Temel Dini Bilgiler Öğretim Programlarında ve Ders Kitaplarında Şâfiîlik

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 1015 - 1031, 14.07.2022

Teceli Karasu

Öz

Ülkemizde Hanefî mezhebi dışında, başta Şâfiî mezhebine mensup kimseler olmak üzere farklı mezhep ve düşüncede olan kişiler/topluluklar bulunmaktadır. Bu gruplara ait dini yorumların ders kitaplarında ne kadar ve nasıl yer aldıklarının ortaya konulması dinin yaşanması noktasında önemlidir. Bu noktada en sağlam verinin elde edilebileceği yöntemlerden biri, hali hazırda okutulmakta olan Temel Dini Bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarının incelenmesidir. Bu çalışmada, örgün eğitimde yer alan Temel Dini Bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarında Şâfiî mezhebine ait görüş ve yorumların nasıl ortaya konulduğunun açığa kavuşturulması amaçlanmıştır. Nitel desende tasarlanan çalışmanın verileri, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2020-2021 eğitim öğretim yılında temel alınan Temel Dini Bilgiler Öğretim programlarının ve ders kitaplarının incelenmesiyle elde edilmiştir. Neticede Temel Dini Bilgiler öğretim programlarının dini öğrenme modeline imkân sağladığı, ders kitaplarının ise temelde Hanefî mezhebi merkezli hazırlandığı kimi yerlerde Şâfiî mezhebine ait yorumlara yer verdiği görülmüştür. Bununla birlikte mezhebi yorum farklılıklarının bulunduğu konularda Şafiî mezhebine ait görüşler işlenebilir.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, Şâfîi mezhebi, Temel Dini Bilgiler, Ders kitapları.

Shafism in Basic Religious Knowledge Teaching Programs and Textbooks

Öz

In Turkey, apart from the Hanafi sect, there are people/communities with different sects and ideas, especially those belonging to the Shafi'i sect. It is important to reveal how much and how religious interpretations of these groups are included in the Basic Religious Studies curriculum and textbooks at the point of living the religion. At this point, one of the methods by which the most reliable data can be obtained is to examine the Basic Religious Studies curriculum and textbooks. In this study, it is aimed to clarify how the views and interpretations of the Shafi'i sect are revealed in the Basic Religious Knowledge course books in formal education. The data of the study, which was designed in a qualitative design, were obtained by examining the Basic Religious Studies Curriculum and textbooks based on the Ministry of National Education in the 2020-2021 academic year. As a result, it is seen that the Basic Religious Studies curriculum allows the religious learning model, while the textbooks are basically prepared based on the Hanafi sect, but in some places they include interpretations of the Shafi'i sect. However, the views of the Shafi'i sect can be taught on issues where there are differences in sectarian interpretation.

Anahtar Kelimeler

Religious education, Shafi, Basic Religious Knowledge, Textbooks.

Kaynakça

• Açık, Abdullah vd., Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Temel Dini Bilgiler (İslam 2). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2019.
• Açık, Abdullah vd. “Ortaöğretim Temel Dini Bilgiler İslam 2”. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2019.
• Altaş, Nurullah. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretimi. Ankara: Nobel Yayınları, 2001.
• Aşlamacı, İbrahim. “Öğretmenlerine Göre Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinin Din Öğretimi Modelleri Çerçevesinde Konumlandırılması”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18/2 (2018), 718-744.
• Atalay, Talip. “Şâfiî Geleneğin Yaygın Olduğu Yörelerde İlköğretimde Din Öğretiminin Bazı Zorlukları”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (2006), 272-292.
• Aybakan, Bilal. "Şâfiî Mezhebi". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 19 Eylül 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/safii-mezhebi
• Aytepe, Mahsum. Özgürlük Otorite Tevhid. İstanbul: Çıra Yayınları, 2019.
• Bal, Hüseyin. Nitel Araştırma Yöntem Ve Teknikleri (Uygulamalı-Örnekli). İstanbul: Sentez Yayınları, 2016.
• Büyükkara, Mehmet Ali. ”Mezhep ve Mezhepçilik”. İlahiyat Akademi Dergisi, 5 (2017), 1-9.
• Bala, Sabahattin - Işıkdoğan, Davut. “Seçmeli ‘Temel Dini Bilgiler’ Derslerindeki Dini Anlayış Ve Dünya Görüşü”. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 10 (2020), 49-78.
• Doğan, Recai - Altaş, Nurullah. “Din Kültürü Öğretiminde Yeni Yöntem Tartışmalarında Kuramdan Uygulamaya Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programları (Ankara Modeli)”. Değerler Eğitimi Dergisi, 2/5 (2004), 23-38.
• Demirci, Cemalletin. ”Dünden bugüne Medreselerde Kelam Eğitimi ve Topluma Yansıma Biçimi”. Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler. Muş: MŞÜ Yayınları 1., 2 (2013).
• Geyik, İbrahim-Zengin, Mahmut. “Ortaöğretim Seçmeli Temel Dini Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Kavramların Anlaşılma Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 13/7 (2019), 11-36.
• Gündüz, M. Sait. Şâfiî Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenleri Açısından İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi (Batman İli Örneği). Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Gül, Ali Rıza. “Dinin İşlevleri ve İnsan Hakları Eksininde Devlet Eliyle Din Öğretimi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29 (2010), 137-177.
• Helsinki Yurttaşlar Derneği, Diyanet İşleri Başkanlığı Araştırması, 2014., https://konda.com.tr/wp-content/uploads/2017/02/HYD_DIBArastirmasiRapor_Kasim2014.pdf
• Kaymakcan, Recep. “Türkiye’de Din Eğitimi Politikaları Üzerine Düşünceler”, EKEV Akademi Dergisi, 10/27 (2006), 21-36.
• Kaymakcan, Recep vd. Seçmeli Din Eğitimi Dersleri İnceleme ve Değerlendirme Raporu. İstanbul: Dem Yayınları, 2013.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), “Temel Dini Bilgiler Öğretim Programı”. Erişim 19 Eylül 2021. http://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_08/17174814_AYHL_TemelDiniBilgiler_2017.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), “Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 4 ve Ortaokul 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), 2018”. Erişim 18 Eylül 2021. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018130153652546-DKAB_(4-8.%20S%C4%B1n%C4%B1f)_DOP_%202018.pdf4
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), “Ortaokul Ve İmam Hatip Ortaokulu Temel Dinî Bilgiler (İslam 1-2) Dersi Öğretim Programı”. Erişim 17 Eylül 20219. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201821911382860-02-TDB_Ortaokul_%C4%B0HO_D%C3%96P_.pdf
• Okumuşlar, Muhittin. “Çok Kültürlü Toplumlarda “Din Hakkında Öğrenme” ve “Dinden Öğrenme” Modeli”, Marife, 2/7 (2007), 251-264
• Şimsek, Eyup - Göngör, Özcan. “Alevi Yapılaşması, Talepler ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Kitaplarında Alevilik- Bektaşilik. Journal of Turkish Studies 8/3 (2013), 539-565.
• Tosun, Cemal. “Din Eğitimi- Öğretimi ve Mezhep”. Journal of Islamic Research 29/2 (2018), 257-267.
• Yıldız, İbrahim. “İslam ve Dini Çoğulculuk: Abdülaziz Sachedina Örneği. İslam Düşüncesi Araştırmaları III- Yaşadığımız Çağ. ed Hasan Harmancı-İbrahim Yıldız. 251-264. Ankara, Araştırma Yayınları, 2021.