RUSYA FEDERASYONU-SURİYE İLİŞKİLERİNİN TEMELLERİ

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 2, 58 - 82, 27.07.2017

Mehmet Sait Dilek , Mehmet Sait Dilek

Öz

Soğuk Savaş
sonrası Yeni Dünya Düzeni kısa süre içerisinde ABD merkezli tek kutupluluktan
çok kutupluluğa doğru dönüşmeye başlamıştır. Lakin bu dönüşümün tam anlamıyla
gerçekleşmediği günlerde NATO ve AB ikilisi genişleme stratejisiyle hareket
ederek Rusya’nın kırmızı çizgi kabul ettiği sınırlara yaklaşmışlardır. Rusya
ise Yakın Çevresi’ndeki nüfuzunu kaybetmemek düşüncesiyle Gürcistan, Suriye ve
Ukrayna olayları üzerinden bu duruma tepkisini göstermiştir. Bu kapsamda 2011
yılı itibariyle Suriye’de yaşanan iç karışıklıklar hem birçok sivilin hayatını
kaybettiği insanlık dramını başlatmış ve hem de birçok devletin bu bölgeye
müdahalesine zemin hazırlamıştır. Rusya bu noktada Suriye’deki Baas rejimi
başta olmak üzere çeşitli odaklarla irtibata geçerek genelde küresel siyasette,
özelde ise Suriye’de varlığını sağlamlaştırmaya çalışmıştır. Bu çalışmada
Rusya’nın Suriye ile ilişkilerinin temelleri ana hatlarıyla değerlendirmeye
tabi tutulmuş akabinde ise Batı-Rusya rekabeti üzerinden Suriye sorunu
irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Suriye, Rusya Federasyonu, Baas Rejimi

