’ın Kur’an ve sünnetle, sünnetin de Kur’an ve sünnetle neshi caizdir. Diğer taraftan fakihler Kur’an ve mütevâtir sünnet ile sabit hükmün ahad haber, icmâ veya kıyas ile neshinin caiz olmadığı hususunda görüş birliği içindedir. İmam Şâfiî ise Kur’an’ın ancak Kur’an’la, sünnetin de ancak sünnetle neshedilebileceğini söyler. Kur’an’ın sünnetle, sünnetin de Kur’an’la neshinin ise caiz olmadığı görüşündedir. İmam Şâfiî, konuyla ilgili bu görüşünden dolayı birçok eleştiriye maruz kalmıştır. Nitekim amelde Şâfiî mezhebine mensup olmakla beraber kelamî alanda Eş‘ar’î ekolünün öncülerinden olan Fahreddin er-Râzî ve Seyfeddin el-Âmidî de bu konuda İmam Şâfiî’ye bir dizi eleştiride bulunurlar. İşte bu makalede söz konusu eleştirileri değerlendireceğiz. Ayrıca Hanefî usûlcülerin aksine Eş‘arî usûlcülerin ele aldıkları konularla ilgili görüş sahiplerine atıfta bulunurlarken Eş‘ariyye’ye ve Mutezile’ye bulundukları atıflar makalede dikkat çeken noktalardır.

Anahtar Kelimeler

Eş‘ariyye, Nesih, Beyan, Kur’an, Sünnet

Destekleyen Kurum

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ BAP

Proje Numarası

SDK-2017-9870

Ashari Methodologists’ Criticisms for Imam Shâfi’î for His Views on Abrogation -Râzî and Âmidî Example-

Öz

The subject matter of abrogation is one of the main subjects of Islamic sciences such as Islamic theology, commentary and hadith in general and that of jurisprudential methodology in particular. Debates on abrogation are mostly on the occurrence on abrogation among the sources (Qur’an, Sunnah, Consensus, Analogy) and that actually forms the focus of debates in methodology. To the majority of muslim scholars, Qur’an’s and Sunnah’s abrogating Qur’an and Qur’an’s and Sunnah’s abrogating Sunnah is permissible. However, jurisprudents are in full agreement that is not permissible that a provision determined by Qur’an and recurrent sunnah is abrogated by solitary hadith, consensus or analogy. But Imam Shâfi’î is of the opinion that Qur’an can only be abrogated by Qur’an and Sunnah can only be abrogated by Sunnah. he thinks that it is not permissible that Qur’an abrogates Sunnah or Sunnah abrogates Qur’an and because of this opinion, he has been exposed to a lot of criticism. As a result, adopting Shafi’i’s mazhab in practice and being among top Ashari’s theologists, Fahreddin al-Razi and Seyfeddin al-Âmidî direct some criticism to Iman Shâfi’î on this matter. Here, in this article, we will be evaluating this criticism. Besides, contrary to Hanafian methodologists, among the references they make, Ashari methodologists’ referrings to Ashari and Mu’tezili are the striking points in the article.

Anahtar Kelimeler

Ashariyah/Ash‘arism, Abrogation, Explanation, Qur’an, Sunnah

Proje Numarası

SDK-2017-9870