Ayni Teminatlar Bağlamında Bey‘ Bi’l-Vefânın Hukuki Durumu

Yıl 2018, Sayı: 31, 291 - 315, 30.04.2018

Recep Özdemir

Öz

Bey‘ bi’l-vefâ, sınırlı bir bölgede, ticarî ihtiyaçların sevkiyle ortaya çıkmış ve örf haline gelmiş bir finansman türüdür. Temelde fâize düşmemek ve borcu garantiye bağlamak amacıyla, daha çok Hanefî çevrelerinde uygulama alanı bulmuş ve tartışılma konusu yapılmıştır. Hanefîler dışındaki mezheplerde geçerli bir işlem kabul edilmeyen bey‘ bi’l-vefa Hanefî literatüründe ise hem bir akit hem de sınırlı aynî hak şeklinde değerlendirmeye tâbi tutulmuştur. Geri verme şartı sebebiyle bey‘ akdinden, maldan yararlanmanın akit esnasında şart koşulmasından dolayı rehin akdinden farklılaşan bey‘ bi’l-vefânın niteliği ve hukuki durumuyla ilgili birçok görüş ortaya atılmıştır. Geri verme şartının akdi batıl kılıp kılmayacağı ve yararlanma şartının faize yol açıp açmayacağı bu tartışmaların odak noktasını oluşturmaktadır. Niteliği ve hukuki durumuyla ilgili birçok görüş olmakla birlikte, bey bi’l-vefâda rehin akdinin hükümlerinin daha ön planda olduğu ve akdin amacının kreditöre teminat sağlamak olduğu yönünde yaygın bir kanaat vardır. Bu çalışmada akdin hukuki niteliğiyle ilgili görüşler dikkate alınarak teminat vasıtaları bağlamında değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Hukuku, Aynî Teminatlar, Borç, Rehin, Bey‘ bi’l-vefâ

Legal Status of Sale-For-Repurchase (Bay-al-Wafa) in the Context of Real Securities

Öz

Sale-for-repurchase (bay-al-Wafa) emerged because of commercial needs in a limited territory. It has been considered as both form of the contract and the limited real security in the Islamic law. Essentially, sale-for-repurchase (bay-al-Wafa), has become custom in order not to use interest and to guarantee a debt. The seller, at a later date, pledges to pay the debt by returning the sale price of the contract item. In return, the buyer guarantees to return the goods in question. Besides many views on the legal situation, there is a widespread conviction that the provisions of the pledge are more preliminary in the sale-for-repurchase (bay-al-Wafa). This suggests that it is a more appropriate approach to consider it as one of the guarantees that provides the real guarantee. In this study, sale-for-repurchase will be treated as a guarantee contract.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Real Securities, Debt, Pignus, Sale-for-repurchase (bay-al-Wafa