Kaynakça

• Kitaplar Armaoğlu, Fahir, (2016), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Timaş Yayınları, İstanbul. Armaoğlu, Fahir, (1991), Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1948-1988), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara. Başlamış, Cenk, (2016), Gorbaçov’dan Putin’e Rusya’nın Sırları, Yakın Kitabevi Yayınları, İzmir. Federal State Statistics Service, (2016), Russia in Figures 2016 Statistical Handbook, Moscow. Has, Kerim, (2012), Türkiye-Rusya İlişkileri Ekseninde Suriye Krizi, Ankara. Mammadov, Halit, (2014), Rus Dış Politikasında Stratejik-Zihinsel Süreklilik ve Putin’in Dış Politika Doktrini, Ankara. Özdal, Habibe-Özertem, Hasan Selim-Has, Kerim-Demirtepe, M. Turgut, (2013), Türkiye-Rusya İlişkileri: Rekabetten Çok Yönlü İşbirliğine, Ankara. Özkoç, Özge, (2008), Suriye BAAS Partisi: Kökenleri, Dönüşümü, İzlediği İç ve Dış Politika (1943-1991), Mülkiyeliler Birliği Yayınları, Ankara. Primakov, Yevgeniy, (2010), Rusların Gözüyle Ortadoğu, (Çev. Olga Tezcan), Timaş Yayınları, İstanbul. Roi, Yaacov, (1974), From Encroachment to Involvement A Documentary Study of Soviet Policy in the Middle East, 1945-1973, İsrael Universities Press, Jerusalem. Suriye Çatışma ve Uluslararası Hukuk, (2016), (Ed. Fatma Taşdemir), Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara. Volkan, Vamık D., (2007), Kimlik Adına Öldürmek, (Çev. Medine Banu Büyükkal), İstanbul, Everest Yayınları. Yılmaz, Salih, (2016), Rusya Neden Suriye’de, Yazar Yayınları, Ankara. Makaleler Amirbek, Aidarbek, (2015), “Rusya’nın Jeopolitik ve Kimlik Kodları: Klasik Kuramlar Çerçevesinde Yakın Çevre Algısı Örneği”, Karadeniz Araştırmaları, Sayı 48, s.31-41. Baş, Arda, (2012), “1957 Suriye Krizi ve Türkiye”, History Studies, Volume 4/1, s.89-109. Bingöl, Oktay- Varlık, Ali Bilgin, “Rusya’nın Suriye’de Yeni Politikası”, Bu makaleye aşağıdaki linkten ulaşılabilir. Bkz. http://merkezstrateji.com/wp-content/uploads/2016/04/151004_BN004_Rusya-Suriye_s4.pdf Dilek, Mehmet Sait, (2015), “Rusya Federasyonu’nun Kırım Hamlesine Analitik Bakış”, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, Volume 10/14, s.245-272. Erhan, Çağrı, (2000), “Kronik: Hafız Esad'ın Ölümü ve Muhtemel Gelişmeler”, Ankara SBF Dergisi, 55 (2), s.161-170. Erşen, Emre, “Türk-Rus İlişkilerinde Normalleşme ve Fırat Kalkanı”, Bu makaleye aşağıdaki linkten ulaşılabilir. Bkz. http://www.orsam.org.tr/files/OA/77/6_emrersen.pdf Güney, Nurşin Ateşoğlu, “Suriye Denklemi: ABD-Rusya-Türkiye Üçgeni” Bu makaleye aşağıdaki linkten ulaşılabilir. Bkz. http://www.bilgesam.org/incele/2525/-suriye-denklemi--abd-rusya-turkiye-ucgeni/#.WM1H2zuLSUk Karabulut, Bilal, (2007), “Karadeniz'den Ortadoğu’ya Uzanan Bir Dış Politika: Geçmişten Günümüze Suriye-Rusya İlişkileri”, Karadeniz Araştırmaları, Sayı:15, s.67-88. Kayrak, Sedide, “Rusya Federasyonu'nun Ortadoğu Politikası”, Bu makaleye aşağıdaki linkten ulaşılabilir. Bkz.http://www.bilgesam.org/incele/103/-rusya-federasyonu'nun-ortadogu-politikasi/#.WLrxxDuLSUk Köprülü, Ali, (1990), “Enver Sedat Döneminde Mısır-İsrail İlişkileri (1970-1981)”, Ege Üniversitesi, Tarih İncelemeleri Dergisi, V, İzmir, s.161-189. Okur, Mehmet Akif, (2009), “Emperyalizmin Ortadoğu Tecrübesinden Bir Kesit: Suriye’de Fransız Mandası”, Bilig, sayı 48, s.137-156. Özbay, Fatih, “Rusya’nın Suriye Politikası ve Türkiye-Rusya İlişkileri”, Bu makaleye aşağıdaki linkten ulaşılabilir. Bkz. http://avrasya.istanbul.edu.tr/?page_id=8008 Salık, Nuri, “Suriye Tarihinin Dönüm Noktası: 8 Mart 1963 Darbesi”, Ortadoğu Analiz, 2016, 8/76, Bu makaleye aşağıdaki linkten ulaşılabilir. Bkz. http://www.orsam.org.tr/files/OA/76/6_nurisalik.pdf Tanrısever, Oktay F., “Rusya’daki 2000 Yılı Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinin Demokratikleşme Süreci Açısından Bir Analizi”, Bu makaleye aşağıdaki linkten ulaşılabilir. Bkz.http://www.21yyte.org/assets/uploads/files/277-290%20oktay.PDF Tellal, Erel, (2010), “Zümrüdüanka: Rusya Federasyonu'nun Dış Politikası”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65-3, s.189-236. Yüce Kavas, Alp, “Rusya'da Nüfusun Azalması ve Güvenlik Kaygıları”, Bu makaleye aşağıdaki linkten ulaşılabilir. Bkz. http://www.bilgesam.org/incele/1602/-rusya'da-nufusun-azalmasi-ve-guvenlik-kaygilari/#.WKizU_mLRPY İnternet Kaynakları (Son Erişim Tarihi 05.05.2017) http://www.21yyte.org/tr/arastirma/enerji-ve-enerji-guvenligi-arastirmalari-merkezi/2015/10/20/8323/putin-enerji-hatlari-kontrolu-icin-suriyede http://www.21yyte.org/tr/arastirma/suriye/2012/05/29/6619/suriye-siyasi-tarihi http://aa.com.tr/tr/dunya/daes-saflarinda-yer-alan-160-rus-vatandasi-olduruldu-/476421 http://aa.com.tr/tr/dunya/ab-rusya-ya-uyguladigi-yaptirimlarin-suresini-uzatti/770749 