Arap Dilinde Mübtedâ ve Haber Arasında İrtibat Sağlayan Râbıtlar

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 420 - 438, 16.01.2021

Mahfuz Geylani

Öz

Öz
Bu çalışmada râbıt olgusu hakkında genel bir bilgi verilmiştir. Râbıt olgusu Arap dili kaynaklarında yeri geldiğinde değinilen bir konudur. Ülkemizde bu konuda müstakil bir çalışma yapılmamıştır. Bu açıdan bu konuyu müstakil bir çalışmada ele almak önem arz etmektedir. Biz bu çalışmada râbıt olgusunu mübtedâ ve haber arasında irtibat kuran râbıtlar ve râbıta ihtiyaç duyulan bazı cümleler olmak üzere iki ana başlık altında ele almaya çalıştık. Konu ele alınırken temel kaynaklardan yararlanılmaya çalışıldı. Özellikle bu konuyu eserlerinde müstakil olarak ve genişçe işleyen İbn Hişâm’ın Muğni’l-lebîb ve Suyûtî’nin el-Eşbâh ve’n-nezâir fi’n-Nahv adlı eserlerinden istifade edilmeye çalışıldı.
Anahtar Kelimeler: Nahiv, Râbıt, Cümle, Mübtedâ, Haber.

PHENOMENON OF CONJUNCTION IN THE ARABIC LANGUAGE
Abstract
In this study, information is given about the phenomenon of conjunction in the grammar boks. The phenomenon of conjunction is a subject mentioned in Arabic language sources when it comes to. No separate study has been conducted on this subject in our country. In this respect, it is important to address this issue in a separate study. In this study, we tried to discuss the conjunction phenomenon under two main headings: conjunctions that establish a connection between subject and predicate, and some sentences that need conjunction. Main sources were tried to be used while dealing with the subject. In particular, efforts have been made to benefit from the works as İbn Hişâm’s Muğni’l-lebîb and Suyûtî’s el-Eşbâh ve’n-nezâir fi’n-Nahv that cover this subject separately and widely.
Keywords: Grammar, Conjunction, Sentence, Subject, Predicate.

