Tüketim Ahlakı ve Dini Değerler: Üniversite Öğrencileri Örneği

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 54 - 77, 15.01.2022

Mehmet Zeki Göksu , Aytaç Satıcı

Öz

Bu Araştırma, üniversite öğrencilerinin algılarına göre dini değerler ve tüketim ahlakı arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını ve okul türleri, gelir, cinsiyet vb. değişkenlere göre anlamlı farklılık olup olmadığını tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Eğitim, İlahiyat, Hukuk, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinde okuyan son sınıf öğrencilerinin görüşlerine dayalı olarak dini değerler ve tüketim ahlakı arasındaki ilişki olup olmadığını betimlemeye yönelik yapılan bu araştırma ilişkisel tarama (survey) türü bir araştırmadır. Çalışmada 2019-2020 eğitim-öğretim yılında adı geçen fakültelerde öğrenim gören 400 öğrenci araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre öğrencilerin kendilerini tam anlamıyla ahlaki değerlere bağlı bir tüketici olarak görmedikleri, öğrencilerin olgunluk düzeyi arttıkça ahlaki davranış beklentisinin arttığı, öğrencilerin aldıkları farklı türdeki eğitim-öğretimin ahlaki tüketim davranışlarını belirlemede bir fark yaratmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca tüketim davranışını dini değerler ve dindarlık boyutları dışında etkileyen diğer unsurların da araştırılması yapılacak yeni araştırmalar için önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, Ahlak, Değer, Tüketim Ahlakı, Üniversite

Consumption Ethics and Religious Values: College Students Sample

Öz

The aim of the research is to determine whether there is a relationship between religious values and consumer ethics according to the perceptions of university students and whether there is a relationship between school types, income, gender, etc. It was conducted in order to reveal whether there is a significant difference according to the variables. This research, which aims to describe whether there is a relationship between religious values and consumer ethics, based on the opinions of senior students studying at Erzincan Binali Yıldırım University Faculty of Education, Theology, Law and Economics and Administrative Sciences, is a relational survey type research. 400 students studying at the aforementioned faculties in the 2019-2020 academic year were included in the study. According to the findings obtained as a result of the research, it was determined that students do not see themselves as consumers who are fully committed to moral values, as the level of maturity increases, the expectation of moral behavior increases, and students' studying at different faculties does not make a difference in determining their moral consumption behaviors. In addition, it has been suggested to study other factors that affect consumption behavior other than religious values and religiosity dimensions for next research.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Moral, Value, Consumption Ethic, University

Kaynakça

• Bacanlı, Hasan. Eğitim Psikolojisi. İstanbul: Pegem Yayınları, 2013.
• Bakırcıoğlu, Rasim. “Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü”. Ankara: Anı Yayıncılık, 2012. http://www.aniyayincilik.com.tr/
• Bauman, Zygmunt. Küresellşeme: Toplumsal Sonuçları. çev. Abdullah Yılmaz. İsanbul: Ayrıntı, 7. baskı., 2017.
• Bayhan, Vehbi. “Tüketim Toplumunda Bireyin Ontolojik Mottosu : ‘Tüketiyorum Öyleyse Varım”. Sosyoloji Konferansları 43 (26 Aralık 2011), 221-248.
• Buharî. Sahih Buharî. 9 Cilt. Mısır: Matbaat-ül Emiri, 3. Basım, 1314.
• Burger, Jerry M. Kişilik/Psikoloji Biliminin İnsan Doğasına Dair Söyledikleri. çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1. baskı., 2006.
• Büchner, Louis. Madde ve Kuvvet. çev. Baha Tevfik - Ahmet Nebil. Konya: Çizgi Kitabevi, 2012.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları, 5. baskı., 2014.
• Coşgun, Melek. “Popüler Kültür ve Tüketim Toplumu”. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi 1/1 (01 Ocak 2012), 837-850.
• Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri. ed. Selçuk Beşir Demir - Mesut Bütün. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2013.
• Dawkins, Richard. Tanrı Yanılgısı. çev. Tunç Tuncay Bilgin. İstanbul: Kuzey Yayınları, 12. Baskı., 2013.
• Dawkins, Richard. The God Delusion. London: Bantam Perss, 2006.
• Featherstone, Mike. Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 3. basım., 2013.
• George, Darren - Mallery, Paul. SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. https://archive.org/details/spssforwindowsst0000geor: Kahle/Austin, 2018.
• Hoy, Anita Woolfolk. Eğitim Psikolojisi. çev. Duygu Özen. İsanbul: Kaknüs Yayınları, 1. Baskı.
• İnce, Abdullah. Dini Eğitimli Bireylerde Dindarlık Tüketim İlişkisi. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2018.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 23. Basım, 2003.
• Kurt, Abdurrahman. “DindarlığıEtkileyen Faktörler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/2 (2009), 1-26.
• Lu, Long-Chuan - Lu, Chia-Ju. “Moral Philosophy, Materialism, and Consumer Ethics: An Exploratory Study in Indonesia”. Journal of Business Ethics 94/2 (2010), 193-210. https://doi.org/10.1007/sl0551-009-0256-0
• Özcan, Zeynep - Erol, Hatice Kübra. “Üniversite Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (Karabük Örneği)”. Tarik Kültür Sanat araştırmaları Dergisi 6/4 (2017), 913-947. https://doi.org/10.7596/taksad.v6i4.1091
• Ramasamy, Bala vd. “Consumer Support for Corporate Social Responsibility (CSR): The Role of Religion and Values”. Journal of Business Ethics 91/ (2010), 61-72.
• Russell, Bertrand. Why I am not a Christian. London: Routledge, 2004.
• Sönmez, Mustafa. “İmamın Ahlaki Yaptırım Gücü”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XIII/23 (2011), 117-141.
• Tiltay, Muhammet Ali. Materyalist Eğilim, Dini Değerler, Marka Bağlılığı ve Tüketici Ahlakı Arasındaki İlişkiler. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Torlak, Ömer. Tüketim, Bireysel Eylemin Toplumsal Dönüşümü. İsanbul: İnkılab Yayınları, 2000.
• Turan, Yahya - İyibilgin, Orhan. “Üniversite Öğrencilerinin Dindarlık Düzeyleri ve Kur’an’a Yönelik Tutumları Üzerine Amprik Bir Araştırma (Ordu Üniversitesi Örneklemi)”. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilkimler Dergisi 8/2 (Temmuz 2018), 409-420.
• Vitell, Scott J. vd. “Religiosity and Consumer Ethics”. Springer 57/2 (2005), 175-181. https://doi.org/10.1007/sl0551-004-4603-x
• Vitell, Scott J. - Muncy, James. “Consumer Ethics: An Empirical Investigation of Factors Influencing Ethical Judgments of the Final Consumer”. Journal of Business Ethics 11/8 (1992), 585-597.
• Vitell, Scott J. - Paollilo, Joseph G.P. “Consumer Ethics: The Role of Religiosity”. Journal of Business Ethics 46/2 (2003), 151-162.
• Yazıcı, Mustafa Said. “Fiil”. TDV İslam Ansiklopedisi. 13/59-64. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Yazıcıoğlu, Yahşi - Erdoğan, Samiye. Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık, 2004.