http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/suriye-rusya-icin-kuresel-siyasetin-kapisi http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/rusyanin-suriyedeki-bir-yili http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2017/02/russia-muslims-view-travel-ban-trump-washington.html http://www.al-monitor.com/pulse/tr/originals/2016/12/syria-refugees-russia-aleppo-unhcr.html http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/01/160111_putin_bild_demec http://www.bild.de/politik/ausland/wladimir-putin/russian-president-vladimir-putin-the-interview-44092656.bild.html http://www.dw.com/tr/rusya-suriyede-kimi-bombal%C4%B1yor/av-18836074 http://en.kremlin.ru/catalog/countries/SY/events/53577 http://en.kremlin.ru/catalog/countries/SY/events/53089 http://en.kremlin.ru/events/president/news/32643 http://gulfnews.com/news/mena/syria/syria-russia-ties-strengthened-under-al-assad-family-1.1902540 http://haberrus.com/politics/2015/09/28/putin-sscbnin-dagilmasi-20-yuzyilin-en-buyuk-trajedisi.html http://www.haberturk.com/dunya/haber/1384527-abd-rusyaya-yaptirimlari-kaldirmayi-planlamiyoruz http://www.haberturk.com/ekonomi/enerji/haber/1122332-buzlar-eriyince-20-trilyon-dolarlik-piyango-gorundu http://www.hurriyet.com.tr/putinden-suriye-karari-imzaladi-40248740 http://mfa.gov.il/MFA/AboutIsrael/Maps/Pages/1947%20UN%20Partition%20Plan.aspx http://mfa.gov.il/MFA/ForeignPolicy/Peace/Guide/Pages/Declaration%20of%20Establishment%20of%20State%20of%20Israel.aspx http://www.mfa.gov.tr/rusya-federasyonu_nun-suriye_deki-son-askeri-faaliyetlerine-iliskin-ortak-bildiri_-02-ekim-2015.tr.mfa http://www.mfa.gov.tr/suriye-siyasi-gorunumu.tr.mfa http://www.milliyet.com.tr/rus-gelinler-sam-i-moskova-ya-bagliyor/dunya/dunyadetay/04.07.2012/1562405/default.htm http://www.ntv.com.tr/dunya/rusya-kaliningrada-s-400-ve-iskender-fuzelerini-gonderecek,afbj3W2tLUOqLYAIg6TLbw http://www.ntv.com.tr/dunya/putin-kavga-kacinilmazsa-ilk-yumrugu-sen-atacaksin,CCo7poLocUqrCofhBQJRZQ http://www.nybooks.com/daily/2015/10/08/why-russia-syria/ http://www.nytimes.com/2012/07/02/world/middleeast/for-russia-syrian-ties-complicated-by-marriage.html http://www.reuters.com/article/us-germany-russia-kaliningrad-idUSKBN16F2P0 http://www.sabah.com.tr/yazarlar/donat/2005/02/26/suriye_de_rus_etkisi http://sana.sy/tr/?p=41228 http://sana.sy/tr/?p=95724 https://www.sipri.org/research/armament-and-disarmament/arms-transfers-and-military-spending/international-arms-transfers http://tr.euronews.com/app_prod_com.php/2017/01/30/rusya-nin-arktika-daki-askeri-faaliyetleri-suruyor http://tr.euronews.com/2016/02/14/dimitri-medvedev-rusya-ulusal-cikarlarini-savunmak-icin-suriye-ye-askeri https://tr.sputniknews.com/ortadogu/201702201027300250-pyd-rusya-sorumlu-eli-kurtler-cenevre/ https://tr.sputniknews.com/columnists/201701261026944942-rusya-pyd-heyetini-moskovaya-davet-etti/ https://tr.sputniknews.com/rusya/201702241027378665-rusya-dogu-kanadina-entegre-savunma-sistemi-kuruyor/ https://tr.sputniknews.com/rsfmradio.com/2014_05_07/vladimir-putin-on-yillik-devlet-baskanligi-donemi/ https://tr.sputniknews.com/ortadogu/201503261014653529/ https://tr.sputniknews.com/analiz/201602101020787304-nato-rusya-nin-karadeniz-deki-guclenisini-gozden-kacirdi/ https://tr.sputniknews.com/ortadogu/201609301025083440-rusya-hava-uzay-kuvvetlerinin-suriyedek-operasyonunun-detaylari/ https://tr.sputniknews.com/rusya/201610101025212181-rusya-suriye-tartus-donanma-us/ https://tr.sputniknews.com/rusya/201611211025904248-rusya-suriye-tartus-ussu-ozerov/ https://tr.sputniknews.com/ortadogu/201612231026467202-putin-tartus-ussu-genisleme-anlasmasi-onay/ https://tr.sputniknews.com/rusya/201701211026868330-rusya-tartus-us-genisletme/ https://sputniknews.com/middleeast/201510031027974313-russians-on-syrian-soil-photos/ https://tr.sputniknews.com/rusya/201610141025290021-putin-rusya-suriye-hmeymim/ https://tr.sputniknews.com/ortadogu/201612051026148770-rusya-hmeymim-tartus-usleri-gelistirmeye-devam-ediyor/ https://tr.sputniknews.com/rusya/201702201027304859-rusya-ve-abd-dunyanin-en-buyuk-silah-ihracactilari/ https://tr.sputniknews.com/savunma/201603031021273836-rusya-ordusu-army2015-fuari/ https://tr.sputniknews.com/rusya/201702141027217664-ortadogu-ulkeleri-rus-silahlarina-ilgi-buyuk/ https://tr.sputniknews.com/rusya/201702071027110899-medvedev-silah-ihracati-15-milyar/ https://tr.sputniknews.com/rusya/201703261027807813-rusya-suriye-ile-enerji-alaninda-isbirligi-gorusmesi/ https://sputniknews.com/analysis/201510221028945994-russia-syria-friendhip-history/ http://www.turkey.mid.ru/hakk_t02.html http://www.washingtontimes.com/news/2015/sep/28/l-todd-wood-putin-breakup-ussr-great-tragedy-russi/