Azerbaycan-Türkiye İşletme Yöneticilerinin Liderlik Davranışlarının Liderlik Çıktılarına Etkisi Açısından Karşılaştırılması

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 2, 157 - 191, 30.12.2019

Muhsin Halis Ramzi Guliyev

Öz

Bu çalışmanın amacı, Azerbaycan ve Türkiye'de yöneticilerin astlarına ve çalıştıkları organizasyona ilişkin davranış biçimlerini ve bu davranışlar sonucunda oluşan liderlik çıktılarını karşılaştırmaktır. Çalışma iki ülkede yapıldığından, her iki ülke için elde edilen sonuçlar arasındaki farklılıkları ortaya çıkarmak amaç edilmiştir. Literatür incelendiğinde, liderlik stilleri ve yaklaşımlarıyla ilgili birçok görüş dikkat çekmektedir. Bu çalışmanın literatür kısmında; lider, yönetici, liderlik kavramı, lider ve yönetici karşılaştırılması, liderlik yaklaşımları ve liderlik stilleri ile ilgili bilgiler verilmektedir. Çalışmanın ikinci ve üçüncü bölümünde ise Azerbaycan ve Türkiye'de yer alan örgüt çalışanlarının, yöneticilerinin liderlik tarzlarını ve davranışlarını nasıl algıladıklarını ölçmek amacıyla bir çalışma yapılmıştır. Çalışma sonucu Azerbaycan'da 312, Türkiye'de 334 olmak üzere toplamda 646 veri elde edilmiştir. Elde edilen verilere SPSS programı yardımıyla analizler uygulanmıştır. Bu analizler sonucunda her iki ülkede de yöneticilerin sergiledikleri davranışlar ile söz konusu davranışlar sonucunda ortaya çıkan liderlik çıktıları arasında bazı ilişki ve etkiler tespit edilmiştir. Yapılan bir diğer analiz sonucunda ise, her iki ülke arasında ihtiyaç farklılıkları bulgulanmıştır. Yapılan analitik çalışmaların sonuçları ve değerlendirmeleri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Lider, Yönetici, Liderlik, Liderlik Yaklaşımları

