Euro Bölgesi – Türkiye Ekonomisi Rekabet Gücü Analizi Ve Türkiye’de İktisadi Etkinliğin Yönü

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 2, 6 - 28, 30.12.2019

İbrahim Çütçü Selçuk Gökhan Gerlikhan

Öz

Ar-Ge ve inovasyona yapılan yatırımların
artması, bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ve küreselleşme
olguları, uluslararası piyasalarda rekabet unsurunu ön plana çıkarmaktadır.
Özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde ise rekabet gücü, bulunduğu
coğrafyadaki konjonktürel hareketlerden çok fazla etkilenmektedir. Bu nedenle,
gelişmekte olan ülkelerin iktisadi etkinlik oranlarının yeterli ve güçlü
seviyede olması gerekmektedir. Bu kapsamda çalışmada, Euro bölgesi ve Türkiye
ekonomisinin iktisadi etkinlik düzeyleri ile rekabet gücü karşılaştırmalı
olarak analiz edilmektedir. Analiz yöntemi olarak öncelikle 2005-2016 dönemleri
yıllık verileri kullanılarak doğrusal programlama tabanlı nonparametrik bir
yöntem olan Veri Zarflama Analizi (VZA) kullanılmıştır. Analiz sonunda elde
edilen bulgular üzerinden Euro Bölgesi ile Türkiye’nin iktisadi etkinlik
düzeyleri ve ekonomilerinin performansları değerlendirilmiştir. Daha sonra ise
söz konusu dönemde elde edilen iktisadi etkinlik değerlerinden kur hareketleri
ve birikimli enflasyon etkisini ayrıştırmak için Tobit model tekniğiyle analize
devam edilerek, yönetimsel etkinliğin yönü saptanmıştır. Elde edilen verilere
göre Türk ekonomisinin, Euro bölgesi ekonomilerine göre çok daha düşük iktisadi
etkinlik skorlarına sahip olduğu ve petrol gibi temel hammadde fiyatlarına daha
duyarlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İktisadi Etkinlik, Rekabet Gücü, Tobit Model

