A Comparative Analysis of Public Administration Organizations of Türkiye and Azerbaijan

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 423 - 450, 31.12.2024

Emine Çeliksoy , Rumeysa Nur Cavlı

Öz

It is an institution of institutions that owns the piece of land inhabited by the state, owns the people who consider themselves connected to this state by the bond of citizenship, and has a sovereign and independent authority. The state is expected to be the most perfect organization. The state is an abstract concept and is becoming concrete through public administrations. Bureaucratic functioning is ensured by the organization of the executive, one of the three powers of the state. The state maintains its bureaucratic functioning through public administrations. Public administration organizations are units that communicate directly with citizens. The organization of public administration of each country differs in connection with the governmental system of that country. Both Türkiye and Azerbaijan are unitary states. Presidential system of government in Türkiye, the presidential system is implemented in Azerbaijan, where the prime minister is also present. In this context, the public administration organizations of both states have similar and different aspects. In this context, the article deals with the public administration organizations of Türkiye and Azerbaijan in a comparative manner. The study is a qualitative research. Comparison technique, one of the qualitative research techniques, was used. Legal legislation in Türkiye and Azerbaijan, national and international texts have been used.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Azerbaijan, Public Administration Organizations

Türkiye ve Azerbaycan Kamu Yönetimi Teşkilatlarının Karşılaştırmalı Bir Analizi

Öz

Devlet üzerinde yaşanılan toprak parçasına sahip olan, bu devlete kendisini vatandaşlık bağı ile bağlı gören halka sahip olan ve egemen ve bağımsız bir otoriteye sahip olan bir kurumlar kurumudur. Devletin en mükemmel organizasyon olması beklenmektedir. Devlet soyut bir kavramdır ve kamu yönetimleri aracılığı ile somut bir hal almaktadır. Devletin üç erkinden birisi olan yürütmenin teşkilatlanması ile bürokratik işleyiş sağlanmaktadır. Devlet bürokratik işleyişini kamu yönetimleri vasıtasıyla sürdürmektedir. Kamu yönetimi teşkilatları vatandaşlar ile doğrudan iletişim kuran birimlerdir. Her ülkenin kamu yönetimi teşkilatlanması o ülkenin hükümet sistemi ile bağlantılı olarak farklılık göstermektedir. Hem Türkiye hem Azerbaycan üniter devletlerdir. Türkiye’de cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi Azerbaycan’da başbakanın da olduğu başkanlık sistemi uygulanmaktadır. Bu bağlamda her iki devletin kamu yönetimi teşkilatlarının benzer ve farklı yönleri bulunmaktadır. Bu kapsamda makalede Türkiye ve Azerbaycan kamu yönetimi teşkilatları karşılaştırmalı bir şekilde ele alınmaktadır. Çalışma nitel bir araştırmadır. Nitel araştırma tekniklerinden karşılaştırma tekniği kullanılmıştır. Türkiye ve Azerbaycan’da bulunan hukuki mevzuat, ulusal ve uluslararası metinlerden faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Azerbaycan, Kamu Yönetimi Teşkilatları

