Perception of Fiqh by Conservative Phenomena

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 556 - 590, 25.07.2024

Fetullah Yılmaz

https://doi.org/10.69576/ihya.1456706

Öz

In this article, the perception of fiqh of conservative social media phenomena, which have recently been influential on some segments, is discussed through certain issues. These issues are limited to those identified in some sociological studies on the relevant audience. These issues consist of religion, sources of religion, religious authority, worship, hijab, make-up, homosexuality and marketing of religious elements. The study is based on some sociological researches and the discipline in which these data are evaluated is fiqh. Therefore, this article can be considered as a research attempt in which two different disciplines meet, but sociological data is the tool and fiqh is the goal. In addition, the grounds on which the thoughts of conservative phenomena, who are famous on social media and have a high number of followers, are based and what kind of historical background they have are also generally pointed out. Since the perceptions of well-known people about religion and fiqh issues are generally shallow, the contradictions they fall into are mentioned and their claims are evaluated in outline. This study on the words and deeds of conservatives, who have a large number of followers on social media and almost all of whom are women, on the subjects of religion, sharia proofs, worship, hijab, homosexuality and the use of religious values for commercial purposes in virtual space, has revealed important results that show the position of a segment that considers itself Muslim. In the research, the methods of literature review and textual analysis were used.

Anahtar Kelimeler

Fiqh, Sociology, Virtual Space, Phenomenon, Perception of Fiqh.

Muhafazakâr Fenomenlerin Fıkıh Algısı

Öz

Bu makalede son zamanlarda bazı kesimler üzerinde etkili olan muhafazakâr sosyal medya fenomenlerinin fıkıh algısının belli meseleler üzerinden tespit ve değelendirilmesi amaçlanmaktadır. Söz konusu meseleler ilgili kitle üzerine yapılan bazı sosyolojik çalışmalarda ortaya konulan hususlarla sınırlandırılmaktadır. Bunlar din, dinin kaynakları, dinî otorite, ibadetler, tesettür, makyaj, eş cinsellik ile dini unsurların pazarlanması gibi fenomenlerin ilgi alanlarına giren yahut onların durumuyla alakalı belli başlı hususlardan oluşmaktadır. Çalışmanın temel aldığı ve verilerini temin ettiği alan bazı sosyolojik araştırmalar olup bu verilerin değerlendirildiği ilim ise fıkıhtır. Dolayısıyla bu makale, iki farklı disiplinin buluştuğu, fakat sosyolojik verilerin araç, fıkhın amaç olarak öne çıktığı bir araştırma denemesi sayılabilir. Bununla beraber sosyal medyada meşhur ve takipçi sayıları yüksek olan muhafazakâr fenomenlerin sahip oldukları düşüncelerin hangi zemine yaslandığı, nasıl bir tarihi geçmişe sahip olduğuna da genel olarak işaret edilmektedir. Tanınmış kişilerin dine ve fıkhî meselelere dair algıları genellikle sathi bir mahiyet taşıdığından çoğunlukla, içerisine düştükleri çelişkilere değinilmekte ve iddiaları ana hatlarıyla değerlendirilmektedir. Sosyal medyada çokça takipçisi olan ve tamamına yakını kadınlardan oluşan muhafazakârların din, şer‘î deliller, ibadetler, tesettür, eş cinsellik ve dinî değerlerin sanal mekânda ticari amaçlarla kullanılması konularındaki söz ve amellerine yönelik yapılan bu çalışma, kendini müslüman gören bir kesimin konumunu gösteren önemli sonuçlar ortaya koymuştur. Araştırmada kaynak taraması ve metin analizi yöntemleri uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, Sosyoloji, Sanal Mekân, Fenomen, Fıkıh Algısı.

Kaynakça

• Aydın, Hakan –Eken, Metin. “Din Görevlilerinin Sosyal Medya Kullanımı”, Medya ve Din, ed. Mete Çamdereli vd. İstanbul: Köprü Kitapları, 2014.
• Bayındır, Abdülaziz. Kur’an Işığında Doğru Bildiğimiz Yanlışlar. İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları, 2010.
• Bedir, Murteza. Bahara Hukuk Okulu: Vakıf Hukuku Bağlamında X-XIII. Yüzyıl Orta Asya Hanefî Hukuku Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: İSAM Yayınları 2014.
• Boynukalın, Ertuğrul. İslam Hukukunda Gaye Problemi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1998.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. Sahîhu’l-Buhârî. thk. Mustafa Dib Buğa. Dimaşk: Daru İbn Kesir, 1414/1993.
• Büyükkara, Mehmet Ali. Çağdaş İslami Akımlar. İstanbul: Klasik Yayınları, 2016.
• Cengiz, Kurtuluş vd. Türkiye’de Spiritüel Arayışlar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2022.
• Davudoğlu, Ahmed. Fıkıh Usulü Dersleri. haz. Fetullah Yılmaz. İstanbul: Şamil Yayınevi, 2023.
• Demir, Ahmet İshak. Cumhuriyet Dönemi Aydınlarının İslam’a Bakışı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2004.
• Ekşi, Ahmet. İslam Tıp Hukuku. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2011.
• Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hak Dîni Kur’ân Dili. İstanbul: Yenda Yayın-Dağıtım, ts.
• Fazlur Rahman. Ana Konularıyla Kur’ân, çev. Alparslan Açıkgenç. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1996.
• Geçer, Harun. Muhafazakâr Habitus ve Sanal Mekân – Dindarların Sosyal Medyada Var Olma Sorunu. Ankara: Eski Yeni Yayınları, 2021.
• Geçer, Harun – Ayaz, Hacer. “Sanal Mekânda Karma Spiritüellik Biçimleri: Formal Dindarlığın Değişimi Sorunu”, Toplumsal Değişme ve Din, ed. Erkan Perşembe. Ankara: Nobel Yayınları, 2022.
• Güler, İlhami. Sâbit Din Dinamik Şeriat. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 1999.
• Günay, Ünver. Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2012.
• Hine, Christine. Ethnography for the Internet: Embedded, Embodied and Everyday (New York: Bloomsbury Publishing, 2015.
• Koca, Ferhat. “İbadet”, Türkiye Diyânet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi 1999, 19/240-247.
• Özay, Mehmet. Sekülerleşme ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık, 2007.
• Özkan, Mehmet. Henefîlere Göre İbadetlerin Uygulanmasına İlişkin İçtihatlar. Bursa: Emin Yayınları, 2012.
• Polat, Fethi Ahmet. Çağdaş İslam Düşüncesinde Kur’ân’a Yaklaşımlar. İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.
• Savaş, Rıza. Hz. Peygamber Devrinde Kadın. İstanbul: Ravza Yayınları, 1991.
• Sekam, Türkiye Gençlik Raporu, Proje Yöneticisi: Celalettin Vatandaş. İstanbul: SEKAM Yayınları, 2016.
• Sekam, Türkiye’de Gençlik Gençliğin Özellikleri, Sorunları, Kimlikleri ve Beklentileri. Proje Yöneticisi: Celalettin Vatandaş. İstanbul: SEKAM Yayınları, 2016.
• Seydişehri, Mahmud Esad. Kitab-ı Nikah ve Talak. Dersaadet: Matbaa-i Hayriye, 1326-1328.
• Şişman, Nazife. Emanetten Mülke –Kadın- Beden- Siyaset. İstanbul: İz Yayınları, 2013.
• Yıldırım, Ergün. Değişen Din Anlayışının Sosyolojisi. İstanbul: Bilge Yayıncılık, 1999.
• Yılmaz, Fetullah. İslam Hukukunda Vesâil-Makasıd İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.