Ailede Geçimsizlik Problemi ve Hadislerle Çözüm Önerileri

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 172 - 202, 16.01.2021

Tahsin Kazan

Öz

İslâm, insanın dünya ve ahiret saadetini sağlamayı hedefleyen bir din olup aileyi, korunması gereken beş esasın arasına almıştır. Bu itibarla toplumu ve onu ayakta tutan tüm unsurların korunmasına yönelik tedbirler aldığı bilinen bir husustur. Hz. Peygamber’in ailenin korunmasına yönelik hadisleri, konunun önem ve ciddiyetini ortaya koymuştur. Nitekim İslâm, toplumun temel taşı olan ailenin sağlam olmasına itina göstermiş, ailenin salahını toplumun salahı, ifsadını da toplumun ifsadı olarak değerlendirmiştir. Zira kişinin bireysel ve toplumsal ilişkilerinin şekillenmesinde aile, temel bir fonksiyona sahiptir. Nitekim aileyi ayakta tutmak, onun devamlılığını sağlamaya yönelik mücadele etmek, kişiyi hayata bağlayan önemli bir unsurdur.
Modern hayatın etkisi ile evlenmelerin azaldığı, boşanmaların arttığı bir dünyada yaşamaktayız. Modernitenin aile için ürettiği değerler ile İslâm’ın aile yapısı arasında bazı zıtlıklar bulunmaktadır. İslam’ın değer dünyasında nikâhsız birliktelik zina olarak değerlendirilirken modern yaşamda bireysel tercih ve özel hayata saygı olarak ifade edilmekte ve meşruiyyet kazandırılmaktadır. Sekülarizm, hayatın merkezine kadını almakla aile kurumunu farklı bir noktaya taşımıştır. Seküler bakışın oluşturduğu bu değişim, Müslüman toplumu da ciddi manada etkilemiştir. Bu çalışmada Hz. Peygamber’in hadislerinden hareketle ailenin dağılmasına yol açan faktörler ve bunlara yönelik çözüm önerileri üzerinde durulmuştur. Hz. Peygamber’in aile ile ilgili tüm hadislerine yer vermek makalenin boyutunu aşacağından sadece ailenin kuruluşuna, korunmasına ve dağılmakta olan aile kurumunu kurtarmaya yönelik rivayetlere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Aile, Sorumluluk, Aile Kurumunun Korunması, Ailenin Dağılması