Kaynakça

• Bass, B. 1960, Leadership, psychology, and organizational behavior. New York: Harper and Brothers.
• Bass, B. 1985, Leadership and performance: Beyond expectation. New York: The Free Press.
• Bass, B. M. (Ed.) 1990, Bass & Stogdill’s handbook of leadership: Theory, research, and managerial applications (3rd ed.). New York: The Free Press.
• Bass, M. Bernard. 1990, ‘From Transactional to Transformational Leadership: Learning to Share The Vision’, Organizational Dynamics, Num.18(3), pp.19-36.
• Bass, B. M., ve Avolio, B. J. 1990, Transformational leadership development: Manual for the multifactor leadership questionnaire. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
• Bass, B. M., ve Avolio, B. J. 1994, Improving organizational effectiveness through transformational leadership. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Bass, B. M., ve Avolio, B. J. 2004, Transformational leadership development: Manual for the Multifactor Leadership Questionnaire. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
• Bennett, T. M. 2009, A study of the management leadership style preferred by it subordinates. Journal of Organizational Culture, Communications and Conflict, 13(2), 1-25.
• Bolman, L.G. & Deal, T.E. 1992, Leading and managing: Effects of context, culture, and gender. Educational Administration Quarterly, 28, 314-329.
• Bolman, L.G., & Deal, T.E. 1997, Reframing organizations. San Francisco, CA:Jossey Bass.
• Burns, J.M. 1977, Wellsprings of political leadership. American Political Science Review, 71, 266-275.
• Burns, J. M. 1978, Leadership. New York: Harper & Row.
• Burns, J. M. 1995, Transactional and transforming leadership. In J. T. Wren (Ed.), The leader’s companion: Insights on leadership through the ages, 100-101. New York, NY: The Free Press.
• De Hoogh, A. H. B., den Hartog, D. N., Koopman, P. L., Thierry, H., Van den Berg, P. T., Van der Weide, J. G., & Wilderom, C. P. M. (2005). Leader motives, charismatic leadership, and subordinates' work attitude in the profit and voluntary sector. The Leadership Quarterly, 16(1), 17-38.
• Deliveli, Ömür. 2010, Yönetimde Yeni Yönelimler Bağlamında Lider Yöneticilik, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi.
• Demirci, M. Kemal. 1998, Dönüştürücü Önderlik Kuramının Önderlik Kuramları Yönünden İncelenmesi, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Ekvall, G. I. ve Ryhammar, L. 1998, Leadership style, social climate and organizational outcomes: A study of a Swedish university college. Creativity & Innovation Management, 7(3), 126.
• Fiedler, F. E. 1969, Style or circumstance: The leadership enigma. Management Review, 58(8), 25.
• Hollander, E. 1995, Ethical challenges in the leader-follower relationship. Business Ethics Quarterly, 5, 54-65.
• House, R. J. 1971, A path goal theory of leader effectiveness. Administrative Science Quarterly, 16, 321-338.
• House, R, J. 1996, Path-goal theory of leadership: Lessons legacy and a reformulated theory. Leadership Quarterly. 7(3), 323-352.
• House, R. J., & Mitchell, R. (1974). Path-goal theory of leadership. Journal of Contemporary Business, 3(4), 81-97.
• Kouzes, J. M., ve Posner, B. 2007, The leadership challenge (4th ed.). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Locke, E. A. 1983, The nature and causes of job satisfaction. In M. D. Dunnette (Ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology. 1297-1349. New York, NY: Wiley.
• Lowe, K. B., Kroeck, K. G., & Sivasubramaniam, N. 1996, Effectiveness correlates of transformational and transactional leadership: A meta-analytic review of the MLQ literature. The Leadership Quarterly, 7, 385-425.
• Romzek, B. S. 1990, Employee investment and commitment: The ties that bind. Public Administration Review, 50(3), 374-382.
• Sahoo, C. K., Behera, N., & Tripathy, S. K. 2010, Employee empowerment and individual commitment: An analysis from integrative review of research. Employment Relations Record, 10(1), 40-56.
• Sapienza, H. J., ve Grimm, C. M. 1997, Founder characteristics, start-up process, and strategy/structure variables as predictors of shortline railroad performance. Entrepreneurship: Theory & Practice, 22(1), 5-24.
• Startle, C. (1956). Executive performance and leadership. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Yukl, G. 1994, Leadership in organizations (3rd ed.). English Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Yukl, G. 2006, Leadership in organizations (6th ed.). New Jersey, NJ: Prentice Hall.
• Westhead, P. 1995, Survival and employment growth contrasts between types of owner-managed high-technology firms. Entrepreneurship: Theory & Practice, 20(1), 5-27.
• Avolio, B. J., Bass, B. M., & Jung, D. I. 1999, Re-examining the components of transformational and transactional leadership using the Multi-factor Leadership Questionnaire. Journal of Occupational and Organizational Psychology.
• Bakan, İsmail. Büyükbeşe, Tuba. Erşahan, Burcu. Kefe, İlker. 2013, ‘Kadın Çalışanların Yöneticilere İlişkin Algıları: Bir Alan Çalışması’, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.3,S.2,ss.71-84.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. 1986, The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51: 1173–1182.
• Daily, C. M., ve Dalton, D. R. 1992, Financial performance of founder-managed versus professionally managed small corporations. Journal of Small Business Management, 30(2), 25-34.
• Demir, Cengiz. Yılmaz, M. Kemal. Çevirgen, Aydın. 2010, Liderlik Yaklaşımları ve Liderlik Tarzlarına İlişkin Bir Araştırma, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Y.2,S.1,ss.129-152.
• Dvir, T., Eden, D., Avolio, B. J., ve Shamir, B. 2002, Impact of transformational leadership on follower development and performance: A field experiment. Academy of Management Journal, 45(4), 735-744.
• Engelen, A., Gupta, V., Strenger, L., & Brettel, M. 2015, Entrepreneurial orientation, firm performance, and the moderating role of transformational leadership behaviors. Journal of Management, 41(4), 1069-1097.
• Gill, H., Meyer, J., Lee, K., Shin, K., & Yoon, C. 2011, Affective and continuance commitment and their relations with deviant workplace behaviors in Korea. Asia Pacific Journal of Management, 28(3), 595-607.
• Güney, Semra. 1997, “Yönetici ve yönetilen açısından disiplin ve moral”, 21.Yy’da Liderlik Sempozyumu.
• Hmieleski, K. M., & Ensley, M. D. 2007, A contextual examination of new venture performance: Entrepreneur leadership behavior, top management team heterogeneity, and environmental dynamism. Journal of Organizational Behavior, 28, 865-889.
• İbicioğlu, Hasan. Özmen, H.İbrahim. ve Taş, Sebahattin. 2009, “Liderlik Davranışı ve Toplumsal Norm İlişkisi: Ampirik Bir Çalışma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, C.14,S.1,ss.1-23.
• Jayaraman, N., Khorana, A., Nelling, E., & Covin, J. 2000, CEO founder status and firm financial performance. Strategic Management Journal, 21(12), 1215-1224.
• Kotter, J.P. 1988, The leadership factor. New York: The Free Press.
• Likert, R. 1961, New patterns of management. New York: McGraw-Hill.
• Ling, Y., Simsek, Z., Lubatkin, M. H., & Veiga, J. F. 2008, The impact of transformational CEOs on the performance of small- to medium-sized firms: Does organizational context matter? Journal of Applied Psychology, 93(4), 923-934.
• Qureshi, J. A., Hayat, K., Ali, M., & Sarwat, N. 2011, Impact of job satisfaction and organizational commitment on employee performance, evidence from Pakistan. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 3(4), 642-657.
• Rowold, J., & Heinitz, K. 2007, Transformational and charismatic leadership: Assessing the convergent, divergent, and criterion validity of the MLQ and the CKS. Leadership Quarterly, 18, 121-133.
• Sergiovanni, T. J. 1992, Moral leadership: Getting to the heart of school improvement. San Francisco: Jossey-Bass.
• Swiercz, P. M., & Lydon, S. R. 2002, Entrepreneurial leadership in high-tech firms: A field study. Leadership and Organization Development Journal, 23(7), 380-389.
• Şafaklı, Veli O. 2005, “KKTC’deki Kamu Bankalarında Liderlik stilleri”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, S.1,ss.132-143.
• Yörük, Durmuş. Dündar, Süleyman. Topçu, Birol. 2011, ‘Türkiye’deki Belediye Başkanlarının Liderlik Tarzı ve Liderlik Tarzını Etkileyen Faktörler’, Ege Akademik Bakış, s.1, ss.103-109.