BİYOLOJİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ORTAÖĞRETİM BİYOLOJİ DERSİ ÜNİTE/KONULARINA YÖNELİK ÖZ-YETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 145 - 154, 29.12.2018

Mehmet Yılmaz Osman Çimen Ferhat Karakaya Merve Adıgüzel

Öz

Bu araştırmada, biyoloji öğretmen
adaylarının ortaöğretim biyoloji dersi öğretim programında yer alan
ünite/konulara yönelik öz-yeterlik algılarının incelenmesi ve öğretim
programında yer alan ünite/konular ile ilgili eksiklik/yeterlik sebeplerinin
belirlenmesine amaçlanmıştır. Bu araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden
durum çalışması kullanılmıştır. Araştırma 2017-2018 eğitim-öğretim yılı  bahar 
döneminde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, bir devlet
üniversitesinde öğrenim gören 4. sınıf biyoloji öğretmen adayları
oluşturmaktadır. Araştırma bulguları, biyoloji öğretmen adaylarının 9. ve
10.sınıf ünite/konularına yönelik öz-yeterlik algılarının yüksek olduğunu
göstermiştir. Bu durumun oluşmasında, derslerde kullanılan öğretim yöntemleri
ve ders ortamlarının etkili olduğu belirlenmiştir. Ancak biyoloji öğretmen
adaylarının 11. ve 12. sınıf ünite/konularına yönelik öz-yeterlik algılarının
düşük olduğunu belirlenmiştir. 11. ve 12. sınıf biyoloji dersi öğretim
programında yer alan konuların kapsamının geniş olması, içeriğin karmaşık
olması, kullanılan öğretim yöntem ve tekniklerinin öğrenci ilgisini çekmemesi ve
öğretmen adaylarının kavram yanılgılarına sahip olmaları ünite/konuların
kalıcılığının sağlanamamasında etkili olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Biyoloji öğretmen adayı, öz-yeterlik algısı, öğretmen yeterliği