Kaynakça

• KAYNAKÇA Acar, İbrahim. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018.
• Ağırman, Cemal. “İdeal Bir Davranış Biçimi Olarak Empati ve Hadislerde Empati Örnekleri”. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2006, C. 10, S. 2.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel b. Hilâl b. Esed eş-Şeybânî. el-Müsned. thk, Şuayb el-Arnaût ve ‘Âdil Mürşid, Beyrut: Muessetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Ali el-Kârî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Sultân Muhammed el-Herevî. Mirkâtü’l-mefâtîh şerhu Mişkâtü’l-Mesâbîh. Beyrut: Dâru’l-Fıkr, 1422/2002.
• Aynî, Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ b. Ahmed. ‘Umdetü’l-kârî şerhu Saîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1421/2001.
• Azîmâbâdî, Ebü’t-Tayyib Muhammed Şemsü’l-Hak b. Emîr Alî ed-Diyânüvî. ‘Avnu’l-ma‘bûd şerhu Süneni Ebî Dâvud. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
• Bâcî, Ebü’l-Velîd Süleymân b. Halef b. Sa‘d et-Tücîbî. el-Müntekâ şerhu’l-Muvattâ.Kahire: Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, trs.
• Beyhakī, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. Şu‘abu’l-İmân, thk, Muhtâr Ahmed en-Nedvî, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1423/2003.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. Muğîre el-Cu‘fî. el-Câmiu’s-Sahîh. thk, Muhammed Zuheyr b. Nâsır en-Nâsır. Dâru Tavkı’n-Necât, 1422.
• Buhârî, Buhârî, el-Edebü’l-Müfred. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmî, 1409/1989.
• Buhârî, et-Târîhu’l-kebîr. Dekın: Dâiretü’l-Me‘ârifi’l-Osmâniyye, 1407/1986.
• Buveytî, Muhammed Emin el-Mekkî. Şerhu Süneni İbn Mâce. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 1439/2018.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahmân b. el-Fazl ed-Dârimî. Müsnedü’d-Dârimî. thk, Nebîl Hâşim, Beyrut: Daru’l-Beşâir, 1434/2013.
• Desûkî, Muhammed b. Ahmed. Hâşiye ale’ş-Şerhi’l-kebîr. Beyrut: Daru’l-fikr, trs.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Dâvûd b. el-Cârûd et-Tayâlisî, Müsnedü Ebî Dâvûd, thk, MuhammedAbdulmuhsin. Medine-i Münevvere: Hicre, 1420/ 1999.
• Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Alî b. el-Müsennâ et-Temîmî el-Mevsılî. Müsned. thk. Hüseyin Selîm Esed, Dımeşk: Dâru’l-Me’mûn, 1404/1984.
• Ebu’l-Ferec el-Cevzî, Cemâlüddîn Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. Keşfu’l-müşkil min hadisi’s-Sahîhayn. thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb, Riyad: Dâru’l-Vatan, trs.
• Elbânî, Nâsirüddîn. Silsetü’l-ehâdîsi’l-zayîfa ve’l-mevzûa ve eseruha’s-seyyie fi’l-ümme. Riyad: Dâru’l-Me‘ârif. 1412/1992.
• Elbânî, İrvâu’l-galîl, Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1405/1985.
• Emîr es-San‘ânî, İzzüddîn Muhammed b. el-İmâm el-Mütevekkil-Alellāh İsmâîl. et-Tenvîr şerhu’l-Câmi‘i’s-Sağir. thk. Muhammed İshâk Muhammed İbrahîm, Riyad: Dâru’s-Selâm, 1432/2011.
• Ezdî, Ma‘mer b. Ebî Amr Râşid. el-Câmi‘, ( Abdürrezzâk’ın el-Musannef ile birilkte) Habibürrahman el- A‘zamî, Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1403.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed et-Tûsî. İhyâü ulûmi’d-dîn. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, trs.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdullah b. Muhammed b. Hamdeveyh. el- Müstedrekala’s-Sahîhayn. thk, Mustafa Abdülkadir ‘Atâ. Beyrut: el-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
• Hattâbî, Ebû Süleymân Hamd (Ahmed) b. Muhammed b. İbrâhîm b. Hattâb. Me‘âlimü’s-Sünen. Halep: el-Matba‘atü’l-İlmiyye, 1351/1932.
• Hattâbî, A‘lâmu’l-hadîs. thk. Muhammed Sa‘d b. Abdurrahman Âli Su‘ûd, Suudi Arabistan, 1409/1988.
• Herevî, Muhammed b. Ahmed b. el-Ezherî. Tehzîbü’l-lugat. thk, Muahmmed ‘İvad, Beyrut: Dâru İhyâi’Türâsi’l-Arabî, 2001.
• Heysemî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Süleymân. Mecme’u’z-Zevâid ve Menbu’l-Fevâid, thk, Hüsameddin el-Kudsî, Kahire: Mektebetü’l-Kudsî, 1414/1994.
• Heytemî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Muhammed es-Sa‘dî. ez-Zevâcir ‘an İktirâfi’l-Kebâir, Dımeşk: Daru’l-Fıkır, 1417/1987.
• İbn Abdi’l-Berr, Ebû Ömer Yusuf b. Abdullah b. Muhammed. el-İstî‘ab fî Ma‘rifeti’l-Ashâb, thk, Ali Muhammed el-Bicâvî, Beyrut: Daru’l-Ceyl, 1412/ 1992.
• İbn Dâkik el-‘İyd, Ebü’l-Feth Takıyyüddîn Muhammed b. Alî b. Vehb el-Kuşeyrî el-Kūsî. İhkâmu’l-ahkâm şerhu ‘Umdeti’l-Ahkâm. Mısır: Matba‘atü Sünneti Muhammediyye, trs.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullāh b. Muhammed b. Ebî Şeybe İbrâhîm el-Absî el-Kûfî. el-Musannef, thk, Yûsuf el-Hût, Beyrut: Daru’t-Tâc,1409/1989.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed el-Askalânî. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, thk, Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
