Türkiye’de Hayvancılık Sektöründeki Sübvansiyonların Kırmızı Et İç Fiyatına Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 81 - 94, 26.10.2020

Emre Yılmaz Ercan Yaşar

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de 1990-2018 dönemi için hayvancılık sektörüne verilen sübvansiyonların iç piyasadaki kırmızı et fiyatı üzerindeki etkisini zaman serisi analizleri ile incelemektir. İlk olarak değişkenlerin durağanlık analizi ADF ve PP birim kök testleri ile gerçekleştirilmiş ve değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki olup olmadığı Vector autoregression’a (VAR) dayalı Johansen eş bütünleşme testi ile incelenmiştir. Daha sonra Vector Eror Correction Model (VECM) ile kısa dönemde meydana gelen şokların kaç dönem sonra düzeldiği araştırılmıştır. Elde edilen bulgularla sübvansiyonların kırmızı et fiyat üzerinde negatif etkisi olduğu tespit edilmiştir. Sonuçlara göre destekleme miktarındaki %1’lik artışın kırmızı et fiyatlarını %0,26 azalttığı belirlenmiştir. Refahtaki her %1’lik artış ise, fiyatlar üzerinde %0,89 gibi bir artışa sebep olurken kırmızı et tüketimindeki her %1 artışa karşılık %1’lik bir fiyat artışı ortaya çıkartmaktadır. Aynı zamanda uzun dönemde meydana gelecek herhangi bir şokun 0.75’inin takip eden yıl düzeldiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kırmızı Et Fiyatları, Hayvancılık Subvansiyonları, Eş Bütünleşme, Vektör Hata Düzeltme Modeli