Kaynakça

• 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. (2018, 10 Temmuz). Resmi Gazete, (Sayı: 30474). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/19.5.1.pdf, Erişim tarihi: 22.10.2022.
• 442 Sayılı Köy Kanunu (1924, 7 Nisan). Resmî Gazete (Sayı: 68). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.3.442.pdf, Erişim tarihi: 22.10.2022.
• 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu (2004, 23 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı: 25531). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5216&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5, Erişim tarihi: 22.10.2022.
• 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu (2005, 4 Mart). T.C. Resmî Gazete (Sayı: 25745). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5302.pdf, Erişim tarihi: 22.10.2022.
• 5393 Sayılı Belediye Kanunu (2005, 13 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı: 25874). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5393&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5, Erişim tarihi: 22.10.2022.
• 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu. (1949, 18 Haziran). Resmî Gazete (Sayı: 7236). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.3.5442.pdf, Erişim tarihi: 22.10.2022.
• 6 Sayılı Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinin Teşkilat ve Görevleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (2018, 15 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı: 30479). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/19.5.6.pdf, Erişim tarihi: 22.10.2022.
• 8 Sayılı Yüksek Askeri Şûranın Kuruluş ve Görevleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. (2018, 15 Temmuz). Resmî Gazete, (Sayı: 30479). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/19.5.8.pdf, Erişim tarihi: 22.10.2022.
• 6447 Sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. (2013, 22 Mart). Resmî Gazete (Sayı: 28595). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/03/20130322-2.htm, Erişim tarihi: 22.10.2022.
• A. Fanid, N. & Akman, F. (2021). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin İdari Teşkilat Yapısı Üzerine Etkisi. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 6(2), 31-51.
• Abasov, F. (2000). Azerbaycan’da Yerel Yönetim Reformları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Amirov, Z. (2006). Azerbaycan’da Belediyeleşme Süreci: Problemler ve Çözüm yolları (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Arıtürk, M. & Negiz, N. (2018). Türkiye ve Azerbaycan Belediye Yönetimlerinin Karşılaştırmalı İncelemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 (Geybulla Ramazanoğlu özel sayısı), 867-886.
• Aslanov, E. (2007). Azerbaycan’da Kamu Yönetimi Reformu (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Avaner, T. & Hasanoğlu, M. (2017). Küreselleşme Sürecinde Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Kamu Yönetimi Sistemi: Kurulu ve Uyum. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 954-965.
• Azerbaycan Respublikası Nazirler Kabineti. (2023). Azerbaycan Respublikasının Nazirler Kabineti. Erişim adresi: https://nk.gov.az/az, Erişim tarihi: 14.06.2023.
• Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin İş Qaydası”nın və “Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Aparatı Haqqında Əsasnamə”nin Təsdiq Edilməsi Barədə. (2017). Azərbaycan Respublikasi Prezidentinin Fərmani. Erişim adresi: e-qanun.az: https://e-qanun.az/framework/36627, Erişim tarihi: 11.03.2023.
• Azərbaycan Respublikası Prezidenti. (2023). Azərbaycan Respublikası Prezidenti. Erişim adresi: https://president.az/az/administration, Erişim tarihi: 06.09.2023.
• Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşler İdaresi. (2022). Prezident Kitabxanası. Erişim adresi: https://preslib.az/, Erişim tarihi: 12.12.2022.
• Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası (1995, 27 Kasım). E-Qanun. Erişim adresi: https://e-qanun.az/framework/897, Erişim tarihi: 12.12.2022.
• Azərbaycan Respublikasinin Konstitusiyasi. (2022). Azərbaycan Respublikasinin Konstitusiyasi. Erişim adresi: https://e-qanun.az/framework/897, Erişim tarihi: 12.12. 2022.
• Bələdiyyələrin Statusu Haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu. (1999). Erişim adresi: https://e-qanun.az/framework/4770, Erişim tarihi: 12.12. 2022.
• Bələdiyyələrin Statusu Haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanununda Dəyişikliklər Edilməsi Barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu. (2011). Erişim adresi: https://president.az/az/articles/view/3854, Erişim tarihi: 12.12. 2022.
• Çoker, Z. (1991). Bugünkü Uygulama İçinde Merkezden Yönetim-Yerinden Yönetim. Türk İdare Dergisi, (393), 1-28.
• Demirelli, L. (2012). Azerbaycan Kamu Yönetimi Örgütlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dinç, Y. D. & Yılmaz, V. (2022). Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Yasama, Yürütme, Yargı Organları ile Taşra ve Yerel Yönetimlere Etkilerinin Değerlendirilmesi. Ombudsman Akademik, 8(16), 167-213.
• Durgun, S. & Aydın, A. H. (2017). Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi: Türkiye ve İran Örneği. ICPESS (2. International Congress on Politic, Economic and Social Studies) 2017, 1-25.
• E-İçişleri. (2023). Mülki İdare Birimleri. İçişleri Bakanlığı. Erişim adresi: https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx, Erişim tarihi: 21. 03. 2023.
• Elma, F. (2007). Demokrasinin Kurumsallaşmasında Yerel Yönetimlerin Rolü Azerbaycan Örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Elma, F. (2013). Azerbaycan'da Yerel Yönetim Yapılanması Tarihi Deneyim ve Mevcut Örgütlenme. İçinde: M. Ökmen. & F. Elma (Ed.) Türk Dünyasında Yerel Yönetimler: Yapısal İşlevsel Görünüm ve Dönüşüm Süreci (s. 61-80). İstanbul: Türk Dünyası Belediyeler Birliği Yayını.