• İbn Rahuveyh, İshâk b. İbrahîm b. Muhalled b. İbrahîm. Müsnedu İshâk b.Râheveyh. thk, Abdulgafûr b. Abdulhak el-Belûşî, Medine-i Münevvere, 1412/1991.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-Nihâye, thk, Ali Şîrî, Beyrut: Dâruİhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1408/1988.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed. el-Muğnî. Kahire: Mektebetü’l-Kâhire, 1388/1968.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî. Sünen, thk, Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1952.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414.
• İbnü’l-Mülakkın, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Alî b. Ahmed el-Ensârî. et-Tavdîh li şerhi’l-Câmi‘i’s-Sahîh. Dımeşk: Dâru’n-Nevâdir, 1429/2008.
• İbn Veheb, Ebû Muhammed Abdullah b. Veheb b. Müslim el-Misrî. el-Câmiu fi’l-Hadis, thk, Mustafa Hasan Hüseyin, Riyad: Dâru İbni’l-Cevzî, 1416/1995.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed. Bedâʾiʿu’s-sanâʾiʿ fî tertîbi’ş-şerâʾiʿ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406/1986.
• Kâsım, Hamza Muhammed. Menâru’l-kârî şerhu muhtasar Sahihi’l-Buhârî. Dımeşk: Mektebetu Dâri’l-Beyân, 1410/1990.
• Kenkûhî, Reşîd Ahmed. el-Kevkebü’d-durrî ‘alâ Câmi‘i’t-Tirmizî. thk. Muhammed b. Zekeriyyâ b. Muhammed Yahyâ el-Kândehlevî, Hindistan: Matba‘atu Nadveti’l-Ulemâi’l-Hind, 1395.
• Kudâî, Muhammed b. Selâme b. Ca‘fer b. Ali. Müsnedü’ş-Şihâb. thk. Hamdî b. Abdülmecid es-Selefî, Beyrut: Muessesetü’r-Risâle, 1407/1986.
• Köse, Saffet. Genetiğiyle Oynanmış Kavramlar ve Aile Medeniyetinin Sonu. Konya: Mehir Vakfı Yayınlaarı, 2014.
• Malik b. Enes, b. Malik b. ‘Âmir el-Esbahî. Muvatta. thk, Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1406/1985.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. Edebü’d-dünya ve’d-dîn. Beyrut: Mektebetü’l-Hayât, 1986.
• Mübârekpûrî, Ebü’l-Ulâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdirrahîm. Tuhfetü’l-Ahvezî bi şerhi Câmii’t-Tirmizî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, trs.
• Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf b. Tâcil‘ârifîn b. Nûriddîn Alî. Feyzu’l-Kadîr şerhu’l- Câmi‘is’-Sağir. Mısır: el-Mektebetü’t-Ticâriyye, 1356.
• Müttakī el-Hindî, Alî b. Hüsâmiddîn b. Abdilmelik b. Kadîhân. Kenzü’l-Ümmâl fî Süneni’l-Akvâl ve’l-Af‘âl. thk, Bekrî Hayâtî, Beyrut: Muessetü’r-Risâle, 1401, 1981.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Sahîh-i Müslim, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Beyrut: Dâru İhyâu’t-Türâsi’l-Arabî, trs.
• Nesâî, es-Sünenü’l-Kübrâ, thk, Hasan Abdulmun‘im Şelbî, Beyrut: Muessetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Nevevî, Muhyüddîn Yayha b. Şeref. Minhâc şerhu Sahîh-i Müslim. Beyrut: Dâru İhyâu’t-Türâsi’l-Arabî, 1392.
• Sâ‘âtî, Ahmed b. Abdurrahman b. Muhammed el-Bennâ. el-Fethurrahman er-Rabbânî. Beyrut: Dâru İhyâu’t-Türasi’l-Arabî, 2016.
• Sâbık, Seyyid. Fıkhu’s-Sünne. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1397/1997.
• San‘ânî, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi‘ el-Himyerî. el-Musannef, thk. Habiburrahman el-A‘zamî, Hindistan: el-Meclisü’l-İlmî, 1403.
• Sa’lebî, Ahmed b. Muhammed b. İbrahim. el-Keşfve’l-Beyân ‘an Tefsîri’l-Kurân, Ebû Muhammed b. Âşûr, Beyrut: Dâru İhyâut’t-Türâsi’l-Arabî, 1422/2002.
• Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ebî Sehl. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1414/1993.
• Subkî, Mahmud Muhammed Hattab. el-Menhelü'l-‘azbü'l-mevrûd şerhu Süneni'l-İmam Ebî Dâvud. thk. Emin Mahmud Muhammed Hattab, Kahire: Matba‘atü’l-İstikâme, 1351-1353.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. ed-Dîbâç ‘alâ Sahîh-ı Müslim. thk. İshâk el-Huveynî, Suudiarabistan: Dâru İbn ‘Affân, 1416/1996.
• Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs. el-Ümm, Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife,1410/1990.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed. Neylu’l-Evtâr, thk. Usâmuddin es-Subâbitî, Mısır: Dâru’l-Hadis, 1413/1993.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu‘cemü’l-Kebîr, thk, Hamdî b. Abdülmecid es-Selefî, Kahire: MektebetüİbnTeymiyye, 1415 /1994.
• Taberânî, el-Mu‘cemü’l-Evsat. thk, Târık b. ‘ivadullah b. Muhammed ve Abdulmuhsin b. İbrahim. Kahire: Dâru’l-Haremeyn, 1415/1995.
• Tibrîzî, Muhammed b. Hatîb el-‘Umerî. Mişkâtü’l-Mesâbîh. thk. Nasirüddîn Elbânî, Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1985.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmiu’s-Sahîh, thk, Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Mısır: Mektebetü’l-Mustafa el-Halebî, 1388/1968.
• Yaman, Ahmet. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: İfav Yayınları, 2012.
• Yavuz, Hilmi. İslam’ın Zihin Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2014.