Yalın Uygulamaların İşletme Performansı Üzerine Etkisinde İnsan Sermayesinin Aracılık Rolü: Bir Model Önerisi

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 1, 76 - 99, 29.06.2019

Kerem Toker , Nihan Yavuz Ali Görener

Öz

Günümüzün küresel ekonomik koşulları içerisinde, işletmelerin
varlıklarını sürdürebilmeleri rakiplerine karşı rekabet üstünlüğü elde edip, bu
üstünlüğü korumalarına bağlıdır. Yalın üretim kapsamında gerçekleştirilen
uygulamaların temel hedefi; sürekli iyileştirme çerçevesinde müşteri memnuniyetinin
sağlanması ve israf avcılığıyla işletme performansının arttırılması neticesinde
rekabette öne geçebilmektir. Bilgiye dayalı yeni ekonomide ise insan
sermayesinin değeri daha fazla ön plana çıkmış olup, işletme performansına
etkisi kaçınılmaz olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada yalın yaklaşım
çerçevesinde gerçekleştirilen uygulamaların firmaların performansı üzerine
etkisinin araştırılması hedeflenmiştir. Sözü edilen üç kavram arasındaki
ilişkiyi incelemek amacıyla teorik altyapı araştırması özetlenmiş ve bir model
önerisi sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yalın Uygulamalar, İşletme Performansı, İnsan Sermayesi

