Ekonomik Büyüme, Turizm ve Ticari Açıklık İlişkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 1, 254 - 270, 30.06.2023

Barış Ülker

Öz

Turizm, Türkiye ekonomisi için en önemli sektörler arasında başı çekmektedir. 2020 yılı itibariyle tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 salgınına kadar bu sektörden elde edilen gelirler toplam GSYİH’in 10%’undan fazlasını oluştururken, Türkiye, en çok ziyaret edilen ilk 10 ülke arasında kalmaya devam etmiştir. Turizm ile beraber, bu sektörü de içine alan, mal ve hizmetlerin toplam dış ticaretinin GSYİH’e oranı ile hesaplanan ticari açıklık oranı da ekonomik büyüme üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Ticari açıklığın ekonomide liberalleşmenin bir göstergesi olduğu göz önünde alındığında, yapılan birçok ampirik çalışma söz konusu açıklığın artışının beraberinde ekonomik büyümeyi de getirdiği göstermektedir.

Bu çalışmada 1995 – 2020 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak, Türkiye için turizm sektöründeki büyümenin bir göstergesi olan toplam yabancı ziyaretçi sayısının ve ticari açıklık oranının, ekonomik büyümenin bir göstergesi olan kişi başına düşen GSYİH üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Otoregresif Dağıtılmış Gecikme (ARDL) Modeli kullanılarak yapılan eşbütünleşme analiz sonucunda hem turizmin hem de ticari açıklığın ekonomik büyüme üzerindeki uzun dönemli etkisinin anlamlı ve pozitif olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra, yapılan Granger Nedensellik Analizi, turizmden ekonomik büyüme doğru tek yönlü, ekonomik büyümeden ticari açıklığa doğru tek yönlü, ticari açıklık ile turizm arasında ise iki yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Turizm, Ticari Açıklık

The Relationship Among Economic Growth, Tourism and Trade Openness: An Example of Turkiye

Öz

Tourism is one the leading sectors for the economy of Turkiye. It has contributed over 11% of the total GDP and the country stayed among the top 10 most visited destinations of the world until the COVID-19 pandemic that affected the entire world starting from the beginning of 2020. Together with tourism, the ratio of trade openness, which is defined as the ratio of exports plus imports over GDP as including the tourism sector as well, also have an important effect on economic growth. As the trade openness is considered as an indicator of economic liberalization, several empirical studies show that increase of this ratio brings the economic growth along.

In this study, annual data of 1995 – 2020 period is used and the effects of total number of international visitors as an indicator of tourism sector growth and the ratio of trade openness on the GDP per capita as an indicator of economic growth for Turkiye. Autoregressive Lag Distribution (ARDL) model is employed for the cointegration analysis and the results reveal that both tourism and trade openness have a positive effect on economic growth in the long run. Granger Causality Analysis also show that there is an unilateral relationship from tourism to economic growth, an unilateral relationship from economic growth to trade openness and bilateral relationship between trade openness and tourism.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Tourism, Trade Openness

Kaynakça

• Adamopoulos, A., & Thalassinos, E. I. (2020). Tourism Development and Economic Growth: A Comparative Study for the G-6 Leaders. European Research Studies Journal, 23(1), 368-380.
• Agaraj, X., & Murati, M. (2009). Tourism an important sector of economy development. Annals-Economy Series, 1, 83-90.
• Bozkurt, H. (2007). Zaman Serileri Analizi, Ankara: Ekin Kitapevi
• Dar, A., & Amirkhalkhali, S. (2003). On the impact of trade openness on growth: further evidence from OECD countries. Applied Economics, 35(16), 1761-1766.
• Durmuş, S., Şahin, D., & Beşcanlar, S. (2021). Gelişmekte Olan Ülkelerde Turizm Gelirleri, Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ticari Açıklığın Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23(41), 517-529.
• Gujarati, D. N. (2004). Basic Econometrics, New York City: The McGraw – Hill Companies.
• Güloğlu, B., & Altunoğlu, E. (2002). Finansal Serbestlesme Politikalari ve Finansal Krizler: Latin Amerika, Meksika, Asya ve Türkiye Krizleri. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (27), 107-134.
• Habibi, F., & Ahmadzadeh, K. (2015). Tourism development, trade openness and economic growth: The case of Malaysia. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, 78, 129-139.
• Jalil, A., Mahmood, T., & Idrees, M. (2013). Tourism–growth nexus in Pakistan: Evidence from ARDL bounds tests. Economic Modelling, 35, 185-191.
• Jenkıns, H. P., & Katırcıoglu, S. T. (2010). The bounds test approach for cointegration and causality between financial development, international trade and economic growth: the case of Cyprus. Applied Economics, 42(13), 1699-1707.
• Katircioglu, S. (2009). Tourism, trade and growth: the case of Cyprus. Applied Economics, 41(21), 2741-2750.
• Keho, Y. (2017). The impact of trade openness on economic growth: The case of Cote d’Ivoire. Cogent Economics & Finance, 5(1), 1332820.
• Krueger, A. O. (1980). Trade policy as an input to development, The American Economic Review, 70 (2), 288-292.
• Kulendran, N., & Wilson, K. (2000). Is there a relationship between international trade and international travel?, Applied Economics, 32(8), 1001-1009.
• Lee, C. G. (2012). Tourism, trade, and income: Evidence from Singapore. Anatolia, 23(3), 348-358.
• Leitão, N. C. (2010). Does trade help to explain tourism demand? The case of Portugal. Theoretical and Applied Economics, 63-74.
• Manga, M., & Balli, E. (2019). Turizm, Ekonomik Büyüme, Ticari Açıklık ve Finansal Gelişme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 56(647), 9-22.
• McKinnon, R. I. (1964). Foreign exchange constraints in economic development and efficient aid allocation. The Economic Journal, 74(294), 388-409.
• Pata, U. K. (2020). Turizm, Finansal Gelişme, Ticari Açıklık ve Sermaye Stokunun Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), 151-167.
• Sevüktekin, M. ve Çınar, M. (2014). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi. Bursa: Dora Basın – Yayın.
• Shi, H., & Smyth, R. (2012). Economies of scale in the Australian tourism industry. Applied Economics, 44(33), 4355-4367.
• Soyak, A. (2009). Türkiye’ye Yönelik Yabancı Turizmin İktisadi Etkileri: Akdeniz ve Ege Bölgeleri Üzerine Bir Araştırma, İstanbul: Der Yayınları.
• T.C. Turizm ve Kültür Bakanlığı (2022). Turizm İstatistikleri. Erişim Adresi: https://is.gd/hYB1dz
• TÜİK, (2014). İstatistiki Göstergeler 1923 – 2011, Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası.
• TÜİK, (2022). Eğitim, Kültür, Spor ve Turizm İstatistikleri. Erişim Adresi: https://is.gd/d1AEfR
• UNWTO, (2020). Covid-19 Response: 96% of Global Destinations Impose Travel Restrictions, UNWTO Reports. Madrid, İspanya. Erişim Adresi: https://www.unwto.org/news/covid-19-response-travel-restrictions
• UNWTO, (2021). The Economic Contribution of Tourism and the Impact of COVID-19, preliminary version, Madrid, İspanya. Erişim Adresi: https://doi.org/10.18111/9789284423200.
• World Bank (2022). World Development Indicators. Erişim Adresi: https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators.
• Yanikkaya, H. (2003). Trade openness and economic growth: a cross-country empirical investigation. Journal of Development Economics, 72(1), 57-89.