Kaynakça

• Altunçekiç, A., Yaman, S., & Koray, Ö. (2005). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma (Kastamonu ili örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 93-102.
• Anderson, A.M., Dragsted, S., Evans, R.H., & Sorensen, H. (2004). The relationship between changes in teachers’ selfefficacybeliefs and the science teaching environment of Danish first-year elementary teachers. Journal of Science Teacher Education, 15, 25–38.
• Arsal, Z. (2006). Self-efficacy beliefs of teacher candidates on using a computer in teaching. Paper Presented at the annual meeting of the 6th International Educational Technologies Conference, Cyprus.
• Arslan, A. (2008). Öğretmen adaylarının bilgisayar destekli eğitim yapmaya yönelik tutumları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(24), 101-109.
• Aşkar, P., & Umay, A. (2001). İlköğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin bilgisayarla ilgili öz yeterlik algısı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21,1-8.
• Bandura, A. (1986). Social foundation of thought and action: a social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ:Prentice Hal
• Cannon, J.R., & Scharmann, L. C. (1996). Influence of a cooperative early field experience on preservice elementary teachers’ science self- efficacy. Science Education, 80, 419–436
• Czerniak, C. M. & Lumpe, A. T. (1996). Relationship between teacher beliefs and science education reform. Journal of Science Teacher Education, 41(1), 49–58
• Çapa, Y., Çakıroğlu, J. & Sarıkaya, H. (2005). The development and validation of a Turkish version of the teachers’ sense of efficacy scale. Eğitim ve Bilim, 30(137), 74–81.
• Ekici, G., Çıbık, A. S., & Fettahlıoğlu, P. (2014). Biyoloji öz-yeterlik inancı ile öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik inancının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumu yordama gücü. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 23-41.
• Freidmen, I.A. (2003). Self-efficacy and burnout in teaching: The importance of interpersonal-relations efficacy, Social Psychology of Education, 6, 191– 215.
• Gerçek, C., Yılmaz, M., Köseoğlu, P. & Soran, H. (2006). Biology teaching selfefficacy beliefs of the teacher candidates. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 39(1), 57–73.
• Gündoğdu K., Aytaçlı B., Aydoğan R., & Yıldırım C., (2015) Öğretmen Yeterlikleri Alanında Yazılan Makalelerin İçerik Analizi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 30-43
• Gündüz, E., Yılmaz, M., & Çimen, O. (2016). MEB ortaöğretim 10. sınıf biyoloji ders kitabının bilimsel içerik bakımından incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 1115-1140
• Keleş, E,. & Kefeli, P. (2010). Determination of student misconceptions in “photosynthesis and respiration” unit and correcting them with the help of cai material. Procedia Social and Behavioral Sciences. 2, 3111-3118.
• Kırbaşlar, F. G., Çıngıl Barış, Ç., & Ünal, M. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fermantasyon konusundaki yanlış öğrenmelerinin araştırılmasına yönelik bir çalışma. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 158 – 168.
• MEB (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf. 10.07.2018 tarihinde alınmıştır.
• Moseley, C., Reinke, K., & Bookout, V. (2002). The effect of teaching outdoor environmental education on preservice teachers’ attitudes toward self-efficacy and outcome expectancy. The Journal of Environmental Education, 34(1), 9-15.
• Özçelik, H., & Kurt, A.A. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin bilgisayar öz yeterlilikleri: Balıkesir örneği. Elementary Education Online, 6(3), 441– 451.
• Pajares, F., & Miller, M. D. (1997). Mathematics self-efficacy and mathematical problem solving: Implications of using different forms of assessment. Journal of Experimental Education, 65(3), 213–228.
• Randel, B., Stevenson, H. W., & Witruk, E. (2000). Attitudes, beliefs, and mathematics achievement of German and Japanese high school students. International Journal of Behavioral Development, 24(2), 190–198.
• Savran, A., & Çakıroğlu, J. (2003). Differences between elementary and secondary preservice science teachers’ perceived efficacy beliefs and their classroom management beliefs. The Turkish Online Journal of Education Technology, 2(4), 15-20.
• Schriver, M., & Czerniak, C. M. (1999). A comparison of middle and junior high science teachers' levels of efficacy and knowledge of developmentally appropriate curriculum and instruction. Journal of Science Teacher Education, 10(1), 21–42.
• Şişman, M. (2009). Öğretmen yeterlilikleri: Modern bir söylem ve retorik. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 3.
• Taşdemir, M. (2006). Sınıf öğretmenlerinin planlama yeterliklerini algılama düzeyleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3), 287-307.
• TNTEE (Thematic Network on Teacher Education in Europe. (2000). Green paper on teacher education in Europe, Sweden: Printed in Umea Universitet
• Üredi, I. & Üredi, L. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının cinsiyetlerine, bulundukları sınıflara ve başarı düzeylerine göre fen öğretimine ilişkin öz-yeterlik inançlarının karşılaştırılması. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2),1-8.
• Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M., & Özer, N. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 1-16.
• Wenner, G. (2001). Science and mathematics efficacy beliefs held by practicing and prospective teachers: a 5-year perspective. Journal of Science Education and Technology, 10(2), 181–187.
• Yaman, S., Koray, Ö., C. ve Altunçekiç, A. (2004). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 355–364.
• Yeşilyurt, E. (2013). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 12(45), 88-104.
• Yılmaz, M., Gündüz, E., Diken, E. H., & Çimen, O. (2017). 8. Sınıf fen bilimleri ders kitabındaki biyoloji konularının bilimsel içerik açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 17-35.
• Yılmaz, M.,& Çimen, O. (2008). Biyoloji eğitimi tezsiz yüksek lisans öğrencilerinin biyoloji öğretimi öz-yeterlik inanç düzeyleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 20-29
• Yilmaz, M., Gündüz, E., Çimen, O. & Karakaya, F. (2017). Examining of biology subjects in the science textbook for grade 7 regarding scientific content, Turkish Journal of Education. 6(3), 128-142.
• Yürük, N. & Çakır, Ö. S. (2000). Lise öğrencilerinde oksijenli ve oksijensiz solunum konusunda görülen kavram yanılgılarının saptanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 185-191.