Arşiv Belgeleri Işığında Adıyaman Hacı Abdülgani (Çarşı) Cami’î Vakfı

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 236 - 258, 23.01.2020

Bahattin Turgut

Öz

Hacı Abdülgani vakfı, 16. yüzyıl
ortalarında Hacı Abdülgani tarafından kurulmuştur. Bir taraftan topluma hizmet
veren cami merkezli hayrî kurumlarıyla diğer taraftan gelir kaynağı olan
akarlarıyla Adıyaman şehir hayatına önemli katkılarda bulunmuştur. Hacı
Abdülgani vakfı, günümüze kadar ulaşan Çarşı cami’î ile dinî yönden cemaate
hizmet sunmaya devam etmektedir. Tarihte kalmış sıbyan mektebi ile çocukların
eğitimine, daru’l-kurra’sı ile Kur’an merkezli eğitimin gelişmesine öncülük
etmiştir. Gerçekleştirdiği medrese eğitimi ile de toplumun gençlerinin ve
yetişkinlerinin eğitim alıp yetişmesine vesile olmuştur. Hacı Abdülgani vakfı, cami
merkezli topluma yönelik hizmetlerin aksamadan devamı için çarşı merkezinde yer
alan gelir kaynağı 60 kadar dükkânı ve buğday pazarı ile şehrin ekonomisine
katkı sağlamıştır. Hacı Abdülgani vakfı, özellikle Osmanlı döneminde bünyesinde
çalışan çok sayıda personel için bir istihdam alanı açması yönüyle de Adıyaman
toplumuna ve şehir hayatına önemli katkılar sağlamıştır. 

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Adıyaman, Abdülgani Vakfı

Kaynakça

• 1. Arşiv KaynaklarıOA, C. MF. 6132.OA, Ev. d. 34325.OA. AE. SAMD. III. 42.4111.1.OA. AE. SAMD. III. 42.4111.1.OA. AE. SMMD. IV. 18. 1976.OA. C. EV. 8973.OA. C. MF. 7907.OA. C. MF. 3389.OA. C. MF. 8941.OA. C.MF. 89. 4445.OA. C. EV. 19342.OA. C.MF., 8978.OA. C. EV. 29209.OA. C.MF. 7093.OA. Ev. d. 34325.OA. EV. MKT. 1407. 30.OA. EV. MKT. 2040 OA. EV. MKT. 2049.OA. İbnü'l-Emin, Evkaf, 6079.VGMA. 159.114. 939.
• 2. Araştırma EserlerTurgut, Bahattin. “İslam Medeniyetinde Vakfiye: Hz. Ömer Örneği”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2018/ 2. Baltacı, Cahit. XV-XV /. Asırlarda Osmanlı Medreseleri.Kazıcı, Ziya. İslam Müesseseleri Tarihi, Kayıhan Yayınları: İstanbul 1991.Kazıcı, Ziya. Vakıflar. s. 124-128; Ma’muretü’l-Aziz Salnamesi, 1290, 8. Baskı, (Ma’muretü’l-Aziz: Vilayet Matbaası 1290), tablo: 6.Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, ( İstanbul: MEB Yayınları 1971), 1: 570.Mübahat S. Kütükoğlu, Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), (İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı 1994), 124.Nazif Öztürk, “Evkaf-ı Hümayun Nezareti”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları 1995), 11: 521.Nebi Bozkurt, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınevi 1993), 8: 543.Sucu, Mustafa, Adıyaman İli ve İlçeleri, s.46, Gaziantep: 1992; Turgut, Bahattin, Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Adıyaman’daki Vakıf Hizmetleri, s. 42, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1993.