QURAYSHIZADE MEHMED FEVZI EFENDI "MUFTI OF EDIRNE" AND POETRY COLLECTION NAMED REVÂYIHU’L-FEVÂYIH FÎ SENÂYIHI’L-MEDÂYIH

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 1046 - 1085, 25.07.2021

Gökhan Coşgun Metin Yıldırım

Öz

Qurayshizade Mehmed Fevzî Efendi, who is a remarkable example among 19th-century Ottoman scholars, has served in various titles such as a professor, judge, vice president, preacher, and mufti. He fulfilled his duties in all areas from Edirne, Bursa, Balıkesir, Kayseri, Ankara, Antalya, Bitlis, and also from Bosnia to important centers such as Aleppo, Jerusalem, and Medina. His works, on the other hand, maybe more important as they are both in demand in the 19th-century and among today's researchers and readers. He is a classical Ottoman scholar who knows and writes in the three languages that form the basis of Islamic culture very well. Valuable research has been done on Qurayshizade Mehmed Fevzî Efendi, also known as "Müfti of Edirne"; books and articles have been published and papers have been presented to the community. However, the number of these studies should increase compared to the number of his works. In this respect, one of the works of the Qurayshizade that have not been studied until today, Revâhiyu'l-fevâyih fî senâyihi'l-medâyih, is the subject of our study. This article aims to introduce and analyze the mentioned work, to determine its place in Turkish-Islamic literature, and to reveal its translated text.

Anahtar Kelimeler

Qurayshizade, Mehmed Fevzi, Naat, Poetry Collection

Edirne Müftüsü Kureyşîzâde Mehmed Fevzî Efendi’nin Revâyihu’l-Fevâyih fî Senâyihi’l-Medâyih Adlı Şiir Mecmuası

Öz

Kureyşîzâde Mehmed Fevzî Efendi, 19. yüzyıl Osmanlı ulemasının dikkate değer bir örneğidir. İlmiye sınıfından olması hasebiyle devletin çeşitli kademelerinde müftü, müderris, kadı, naip, vaiz gibi hizmetlerde bulunmuş, İmparatorluk coğrafyasının Edirne’den Bursa ve Balıkesir’e; Kayseri’den Ankara, Antalya ve Bitlis’e; Bosna’dan Halep, Kudüs ve Medine gibi önemli merkezlerine kadar dört bir köşesinde uhdesine verilen görevleri hakkıyla ifa etmiştir. Belki bunlardan daha önemlisi ortaya koyduğu büyük bir yekun tutan eserlerinin, hem kendi zamanında rağbet görmesi hem de günümüz araştırmacılarının ve okurlarının ilgisine mazhar olmasıdır. O, İslam kültürünün temelini oluşturan üç dili çok iyi derecede bilen ve bu dillerde hemen her konuda eserler telif eden klasik bir Osmanlı münevveridir. “Edirne Müftüsü” olarak tanınan Kureyşîzâde Mehmed Fevzî Efendi hakkında bugüne kadar değerli araştırmalar yapılmış; kitaplar ve makaleler yayımlanmış, bildiriler sunulmuştur. Ancak onun eserlerinin sayısına oranla bu çalışmaların artması gerekmektedir. Bu sebeple Kureyşîzâde’nin, hakkında bugüne kadar herhangi bir çalışma yapılmamış eserlerinden biri olan Revâhiyu’l-fevâyih fî senâyihi’l-medâyih adlı çoğunlukla dinî içerikli şiirlerden oluşan manzum eseri çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Bu makalede; mezkûr eserin tanıtılıp incelenmesi, Türk İslam edebiyatı içerisindeki yerinin tespit edilmesi ve çeviriyazılı metninin ortaya konması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

kureyşizade, Mehmed Fevzi, Naat, Şiir Mecmuası

Kaynakça

• Baybara, Neriman, “Kureyşî-zâde Mehmed Fevzî Efendi, Hayatı ve Eserleri” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi SBE, Ankara 2007.
• Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, Haz. Mustafa Tatçı, Cemal Kurnaz, Bizim Büro Basımevi, Ankara: 2000.
• Erdoğan, Mehtap, “Fevzî, Mehmed”, TEİS. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fevzi-mehmed-mdbir
• İnal, İbnülemin Mahmud Kemal, Son Asır Türk Şairleri, C.1, Haz. Müjgan Cunbur, AKMB Yayınları, Ankara: 1999 Kiraz, Seydi, “İndi’nin Manzum Menasik-i Hacc’ı (İnceleme Metin, Dizin ve Sözlük)” Fenomen Yayınları, Ankara: 2020.
• Levend, Agah Sırrı, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, TDK Yayınları, Ankara: 1960
• Mehmed Fevzî Efendi, Revayihü’l-fevāyih fī senāyihü’l-medayih, baskı yeri yok, tarihsiz.
• Mehmed Fevzi Efendi, Hediyye-i Fevziyye, baskı yeri yok, tarihsiz.
• Parlatır, İsmail, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Yargı Yayınevi, 2016.
• Türkoğlu, Serkan, “Mehmed Fevzi Efendi ve Kudsiyyü’s-sirac fi nazmi’l-mi’raç Adlı Eseri”, Turkish Studies, Volume 8/13, s. 1617-1644
• Uzun, Mustafa, Dinî Edebiyatımızın Son Temsilcilerinden Mehmed Fevzî Efendi ve Dinî Mesnevileri, Mârifet Yayınları, İstanbul: 1996.
• Uzun, Mustafa, “Fevzî Efendi Edirne Müftüsü”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), c.12, s.506-509.
• Uzun, Mustafa, “Mehmed Fevzî Efendi ve Mevlidleri”, Mevlid Külliyatı –Tanzimat’tan Günümüze- III, DİB Yayınları, Ankara: 2016, s.59-108.
• Uzun, Mustafa, “Mevlid Edebiyatında Önemli Bir Son Devir Şairi: Mehmed Fevzî Efendi ve Mevlidleri”. MÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 33, s. 87-128. Yeniterzi, Emine, “Na‘t”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), c.32, s.436-437
• Yılmaz, Ömer, Osmanlı Döneminde Tavaslı Bir Kazasker: Kureyşîzâde Mehmed Fevzî Efendi Hayatı-Eserleri-Fikirleri, İzmir: 2014. Yiğiz, Uğur, “Edirne Müftüsü Mehmed Fevzî Efendi ve Hediyye-i Fevzî Adlı Eseri”, İnternational Journal of Filologia, 3(4), 2020, s. 363-397.