Kaynakça

• Amin, A. & Thrift, N. (1996). Living in the Global.In A. Amin and N. Thrift (Ed.) Globalization, Institutions, and Regional Development in Europe. Oxford University Press, Oxford.
• Ayanoğlu, Y., Atan, M, & Beylik, U. (2010). Hastanelerde Veri Zarflama Analizi (VZA) Yöntemiyle Finansal Performans Ölçümü Ve Değerlendirilmesi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 2(2), 40-62.
• Aydın, Ü. (2013). Türkiye’deki Yatırım Fonlarının Performanslarının Değerlendirilmesi: DEA ve Tobit Model Uygulaması. Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, 34(1), 87-110.
• Basso, A. & Funari, S. (2001). A Data Envelopment Analysis Approach to Measure the Mutual Fund Performance. European Journal of Research, 135(3), 477-492.
• Budak, H. (2011). Veri Zarflama Analizi ve Türk Bankacılık Sektöründe Uygulaması. Marmara Fen Bilimleri Dergisi, 23(3), 95-110.
• Charnes, A., Cooper, W. and Rhodes, E. (1978). Measuring the Efficiency of Decision Making Units. European Journal of Operational Research, 2, 429-444.Cook, P. & Kirkpatrick, C. (1997). Globalization, Regionalization and Third World Development. Regional Studies. 31(1). 55-66.
• Çakır, S., & Perçin, S. (2012). Kamu Şeker Fabrikalarında Etkinlik Ölçümü: VZA-Malmquist TFV Uygulaması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (4), 49-63.
• Çinar, Y. (2010). Türkiye İle AB Üyesi Ülkelerin Elektrik Üretim Sektörlerinin Etkinlik Ve Verimlilik Analizi: 2000-2006 Dönemi İçin Uluslararası Bir Karşılaştırma. Sosyoekonomi, 12(12), 93-136.
• Daft, R. L. (1997). Management (4. Ed.). London: The Dryden Press.
• Deliktaş, E. & Balcılar, M. (2005). A Comparative Analysis of Productivity Growth, Catch-Up, and Convergence in Transition Economies. Emerging Markets Finance and Trade, 41(1), 6–28.
• Demir, A. & Bakırcı, F. (2014). OECD Üyesi Ülkelerin Ekonomik Etkinliklerinin Veri Zarflama Analiziyle Ölçümü. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(2), 109-132.
• Dinçer, S. E. (2011). Stratejik Planlama ve Veri Zarflama Analizinde Etkinlik Ölçümü. Der Yayınları, İstanbul.
• Dyson, R., Allen, R., Camanho, A., Podinovski, V., Sarrico, C., & Shale, E (2001). Pitfalls and Protocols in DEA. European Journal of Operational Research, 132(2), 245-259.
• Emir, B., Çolak, E., & Öner, K. S. (2018). Farklı Optimizasyon Teknikleri ve Örneklem Büyüklüklerinde Standart Tobit Modeli Tahmincilerinin Performansı üzerine Bir Simülasyon Çalışması. Osmangazi Tıp Dergisi, 40(2), 60-69.
• Ersoy, E. & Çetenak, E. H. (2015). Sahiplik Yoğunlaşmasının Temettü Dağıtım Kararlarına Etkisi: Borsa İstanbul'da Bir Uygulama. Ege Academic Review, 15(4), 509-521.
• Ertuğrul, İ. & Işık, A.T. (2008). İşletmelerin VZA İle Mali Tablolarına Dayalı Etkinlik Ölçümü: Metal Ana Sanayiinde Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 201-217.
• Farrell, M.(1957). The Measurement of Productive Efficiency. Journal of the Royal Statistical Society Series A (General), 3, 253–281.
• Golany, B., & Yu, G. (1997). Theory and Methodology Estimating Returns to Scale in DEA. European Journal of Operational Research, 103, ss. 28-37.
• Güran, M. C. & Tosun, M. U. (2005). Türkiye Ekonomisinin Makro Ekonomik Performansı: 1951-2003 Dönemi İçin Parametrik Olmayan Bir Ölçüm. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(4), 89-115.
• Karabulut, K., Ersungur, Ş. M & Polat, Ö. (2008). Avrupa Birliği lkeleri ve Türkiye' nin Ekonomik Performanslarının Karşılaştırılması: Veri Zarflama Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1). 1-11
• Kilickaplan, S., & Karpat, G. (2004).Türkiye hayat sigortasi sektöründe etkinliğin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 1-14.Koçak, H., ve Çilingirtürk, A. M. (2011). AB Ülkeleri Ve Aday Ülkelerin Kaynak Kullanımında Etkinliklerinin Karşılaştırmalı Analizi. Istanbul University Journal of the School of Business Administration, 40(2). 166-175.
• Kumral, N. (2008). Bölgesel Rekabet Gücünü Artırmaya Yönelik Politikalar. Ege Üniversitesi Working Paper, No:08/12.
• Maddala, G. S. (1989). Introduction to Econometrics. Macmillan Publishing Company, New York.
• Ramanathan, R. (2003). An Introduction to Data Envelopment Analysis: A Tool for Performance Measurement. Sage Publications, London.
• Sengül, Ü., Shiraz, S. E., & Eren, M. (2013). Türkiye'de Istatistiki Bölge Birimleri Siniflamasina Göre Düzey 2 Bölgelerinin Ekonomik Etkinliklerinin VZA Yöntemi ile Belirlenmesi ve Tobit Model Uygulamasi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21), 75-99.
• Şimşek, Ş. (2001). İşletme Bilimlerine Giriş (8. Baskı). Günay Ofset, Konya.
• Tepe M. (2006). Kıyaslama Çalışmasında Veri Zarflama Analizi Kullanımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Vassiloglou, M. & Giokas, D. (1990). A Study of The Relative Efficiency of Bank Branches:An Application of Data Envelopment Analysis. Journal of Operational Research Society, 41(7), 591-597.
• Yücel, L.İ. (2017). Veri Zarflama Analizi. Der Yayınları, İstanbul.