Anahtar Kelimeler

Nahiv, Râbıt, Cümle, Mübtedâ, Haber

Kaynakça

• İBN AKÎL, Bahâuddîn Abdullâh el-Ukeylî el-Hemedânî el-Mısrî. Şerhu İbn Akîl. Tlk. Kâsım eş-Şemmâî er-Refâî, Beyrût: Dâru’l-Kalem, ts.
• EL-EHDEL, Muhammed b. Ahmed b. Abdulbârî. el-Kevâkib’d-dürriyye. Beyrût: Muessesetu’l-Kutubi’s-Sekkâfiyye, 1433/2012.
• EBÛ HAYYÂN, Muhammed b. Yûsuf b. Aî b. Yûsuf. İrtişâfu’d-darab min lisâni’l-Arab. Tahk. Recep Osmân Muhammed. Kâhire: Mektebetu’l-Hancî, 1418/1998.
• El-CEZÛLİYYE, Ebû Mûsâ İsâ b. Abdulazîz el-Cezûlî, el-Mukaddimetu’l-Cezûliyye, Thk. Şa‘bân Abdulvahhâb Muhammed, Dârul-Kutub ve’l-Vesâiki’l Kavmiyye, 3328/1988.
• İBN CİNNÎ, Ebu’l-Feth Osmân. el-Luma̒ fi’l-‘Arabiyye. Thk. Semîh Ebû Muğlî. Ummân: Dâru Mecdlâvî, 1409/1988.
• İBNU’L-ENBÂRÎ, Ebu’l-Berekât. el-İnsâf fî mesâili’l-hilâf. Thk. Cevdet Mebrûk Muhammed Mebrûk, Kâhire: Mektebetu’l-Hancî, 3973/2002.
• FEVZÂN, Abdullâh b. Sâlih. Delâilu’l-sâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik. Medine: Dâru’l-Müslim, 1416.
• El-FÎRÛZÂBÂDÎ, Mecduddîn Muhammed b. Yakûb, el-Kâmûsu’l-muhît, Trt. Halîl Memûn Şeyhâ Dâru’l-Marife, 1430/2009.
• GALÂYÎNÎ, Mustafa. ed-Durûsu’l-‘Arabiyye. Tnk: ‘Abdulmun‘im Hefâce, Beyrût: el-Memleketu’l-‘Asriyye, 1414/1994. HAMÎDE, Mustafâ. Nizâmu’l-irtibât, Mektebetu Lübnân, 1997.
• HASAN, Abbâs. en-Nahvu’l-vâfî. Mısır: Dâru’l-Ma‘ârif, 1974.
• İBNU’L-HÂCİB, Ebû Amr Osmân b. Ömer en-Nahvî. el-İdâh fî Şerhi’l-Mufassal. Thk. Mûsâ Benay el-Alîlî, İhyâu’t-Turâsi’l-İslâmî, 1402/1982.
• ……………………, Emâlî İbnu’l-Hâcib, Thk. Fahr Sâlih Süleymân Kudâre, Beyrût: Dâru’l-Cîl; Ürdün: Dâru Ammâr, ts.
• İBN HİŞÂM, Cemâluddîn el-Ensârî. Muğni’l-lebîb ‘an kutubi’l-e‘ârib. Tahk. el-Fâhûrî, Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1411/1991.
• ………………………, Katru’n-nedâ ve bellu’s-sedâ. Beyrût: el-Memleketu’l-‘Asriyye, 1419/1998.
• İBN KEMAL PAŞA, Esrâru’n-Nahv. Thk. Ahmed Hasan Hâmid, Dâru’l-Fikr, 1422/2002.
• ES-SAMERRÂÎ, Fâdıl Sâlih. Ma‘âni’n-Nahvi. Ummân: Dâru’-l-Fikr, 1420/2000.
• ES-SABBÂN, Ebu’l-İrfân Muhammed b. Alî. Hâşiye alâ Şerhi’l-Üşmûnî alâ Elfiyyeti İbn Mâlik. Midyat: İslâmî Kitaplar Nâşiri, ts.
• RÂZÎ, Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdilkâdir, Muhtaru’s-Sıhâh, (Beyrût: Dâru’l-Marife, 1431/2010.
• SUYÛTÎ, Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-Eşbâh ve’n-nezâir fi’n-Nahv. Thk. Abdul̒̒âl Sâlim Mukerrem, Beyrût: Muessesetu’r-Risâle, 1406/1985.
• …………………., Hemu’l-hevâmi̒ fî şerhi’l-cemu’l cevâmi‘, Thk. Ahmed Şemsuddîn, Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1418/1998.
• ……………….., el-Behcetu’l-merdiyye fî şerhi’l-Elfiyye. Thk. Muhammed Sâlih b. Ahmed el-Gursî, Diyarbakır: Mektebetu Seydâ, 1432/2011.
• SÜHEYLÎ, Ebu’l-Kâsım Abdurrahmân b. Abdillâh. Netâicu’l-fiker. Thk. Adil Ahmed Abdulmevcûd, Alî Muhammed Mu‘avvad, Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1412/1992.
• İBNU’Ş-ŞECERÎ, Hibetullâh b. Alî b. Muhammed b. Hamza el-Hasanî. Emâlî İbnu’ş-Şecerî. Thk. Mahmûd Muhammed et-Tenâhî, Kâhire: Mektebetu’l-Hancî, 1413/1992.
• İBN USFÛR, Ebu’l-Hasan Alî b. Mümin b. Muhammed b. Alî el-İşbîlî. Şerhu Cümeli’z-Zeccâcî. Tkd. Fevvâz es-Sa‘âr, (Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1419/1998.
• …………………….., Musulu’l-mukarreb. Thk. Selâh Sâd Muhammed el-Mâlitî, Kâhire: Dâru’l-Afâki’l-Arabiyye, 1427/2006.
• İBNU’L-ENBÂRÎ, Kemâluddîn Ebu’l-Berekât Abdurrahmân Muhammed b. Ebû Sa̒̒îd en-Nahvî. Esrâru’l-‘Arabiyye. Thk. Berekât Yûsuf Hebbûd, Beyrût: Şirketu Dâru’l-Erkâm,1420/1999.
• İBN MÂLİK, Cemâluddîn Muhammed Abdullâh b. Abdullâh et-Tâî el-Ceyyânî el-Endelusî. Şerhu’t-Teshîl. Tahk. Abdurrahmân es-Seyyid, Muhammed Bedevî el-Mahtûn, Hicr Li’t-Tibâ‘a ve’n-Neşr, 1410/1990.
• ………………………, Şerhu’l-Kâfiye. Thk. Abdulmunim Ahmed Harîrî, Dâru’l-Memun Li’t-Turâs, ts.
• ………………………, Teshîl’ul-fevâid ve tekmîlu’l-makâsıd, Thk. Muhammed Kâmil Berekât (Mısır: Dâru’l-Kutubi’l Arabî, 1387/1967.
• İBN MANZÛR, Ebu’l-Fazl Cemâluddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî. Lisânu’l-Arap. Kâhire: Dâru’l-Ma‘ârif, ts.
• MOLLA CAMÎ, Nûreddin Abdurrahmân b. Nizâmeddîn Ahmed b. Muhammed. el-Fevâidü’z-ziyâiyye. 1303.
• EL-MEYLÂNÎ, Muhammed b. ‘Abdirrahîm. Şerhu’l-Muğnî, Midyat: İslâmi Kitaplar Naşiri, ts.
• İBN YA̒ÎŞ, Muvaffikuddîn Ya‘îş b. Alî en-Nahvî. Şerhu’l-Mufassal. İdâretu’t-Tıbâ‘atu’l-Muniriyye, Mısır, ts.
• EZ-ZERKEŞÎ, Bedrudîn Muhammed b. Abdullâh. el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’an. Thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrâhim, Kâhire: Dâru’t-Turâs, 1404/1989.