İşletmelerde Hilenin Önlenmesi ve Tespitinde Davranışsal Muhasebe ve Nöromuhasebe Tekniğinin Uygulama Süreci ve Öneriler

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 97 - 110, 30.06.2022

Hanifi Ayboğa , Şelale Koç

https://doi.org/10.55243/ihssr.1025683

Öz

Hile, hayatın her alanında karşımıza çıkan ve tespiti zor bir durumdur. Hilenin tespiti genellikle ihbar yoluyla gerçekleşmektedir. Ulusal ve uluslararası düzeyde hileyi önlemeye ve tespit etmeye yönelik düzenlemeler yapılmıştır ve yapılmaya da devam etmektedir. Tüm meslek gruplarında olduğu gibi teknolojideki gelişmeler muhasebe ve denetim işlemlerini kolaylaştırmakta, finansal raporların elde edilmesini ve denetim sonucuna ulaşmayı hızlandırmaktadır. Bu durum aynı zamanda, hilenin yapılmasını ve hilenin tespitini kolaylaştırmakta ama hile riskini de artırmaktadır. Ancak davranış kökenli olabilecek bir hilenin tespiti için farklı yöntemlere ihtiyaç duyulmaktadır. İşte bu nokta, nörobilimsel tekniğin oluştuğu yerdir. Nöronlar üzerinde yapılan çalışmaların bir sonucu olarak; Nörobilimsel teknikler, olaylara verilen tepkileri tespit eden bilimsel bir tekniktir. Bu çalışmanın amacı, hilenin önlenebilmesi ve tespit edilebilmesi için davranışsal muhasebe bağlamında nöromuhasebe teknikleri ve kullanım alanlarına açıklık getirmeye çalışmak ve öneriler sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Davranışsal Muhasebe, Hile, Nöromuhasebe, Analitik İnceleme Teknikleri