Kaynakça

• Akpınar, O., & Akpınar, A. T. (2016), Entellektüel Sermaye Bileşenlerinin İşletme Değerine Ve Performansına Etkisi: Türkiye’deki İmalat İşletmeleri Örneği, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,12, 142-153.
• Berzkalne, I., & Zelgalve, E. (2014). Intellectual Capital and Company Value. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 110, 887-896
• Birdi, K., Clegg, C., Patterson, M., Robinson, A., Stride, C.B., Wall, T.D. & Wood, S.J. (2008). The Impact of Human Resource And Operational Management Practices On Company Productivity: A Longitudinal Study. Personnel Psychology, 61, 467–501.
• Bontis, N. (1998). Intelectual Capital: An Explotary Study that Develops Measures and Models, Management Decision, 36 (2), 63-76.
• Bontis,N., Keow, W.C., & Richardson, S. (2000). Intellectual Capital and Business Performance in Malaysian Industries, Journal of Intellectual Capital, 1 (1), 85-100.
• Bontis, N., Keow, W.C.C., & Richardson, S. (2000). Intellectual Capital and Business Performance in Malaysian Industry. Journal of Intellectual Capital.1(1), 85-100.
• Brunet, A.P. & New, S. (2003). Kaizen in Japan: An Empirical Study. International Journal of Operations & Production Management. 23(12): 1426-1446.
• Cabrita, M.R., & Bontis, N. (2008). Intellectual Capital and Business Performance in the Portuguese Banking Industry. International Journal of Technology Management, 43 (1-3), 212-237.
• Chapman, C.D. (2005). Clean House With Lean 5S. Quality Progress. 38(6). 27-32.
• Chen, F. C., Liu, Z. J., & Kweh, Q. L. (2014). Intellectual Capital and Productivity of Malaysian General Insurers. Economic Modelling, 36, 413-420.
• Coimbra, E.A. (2013). Kaizen- in Logistics&Supply Chains. McGraw Hill Education. USA.
• Cokins, G. (2004). Performance Management: Finding The Missing Pieces (to Close The Intelligence Gap). John Wiley&Sons Inc. New Jersey, USA.
• Cortes, H., Daaboul, J., Duigou, J.L. & Eynard, B. (2016). Strategic Lean Management: Integration of Operational Performance Indicators For Strategic Lean Management. IFAC-PapersOnLine, 49(12), 65–70
• Deif, A.M. & ElMaraghy, H. (2014). Cost Performance Dynamics in Lean Production Leveling. Journal of Manufacturing Systems, 33, 613–623.
• Derin, N. (2008). Çalışanların Algılamalarına Göre, Yalın Yönetimin İç İmaja Etkisi: Türkiye’deki Özel Hastanelerde Bir Araştırma. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. Doktora Tezi. Malatya, Türkiye.
• Dess, G. G., & Robinson, R.B. (1984). Measuring Organizational Performance in The Absence of Objectictive Measures: The Case of The Privately-Held Firm and Conglomerate Business Unit, Strategic Management Journal, 5 (3), 265-273.
• Dilek, S. (2016), Enformasyon ve Bilgiye Dayalı Yeni Ekonomi, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11, 87-91
• Ding, Y., & Li, G. (2010). Study on the Management of Intellectual Capital. International Journal of Business and Management. 5 (2). 213-216.
• Dudek-Burlikowska, M., & Szewieczek, D. (2009). The Poka-Yoke Method as an Improving Quality Tool of Operations in the Process. Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering. 36 (1), 95-102.
• Emiliani, M.L., (2006). Origins of Lean Management in America The Role of Connecticut Businesses. Journal of Management History. 12(2), 167-184.
• Emiroğlu, A. (2016). Yalın Üretim Yönetimi ve Finansal Performans Arasındaki İlişki. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 30, 63-71.
• Erdoğan, M., & Dönmez, A. (2014). Entelektüel Sermaye ile İşletme Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Panel Veri Uygulaması. Journal of International Social Research, 7(29), 362-369.
• Eren, E., & Akpınar, S. (2004). Yapısal Sermayenin İşletme Performansı Üzerine Etkilerinin Araştırılması. Öneri Dergisi. 6 (22). 9-17.
• Garcia, J.A.M. & Bonavia, T. (2015). Relationship Between Employee Involvement and Lean Manufacturing and its Effect on Performance in a Rigid Continuous Process Industry. International Journal of Production Research, 53(11), 3260–3275.
• Geri, S. (2012). İşletmelerde Entelektüel Sermaye, Spor İşletmelerine Yansımaları ve Marmara Bölgesinde Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 14 (1), 22-30
• Grobelny, A.L. & Papieska, E. (2012). Readiness For Change and Job Satisfaction in a Case of Lean Management Application- A Comparatıve Study. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 25(4), 418-425.
• Görmüş, A. Ş. (2009). Entelektüel Sermaye ve İnsan Kaynakları Yönetiminin Artan Önemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 57-75.
• Gürlesel, C. F. (2018), Makine İmalat Sektörü -Türkiye ve Dünya Değerlendirme Raporu, Makine İmalat Sanayi Dernekleri Federasyonu Yayınları.
• Hallgren, M., & Olhager, J. (2009). Lean and Agile Manufacturing: External and Internal Drivers and Performance Outcomes. International Journal of Operations&Production Management. 29(10), 976-999.
• Horngren, C. T., Datar, S.M., & Rajan, M.V. (2015). Cost Accounting: A Managerial Emphasis. Prentice Hall International, Pearson. 14. Edition, USA.
• Hsu, Y.H., & Fang, W. (2009). Intellectual Capital and New Product Development Performance: The Mediating Role of Organizational Learning Capability, Technological Forecasting and Social Change, 76 (5), 664-677.
• İlkay, M. S., & Aslan, E. (2006). IS0 9001: 2000 Kalite Yönetim Sisteminin Kayseri Bölgesindeki Kobi’lerin Performanslarına Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 67-83
• Jones, R., Latham, J. & Betta, M. (2013). Creating The Illusion of Employee Empowerment: Lean Production in The International Automobile Industry. The International Journal of Human Resource Management, 24(8), 1629-1645.
• Joosten, T.C.M., Bongers, I., & Janssen, R., (2009). Application of Lean Thinking to Health Care: Issues and observations. International Journal for Quality in Health Care. 21(5), 341-347.
• Kaplan, R.S., & Norton, D.P. (2003). Balanced Scorecard- Şirket Stratejisini Eyleme Dönüştürmek. Sistem Yayıncılık. 3. Baskı. İstanbul, Türkiye
• Kaplan, R.S., & Norton, D.P. (1992) The Balanced Scorecard–Measures that Drive Performance. Harvard Business Review. 70(1), 71-79.