Kaynakça

• Ağır, H. (2009). Türkiye'de finansal liberalizasyon ve finansal gelişme ilişkisinin ekonometrik analizi: Ankara: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Kitapları No:8.
• Aksoy, A., Terin, M., & Keskin, A. (2012). Türkiye Süt Sığırcılığında Islah ve Destekleme Politikalarının Bölgesel Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(1), 59-64.
• Aktaş, M., Altıok, E., & Songur, M. (2015). Farklı Ülkelerdeki Tarımsal Destekleme Politikalarının Tarımsal Üretim Üzerine Etkisinin Karşılaştırmalı Analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4), 55-74.
• Altunç, Ö. F. (2008). Türkiye’de finansal gelişme ve iktisadi büyüme arasındaki nedenselliğin ampirik bir analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İİBF Dergisi, 3(2), 113-127.
• Alüftekin, N. (2007). Yerel düzeyde ekonomik kalkınmada tarımsal ürün işleyen KOBİ'lerin rolü: Karaman ili araştırması. University of Ankara.
• Arı, E., & Yıldız, A. (2017). Examination of Affecting Variables for Youth Unemployment with Cointegration Analysis. Alphanumeric Journal, 5(2), 309-316.
• Aydın, E., Aral, Y., Can, M. F., Cevger, Y., Sakarya, E., & İşbilir, S. (2011). Türkiye’de son 25 yılda kırmızı et fiyatlarındaki değişimler ve ithalat kararlarının etkilerinin analizi. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 82(1), 3-13.
• Aydın, E., Can, M. F., Aral, Y., Cevger, Y., & Sakarya, E. (2010). Türkiye’de canlı hayvan ve kırmızı et ithalatı kararlarının sığır besicileri üzerine etkileri. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 81(2), 51-57.
• Bayramoğlu, Z. (2010). Tarımsal verimlilik ve önemi. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 24(3), 52-61.
• Celik, N. (2017). Teşvik Politikalarının Etkinliğinin Mekansal Perspektiften Değerlendirilmesi. Ege Academic Review, 17(1).
• Cengiz, S., & Baydur, C. M. (2010). Kirdan kente göç ve tarımsal verimlilik: Türkiye örneği. Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences, 19(2).
• Demir, N. (2012). AB ve Türkiye'de Hayvancılık Politikalarındaki Son Gelişmelerin Uyum Süreci Açısından Karşılaştırılması. Alinteri Journal of Agriculture Sciences, 23(2).
• Elma, Ç. A. (2008). Yapısal kırılmalar altında birim kök testleri ve eşbütünleşme analizi: Para talebi istikrarı: Ankara: Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Anabilim Dalı, Ankara.
• Erçakar, M. E., & Taşçı, H. M. (2011). Tarım ürünlerinde verimlilik-fiyat ilişkisi: Türkiye üzerine ampirik bir uygulama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 171-186.
• Erdal, G., & Erdal, H. (2008). Türkiye’de tarımsal desteklemeler kapsamında prim sistemi uygulamalarının etkileri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1, 41-51.
• Eştürk, Ö., & Ören, M. N. (2014). Türkiye'de tarım politikaları ve gıda güvencesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 24(2), 193-200.
• Granger, C. W., Newbold, P., & Econom, J. (1974). Spurious regressions in econometrics. Baltagi, Badi H. A Companion of Theoretical Econometrics, 557-561.
• Gümüş, E., & Çınar, H. (2016). Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği sığır eti sektörlerinin karşılaştırılması ve dış ticaret açısından değerlendirilmesi. Harran Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 5(2), 177-183.
• Işık, H. B., & Bilgin, O. (2016). The effects of agricultural support policies on agricultural production: The case of Turkey. Paper presented at the RSEP International Conferences on Social Issuesand Economic Studies, 2nd Multidisciplinary Conference Madrid SPAIN 2-4 November.
• Kandemir, O. (2011). Tarımsal destekleme politikalarının kırsal kalkınmaya etkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(1), 103-113.
• Keskin, A., Dağdemir, V., & Yavuz, F. (2010). Türkiye Et Sığırcılığında Islah Ve Destekleme Politikalarının Bölgesel Etkileri Üzerine Bir Çalışma. Türkiye IX. Tarım Ekonomisi Kongresi, 22-24.
• Kutlar, A. (2000). Ekonometrik zaman serileri: Gazi Kitabevi.
• Menek, M., & Kızılaslan, H. (2008). Doğrudan gelir desteğinin üreticiler üzerine etkisi (Tokat ili merkez ilçe örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2008(1), 53-63.
• Sarısoy, İ., & Furkan, A. (2018). Gıda Güvencesizliği ile Sonuçlanan Piyasa Başarısızlığı: 2008 ve Sonrasında Türkiye Kırmızı Et Piyasası ve Kamu Yönetiminin Rolü. Strategic Public Management Journal, 4(8), 106-121.
• Saygın, Ö., & Demirbaş, N. (2017). Türkiye’de kırmızı et sektörünün mevcut durumu ve çözüm önerileri. Hayvansal Üretim, 58(1), 74-80.
• Selim, S., Koçtürk, O. M., & Eryiğit, P. (2014). Türkiye'de Yatırım Teşvikleri ve Sabit Yatırımların İstihdam Üzerine Etkisi: Panel Veri Analizi. Ege Academic Review, 14(4), 661-673.
• Tari, R. (2010). Ekonometri. Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
• Terin, M., Aksoy, A., & Güler, İ. (2013). Tarımsal Büyümeye Etki Eden Ekonomik Faktörlerin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma. Iğdır üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3,, 41-50.
• Yavan, N. (2010). Teşviklerin sektörel ve bölgesel analizi: Türkiye örneği: Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yayınları.
• Yavuz, A. (2010). Bir maliye politikası aracı olarak yatırım teşviklerinin rekabet koşulları altında özel kesim yatırımları ve istihdam üzerindeki etkisi: Ekonometrik bir analiz Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 15(1), 83-101.
• Yıldız, F. (2017). Türkiye’de merkezi yönetim bütçesinden yapılan tarımsal destekleme ödemelerinin tarımsal üretim üzerindeki etkisi: 2006–2016 dönemi. SAYIŞTAY DERGİSİ, 104, 45-63.
• TÜİK, Hayvansal Üretim İstatistikleri, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/? kn=79&locale=tr (21.09.2019)
• Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı, https://www.tarimorman.gov.tr/ sgb/Belgeler/SagMenuVeriler/HAYGEM.pdf (23.09.2019).
• FAO, Producer Prices, http://www.fao.org/faostat/en/#data/PP (12.10.2019)
• Aşarkaya, A. (2015). Tarım Sektörü, İstanbul, Türkiye İş Bankası Yayınları. https://ekonomi.isbank.com.tr/ContentManagement/Documents/tarimsektoru.pdf.Erişim tarihi: 23.09.2016