PERS İMPARATORLUK GELENEĞİNİN ABBASİ SİYASAL DÜZENİNE ETKİSİ VE İBNÜ'L-MUKAFFA'IN ROLÜ ÜZERİNE ELEŞTİREL BİR YAKLAŞIM

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 215 - 240, 24.07.2018

Necmeddin Turan

Öz

İnsanlık
tarihi boyunca birçok medeniyet doğdu, gelişti, düşüşe geçti ve bazen de
karşılıklı olarak birbirlerini etkiledi. İslam medeniyeti de Emeviler ve
Abbasiler döneminde Bizans ve Pers kültür havzasıyla karşı karşıya geldiğinde
özellikle felsefi ve teolojik açıdan bir karşılıklı etkileşim süreci başladı.
Bu etkileşim, entelektüel sahada kalmayıp devlet bürokrasisi ve düzenine de
sirayet etti. Abbasilerin Pers kültüründen daha çok etkilendikleri ve Pers
ideolojisinin İbnü’l-Mukaffa tarafından devlete aktarıldığına dair yaygın bir
kanı vardır. Fakat Pers kültür ve ideolojisinin İslam medeniyetini etkilemesi
sadece Abbasiler dönemine has bir olgu değildir ve hilafet pratiği ölçeğinde
düşünüldüğünde Emevi ve Abbasi tecrübesi arasında büyük bir fark yoktur. İbnü’l-Mukaffa’nın
Pers düşüncesini İslam'a uygun hale getirdikten sonra Abbasi devlet düzenine
aktarmak istediği de unutulmamalıdır.

Bu
çalışma Emevi ve Abbasiler dönemi boyunca Pers kültürü ve ideolojisinin İslam
medeniyetini nasıl etkilediğini ve İbnü’l-Mukaffa’nın buradaki rolünün gerçek
niteliğini ortaya koyacak.

Anahtar Kelimeler

Kelam, İbnü’l-Mukaffa, Abbasiler, Emeviler, Persler

Kaynakça

• Yrd. Doç. Dr. Muhammed Kayhan
• Yrd. Doç. Dr. Halil İbrahim Üçer
• Doç. Dr. Ramazan Yıldırım