Kaynakça

• Arıkboğa, Ş. (2010), “Yönetim ve Organizasyon”, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Aytekin, P., Kahraman, A., (2014), “Pazarlamada Yeni Bir Araştıram Yaklaşımı:Nöropazarlama”, Journal Of Management Marketing and Logistics, Vol.1, Issue.1.
• Baldi, R.(2017), Decision Making and Neuroaccounting Perspective: An Eye-tracking investigation on Accounting İnformation Disclosure, Doctorate in Business Administration and Management, Siena-Florance , University of Pisa.
• Beyaz, A., Beyaz, R., (2015), “Traktörlerde Güvenlik Amaçlı Galvanik Deri Tepkisi Sensörü Kullanım Olanaklarının Belirlenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, C.3, S.3.
• Bhatt, S., Mbwana, J., Adeyemo, A., Sawyer,A., Hailu, A., VanMeter, J., (2009), “Lying About Facial Recognition: An fMRI Study”, Brain and Cognition, Vol.69.
• Birnberg, J.G. (2011), “A Proposed Framework for Behavioral Accounting Research”, American Accounting Association, Vol.23, No.1.
• Birnberg, J.G., Ganguly, A.R., (2012), “Is Neuroaccounting Waiting in the Wings? An Essay”, Accounting, Organizations and Society, N.37.
• Carvalho Júnior, C.V.O., Cornacchione, E., Rocha, A.F., Rocha, F.T., (2017), “Cognitive Brain Mapping Of Auditors and Accountants In Going Concern Judgments”, R. Cont. Fin. - USP, São Paulo, Vol.28, No.73.
• Cesar, A.M.R.V.C., Perez, G., Vidal, P.G., Marin, R.S., (2010), “Neuroaccounting Contribution to Understanding The Decision Making: An Example From an Innovative Company”, In Congresso Anpcont.
• Çalış, Y.E. (2011), “Bağımsız Denetim Sürecinde Analitik İnceleme Prosedürleri”, Denetişim, 2011/8.
• Çiftçi, H., Ayyıldız, H., (2016), “Nöroiktisat Işığında Rekabetçi Karar Alma Sürecinde Duygular, Rolleri ve Önemi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt.8, No.2.
• Dereköy, F. (2015) “Kurumsal Yönetim ve Temel Dinamikleri”, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Cilt.4, Sayı.1.
• Demircioğlu, E.N., Ever, D., (2021), “Nörobilimin Muhasebeye Etkisi Nöromuhasebe”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt.14, Sayı.2.
• Dickhaut, J., Basu, S., McCabe, K., Waymire, G., (2010), “Neuroaccounting: Consilience between the Biologically Evolved Brain and Culturally Evolved Accounting Principles”, Accounting Horizons, Vol.24, No.2.
• Ege, İ., Topaloğlu, E.E., Coşkun, D., (2012), “Davranışsal Finans ve Anomaliler: Ocak Ayı Anomalisinin İMKB’de Test Edilmesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı.56.
• Eken, A. (2017), “Sosyal Beyni Anlamak için Disiplinlerarası Yeni Yaklaşımlar”, Pivolka, Cilt.7, Sayı.25.
• Eskenazi, P.I., Hartmann, F.G.H., Rietdijk, W.J.R., (2016), “Why controllers compromise on their fiduciary duties: EEG evidence on the role of the human mirror neuron system”, Accounting, Organizations and Society, Vol.50.
• Fırat, E., Kurtoğlu, R., (2014), “Finans Dünyasının Krizler Karşısındaki Belirsizliği Davranışsal Ekonomi”, Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, C.7, S.1.
• http://changedlivesnewjourneys.com/pariental-lobes/
• http://pozitron-pet.com/pet-ct-nedir-pet-hakkinda/
• Kutluk, F.A., Gökten, S.(Ed.), (2017), “Behavioral Accounting and its Interactions”, Accounting and Corporate Reporting - Today and Tomorrow içinde (), Croatia: InTech. doi.org/10.5772/intechopen.68972
• Küçüközkan, Y. (2015), Liderlik ve Motivasyon Teorileri: Kuramsal Bir Çerçeve, Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt.1, Sayı 2.
• Marşap, B., Gökten, P.O., (2016), “Davranışsal Muhasebe: Kurumsal Yaklaşım”, İşletme Araştırmaları Dergisi, Vol.8, İssue 4.
• Önen, M., Kanayran, H.G., (2015), “Liderlik ve Motivasyon: Kuramsal Bir Değerlendirme”, Birey ve Toplum Dergisi, Cilt.5, Sayı.10.
• Sağlar, J., Akçalı, G. (2018), “Analitik İnceleme Prosedürlerinin Bağımsız Denetim Sürecine Etkisi”, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt.2, Sayı.1.
• Sayarı, N. (2017) “Contemporary Issues İn Behavioral Auduting: A Review Of Behavioral Audit Research”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, C.19, N.4.
• Sebastian, V. (2014), “New directions in understanding the decision-making process: neuroeconomics and neuromarketing”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, V.127.
• Suryati, T.F., Mooduto, W.I.S., (2021), “The Role of Neuroaccounting (The Science of Neural-based Accounting) in Decision Making”, Broad Research in Artificial Intelligence and Neuroscience, Cit.12, S.1.
• Şenel, S.A., Darıcı, S., (2018), “Psikofizyolojik Tekniklerin Adli Muhasebe Alanında ve Suçun Ortaya Çıkarılmasında Kullanılmasına İlişkin Bir Tartışma: Nöromuhasebe Kavramına Farklı Bir Bakış”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl.6, Sayı.67.
• Tank, A.K., Farrell, A.M., (2021), “Is Neuroaccounting Taking a Place on the Stage? A Review of the Influence of Neuroscience on Accounting Research”, European Accounting Review.
• Taş, B., Şeker, Ş.E., (2017), “Nöropazarlama ve Yönetim Bilişim Sistemleri”, YBS Ansiklopedisi, Cilt.4, Sayı.2.
• Tekin, B.(2016), “Beklenen Fayda ve Beklenti Teorileri Bağlamında Genelneksel Finans-Davranışsal Finans Ayrımı”, Journal Of Accounting, Finance and Auditing Studies, Cilt.2, Sayı.4.
• Türkiye Denetim Standartları (TDS), Bağımsız Denetim Standardı 240, Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminde Bağımsız Denetçinin Hileye İlişkin Sorumlulukları, Kamu Gözetimi Kurumu.
• Usul, H., Çağlan E. (2018), “Nöromuhasebe”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(2).
• Uzbay, İ.T. (2015), “Beyni Anlamak Sadece Nörobilim ile Mümkün Mü? Beyin Yüzyılında Nörolojik Bilimlerden Sosyal Bilimlere Yeni Açılımlar, Yeni Yaklaşımlar”, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl.1, Sayı.1.
• Wang, B. (2018), “Analysis of Corporate Social Responsibility Decisionmaking Behavior Based on Cognitive Neuroscience”, NeuroQuantology, Vol.16, Issue.6.
• Yağcı, Ç. (2017), Davranışsal Muhasebe Bağlamında Yabancılaşma: Bağımsız Denetçiler Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Muğla, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yavuzalp, A., Aydın, Y., (2018), “Tüketici Araştırmalarında Yeni Bir Alan Olarak Nöropazarlama”, Toros Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl.5, Sayı.9.
• Yücel, A., Çubuk, F., (2014), “Bir Nöropazarlama Araştırmasının Deneysel Yolculuğu ve Araştırmanın İlk İpuçları”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt.24, Sayı.2.
• Yücel, A., Şimşek, A.İ., (2018), “Tüketici Davranışlarını Analiz Etmede Nöropazarlama Yöntem ve Araçlarının Kullanımı”, İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, C.7, S.1.