• Elma, F. (2013). Azerbaycan’da Yerel Yönetişim ve Belediye: Bakü ve Yakın Havzası Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 163-186.
• Elma, F. (2014). Azerbaycan’da İdari Yapının Dönüşümü. (Transformation of Administrative Structure in Azerbaijan). International Symposium on Common Governance Culture & Restructuring Problems in Three Seas Basin Countries, 109-116. Erişim Tarihi: 30.01.2024. Erişim adresi: SSRN: https://ssrn.com/abstract=2408784 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2408784, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2408784, Erişim tarihi: 21.03. 2023.
• Ərazi Quruluşu və İnzibati Rayonların Bölgüsü Haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu. (2000). Erişim adresi: https://e-qanun.az/framework/510, Erişim tarihi: 12.12. 2022.
• Eryılmaz, B., Sözen, S. & Köseoğlu, Ö. (2019). Kamu Yönetimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Gözübüyük, Ş. (2015). Yönetim Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Hacıyev, N. (2009). Başkanlık Sistemi ve Azerbaycan Örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hasanoğlu, M. (2008). Azerbaycan Cumhuriyeti’nde Devletin Yeniden Yapılandırılması ve Yerel Yönetimlerin Güçlendirilmesi Çabaları. Sayıştay Dergisi, (69), 73-90.
• Hüseyn, R., Ünal, Ö.F. & Akman, E. (2013). Azerbaycan’da Yerel Yönetimlerin Gelişimi: Merkezi Yönetim-Yerel Yönetim İlişkileri ve Bakü Kentinin Statüsü Hakkında Bir Değerlendirme. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5(1), 163-172.
• Kaçar, Y. (2019). Türkiye’de Merkezî İdareye Yardımcı Danışma Kurulları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Karabük.
• Kahyacı, S. (2021). Türkiye’de Yerelin Merkezileşmesi: İki Bin Sonrası Türkiye’de Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılanma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Keleş, R. (2019). Yerinden Yönetim ve Siyaset. İzmir: Cem Yayınları.
• Keleş, R. (2020). Yerel Demokrasiyi Merkeziyetçilik Virüsünden Arındırmak. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 2(1),45-58.
• Kuluçlu, E. (2008). Türk Hukuk Sisteminde Normlar Hiyerarşisi ve Sayıştay Denetimine Etkileri. Sayıştay Dergisi, (71), 3-22.
• Mammadov, S. (2020). Azerbaycan ve Türkiye’nin Hükümet Sistemlerinin Karşılaştırmalı Bir Analizi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Mecek, M. (2018). Azerbaycan'ın Devlet Yapısı ve Taşra Yönetiminde Merkez-Yerel İlişkileri. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 51-77.
• Mecek, M. (2020). Bir Mülki (Taşra) İdare Birimi Olarak Türkiye’de İl Yönetimleri ve Hukuki-Örgütsel Yapıları. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 6(2), 296-325.
• Mecek, M. & Atmaca, Y. (2020). Yerel Yönetimlerin İdari Yapısına İlişkin Mevzuat Analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 2068-2087.
• Mehdiyev, F. (2010). İnzibati Hüquq (Administrative Law). Bakı: Qafqaz Üniversitesi Yayınları.
• Mehmetbeyoğlu, N. (2020). Türkiye'de Köy Yönetimi ve Köy Yönetimi Üzerinde İdari Vesayet Yetkisi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(9), 227-252.
• Miraliyev, R. (2016). Azerbaycan’da Demokratikleşme Çabaları: 1991 Sonrası Bağımsızlık Sürecinin Genel Analizi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Özer, M. A. (2013). Yerel Yönetimler Reformunda Reform: 6360 Sayılı Kanun’un Düşündürdükleri. Yerel Politikalar, (3), 97-126.
• Parlak, B. (2018). Azerbaycan’da Kamu Yönetimi ve Yerel Yönetimler: Yapısal, İşlevsel ve Karşılaştırmalı Analiz. TESAM III. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi 2018, 115-143.
• Parlak, B. & Caner, C. (2013). Karşılaştırmalı Siyasal ve Yönetsel Yapılar. Ankara: Orion Yayınları.
• Rehimli, R. (2020). Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Devlet Yönetimi Yapısı ve Siyasal Sistemi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(2), 364-384.
• Seyidov, M. (2021). Türkiye Azerbaycan İlişkilerinde Nahçıvanın Konumu (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Sobacı, M. Z., Miş, N. & Köseoğlu, Ö. (2018). Türkiye’nin Yeni Yönetim Modeli ve Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı. Seta Perspektif, (206), 1-6.
• Taghızade, M. (2021). Türkiye ve Azerbaycan Polis Teşkilatlarının Karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Tunç, A., Belli, A., Feziyeva, N. & Göksel, K. (2018). Azerbaycan ve Türkiye Siyasal Sistemlerinin Karşılaştırılması. İçinde: M. Sağlam (Ed.) VII. Uluslararası Sempozyum İdealden Gerçeğe Toplum, Siyaset ve Ekonomi (s. 64-73). Malatya: Bilsam Yayınları.
• Turan, M. (2018). Türkiye’nin Yeni Yönetim Düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7(3), 42-91.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982, 18 Ekim). Resmi Gazete (Sayı: 17863). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf, Erişim tarihi: 12.12. 2022.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. (2024). Kabine. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. Erişim adresi: https://www.tccb.gov.tr/kabine/, Erişim tarihi: 01.03. 2024.
• Türkiye Cumhuriyeti Danıştay Başkanlığı. (2023). Tarihçe. Türkiye Cumhuriyeti Danıştay Başkanlığı. Erişim adresi: https://www.danistay.gov.tr/icerik/9, Erişim tarihi: 01.04.2023.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (2022). Azerbaycan'ın Siyasi Görünümü. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/azerbaycan-siyasi-gorunumu.tr.mfa, Erişim tarihi: 23.12.2022.
• Yördem, Y. & Şeker, H. (2018). Türkiye'nin İdari Yapısı ve Mülki İdarenin Yeri. Dicle Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dicle Adalet Dergisi, 2(4), 10-24.
• Yüksek Seçim Kurulu. (2022). Yüksek Seçim Kurulu. Erişim adresi: https://ysk.gov.tr/, Erişim tarihi: 12.11.2022.