• Karacaer, S., & Aygün, M. (2009). Entellektüel Sermayenin Firma Performansı Üzerindeki Etkisi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 127-140.
• Karaman, R. (2009) İşletmelerde Performans Ölçümünün Önemi e Modern Bir Performans Ölçme Aracı Olarak Balanced Scorecard. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 16, 411-427.
• Kootanaee, A.J., Babu, K.N., & Talari, H.F. (2013). “Just-in-Time Manufacturing System: From Introduction to Implement”. International Journal of Economics. 1(2). 7-25.
• Kroes, J.R., Manikas, A.S. & Gattiker, T.F. (2018). Operational Leanness and Retail Firm Performance Since 1980. International. Journal of Production Economics 197, 262–274.
• Koçel, T. (2014). İşletme Yöneticiliği. Beta Yayınları. Genişletilmiş 15. Baskı. İstanbul.
• Ledon, R.A., Lujan-Garcia, D.E.L., Garrido-Vega, P. & Escobar-Perez, B. (2018). A Meta-Analytic Study of The Impact of Lean Production on Business Performance. International Journal of Production Economics, 200, 83-102.
• Liker, J. K., & Hoseus, M. (2015). Toyota Kültürü: Toyota Tarzının Ruhu. Optimist Yayınları. İstanbul, Türkiye.
• Liker, J. K., & Morgan, J.M. (2006). The Toyota Way in Services: The Case of Lean Product Development. Academy of Management Perspectives. 20 (2), 5-20.
• Longoni, A. Pagell, M., Johnston, D. & Veltri, A. (2013). When Does Lean Hurt? – An Exploration of Lean Practices and Worker Health and Safety Outcomes. International Journal of Production Research, 51(11), 3300-3320.
• Lu, W. M., Wang, W. K., & Kweh, Q. L. (2014). Intellectual Capital and Performance in the Chinese Life Insurance Industry. Omega, 42(1), 65-74.
• Meles, A., Porzio, C., Sampagnaro, G., & Verdoliva, V. (2016). The Impact Of The Intellectual Capital Efficiency On Commercial Banks Performance: Evidence from the US. Journal of Multinational Financial Management, 36, 64-74.
• Narayanamma, P.L., Lalitha, K. (2016). Balanced Scorecard- The Learning & Growth Perspective. A Peer Reviewed Research Journal. 21 (2), 59-67.
• Naylor, J.B., Naim, M.M., & Berry, D. (1999), Leagility: Integrating the Lean and Agile Manufacturing Paradigms in the Total Supply Chain, International Journal of Production Economics, 62, 107-118.
• Nelson-Peterson, D.N., & Leppa, C.J. (2007). Creating an Environment for Caring Using Lean Principles of the Virginia Mason Production System. The Journal of Nursing Administration. 37(6), 287-294.
• Niven, P.R. (2005). Balanced Scorecard Diagnostics: Maintaining Maximum Performance. John Wiley & Sons Inc. New Jersey.
• Özçelik, F. (2013). Yalın Performans Ölçüleri ve Yalın Üretim Uygulayan İşletmelerin Muhasebe Bölümlerinde Bir Araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 10, 103-126.
• Öztürk, B., Ünsal, B. (2013). Entellektüel Sermayenin Firma Değeri Üzerine Etkisi. Asomedya Dergisi, Nisan 2003 www.aso.org.tr
• Ramnath, B.V., Elanchezhian, C., & Kesavan, R. (2013). Application of Kanban System for Implementing Leran Manufacturing (a Case Study). Journal of Engineering Research and Studies. 1(1), 138-151.
• Rudež, H. N., & Mihalič, T. (2007). Intellectual Capital in the Hotel Industry: A Case Study from Slovenia. International Journal of Hospitality Management, 26(1), 188-199.
• Sadeghi, M.A. (2017). Meta-Analytic of the Relationship between Human Resource Management and Customer Satisfaction in Lean Production Adoption and Implementation Processes. International Journal of Management, Accounting and Economics, 4(8), 880-887.
• Santos, J.B., & Brito, L.A.L. (2012). Toward a Subjective Measurement Model for Firm Performance. Brazilian Administration Review. 9, 95-117.
• Saruhan, Ş. C. & Özdemir, A. (2011), Bilim, Felsefe ve Metodoloji. Beta Yayınları. İstanbul.
• Sterling. A. & Boxall, P. (2013). Lean Production, Employee Learning and Workplace Outcomes: A Case Analysis Through The Ability-Motivation-Opportunity Framework. Human Resource Management Journal, 23(3), 227-240.
• Sullivan, P.H. (1998). Profiting from Intellectual Capital Extracting Value From Innovation. John Wiley & Sons Inc., USA.
• Taşgit, Y. E., Çömlekçi, İ., & Öncü, M. A. (2015). Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Entelektüel Sermayenin Belirleyicileri: Yöneticilerin Bakış Açısına Dayanan Bir Değerlendirme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(2), 238-250.
• Tortorella, G. L. & Fogliatto, F.S. (2014). Method for Assessing Human Resources Management Practices and Organisational Learning Factors in A Company Under
• Lean Manufacturing Implementation. International Journal of Production Research, 52(15), 4623-4645.
• Tortorella, G.L., Marodin, G. A., Fogliatto, F.S. & Miorando, R. (2015). Learning Organisation and Human Resources Management Practices: An Exploratory Research in Medium-Sized Enterprises Undergoing A Lean İmplementation. International Journal of Production Research, 53(13), 3989–4000.
• Türkkantos (2012). Perakendeci – Tedarikçi İlişkilerinde Yalın Uygulamalar ve İlişki Kalitesinin Firma Performansına Etkisi. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi, Kocaeli, Türkiye.
• Womack J.P., & Jones, D.T. (2002). Yalın Düşünce. Sistem Yayıncılık. İkinci Basım. İstanbul, Türkiye.
• Yazdanfar, K. (2013). Developing a Model for Intellectual Capital Measurement in Knowledge-Based Organizations. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business. 5 (1). 340-351.
• Yıldız, S. (2010). İşletme Performansının Ölçümü Üzerine Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 36, 179-193.
• Yıldız, S. (2011). Entelektüel Sermayenin İşletme Performansına Etkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 11-28.
• Young, F.Y.F. (2014). The Use of 5S in Healthcare Services: a Literature Review. International Journal of Business and Social Science.10(1), 240-248.
• Yörük, N., & Erdem, N. S. (2008). Entelektüel Sermaye ve Unsurlarının, İMKB'de İşlem Gören Otomotiv Sektörü Firmalarının Finansal Performansı Üzerine Etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22 (2), 397-413.
• Zor, İ., & Cengiz, S. (2013). Entelektüel Sermaye ile Firma Değeri Arasındaki İlişki: Borsa İstanbul’da Bir Araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(1), 37-56.