Türkiye Havayolu Taşımacılığı Sektörünün Yapısal Analizi

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 55 - 69, 19.10.2022

Atilla Aydın

Öz

Havayolu taşımacılığı sektörü, tüm dünyada neoliberal ekonomi politikalarının uygulanmaya başlamasıyla hızlı bir gelişme sürecine girmiştir. Günümüzde yaşanmakta olan pandemi süreci nedeniyle sektörün büyümesi sekteye uğramış, ancak hızlı bir toparlanma süreci de artık yaşanmaya başlanmıştır. Özellikle lojistik sektörünün bir parçası olması nedeniyle hava kargo sektörünün gelecekte öneminin daha da artacağı tahmin edilmektedir. Bu çalışmanın amacı, havayolu taşımacılığı sektörünün yapısını ortaya koymak, diğer sektörlerle olan iktisadi ilişkilerini tespit etmek ve sektörün bir ekonomi politikası aracı olarak kullanılabilmesinin koşullarını belirlemektir. Ayrıca farklı yıllar için analiz genişletilerek sektörde yaşanan yapısal değişim de incelenmiştir. Girdi çıktı yönteminin kullanıldığı çalışmada havayolu taşımacılığı sektörünün üretim ve istihdam çoğaltanları yüksek bulunmuştur. Ayrıca 1980 yılı ile 1990 yılları arasında sektörün yoğun bir yapısal değişim geçirdiği tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular çerçevesinde havayolu taşımacılığı sektörünün ekonomik büyüme ve istihdam politikaları için bir araç olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Havayolu Taşımacılığı, Girdi çıktı analizi, Kilit sektör, Çoğaltan analizi

Structural Analysis of the Turkish Airline Transport Industry

Öz

The air transport sector has entered a rapid development process with the implementation of neoliberal economic policies all over the world. Due to the current pandemic process, the growth of the sector has been interrupted, but a rapid recovery process has now begun to be experienced. It is estimated that the importance of the air cargo industry will increase in the future, especially since it is a part of the logistics industry. The aim of this study is to reveal the structure of the air transport sector, to determine its economic relations with other sectors and to determine the conditions for the sector to be used as an economic policy tool. In addition, the analysis was expanded for different years and the structural change in the sector was examined. In the study, in which the input-output method was used, the production and employment multipliers of the air transport sector were found to be high. In addition, it has been determined that the sector has undergone an intense structural change between 1980 and 1990. Within the framework of the findings, it has been concluded that the air transport sector can be used as a tool for economic growth and employment policies.

Anahtar Kelimeler

Air transport, Input output analysis, Key sector, Multiplier analysis

Kaynakça

• Acar, M. F. (2021). Lojistik Etkinlik: Türkiye ve OECD . Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi , (23) , 512-517 . DOI: 10.31590/ejosat.826918
• Altuntaş, M. ve Kılıç, E. (2021). Havayolu Taşımacılığı ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği . Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 23 (1) , 187-202 . DOI: 10.32709/akusosbil.716045
• Asker, V. (2021). Havayolu İşletmelerinde İki Aşamalı Veri Zarflama Analizi İle Etkinlik Ölçümü . MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi , 10 (4) , 2373-2385 . DOI: 10.33206/mjss.795885
• Aydın, A. (2019) Türkiye ekonomisinde 1990 sonrası ekonomik krizlerin sonuçları bakımından değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Aydoğuş, O. (1999). Girdi-Çıktı Modellerine Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara
• Baker, D., Merkert, R. ve Kamruzzaman, M. (2015). Regional aviation and economic growth: cointegration and causality analysis in Australia. Journal of Transport Geography, 43, 140– 150.
• Boratav, K. (2015), Türkiye İktisat Tarihi, İmge Kitabevi, Ankara
• Chenery, H.B.ve Watanabe T. (1958), “International Comparison of the Structure of Production”, Econometrica, Cilt 26, Sayı 4, s. 487-521
• Clark, P.G. (1965), Endüstriler Arası İktisat, Çev. Cemil Çınar ODTÜ Yayınları, Ankara
• Çavdar, T. (2004). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950’den Günümüze). İmge Kitabevi Yayınları, Ankara
• Erraitab, E., Hefnaoui, A. ve Mautmihi M., (2016), A Cointegration Analysis of Air Travel Demand: The Case of İnternational Air Travel Demand Between Morocco And European Union, http://dxdoi.org/10.7708/ijtte 6(1), 104-120.
• Ersungur, Ş. M. & Kızıltan, A. (2010). TÜRKİYE EKONOMİSİNDE SEKTÖRLERARASI YAPISAL BAĞINLAŞMA -GİRDİ-ÇIKTI YÖNTEMİYLE BİR UYGULAMA . Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi , 22 (2) , 17-31 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/2694/35457
• Fernandes, E. ve Pacheco, R. R. (2010). The Causal Relationship between GDP and Domestic Air Passenger Traffic in Brazil. Transportation Planning and Technology, 33(7), 569-581.
• Gerede, E. (2011) Türkiye’deki Havayolu Taşımacılığına İlişkin Ekonomik Düzenlemelerin Havayolu İşletmelerine Etkisinin Değerlendirilmesi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı2, s.505-537.
• Gerede, E. ve Orhan, G. (2015). Türk havayolu taşımacılığındaki ekonomik düzenlemelerin gelişim süreci. E. Gerede içinde, Havayolu taşımacılığı ve ekonomik düzenlemeler teori ve Türkiye uygulaması, 163-208.
• Gökçen, A.M. (2020), Türkiye Ekonomisinde Yapı Değişikliğinin Endüstriler Arası İlişkilerin Çözümlenmesi Yolu ile Ölçülmesi, T.C. İstanbul Rumeli Üniversitesi Açık Erişim, http://acikerisim.rumeli.edu.tr:6060/xmlui/handle/1/14
• Göktolga, Z. G. & Özkan, M. (2011). 1998-2002 Yılları Türkiye Taşımacılık Sektörü Kilit Sektörlerinin Girdi-Çıktı Analizi . Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi , 6 (2) , 65-85 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/gopsbad/issue/48559/616615
• Gürdal, T. ve Var, D. (2021). SİVİL HAVACILIK SEKTÖRÜNDEKİ GELİŞMELERİN TÜRKİYE'NİN İHRACATINA ETKİSİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ: THY AFRİKA AÇILIMI ÖRNEĞİ . Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 12 (23) , 214-246 . DOI: 10.36543/kauiibfd.2021.011
• Hefner, F. L. (1997), Using Input-Output Models to Measure Local Economic Impacts, International Journal of Public Administration, Vol.20, No.(8-9), ss. 1469-1487
• Hirschman, A. O. (1958). The Strategy Of Economic Development. New Haven: Yale University Press.
• Jones, L. L. (1997). Input- output modeling and resource use projection. Faculty Paper Series, Dept. of Agricultural Economics, Texas A&M University, College Station, TX.
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2001), Türkiye Ekonomisi, 12. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Kılıçbay, A. (1968), Ekonometri, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını, İstanbul
• Kiracı, K. (2017). Havayolu Taşımacılığı ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 33(1), 197-216
• Kline, S. (2002). Türk Havacılık Kronolojisi, İstanbul:Dönence Basım ve Yayım Hizmetleri.
• Kundak, S. ve Aktop, S. (2018), Türkiye Ekonomisinde Havayolu Taşımacılığının Girdi-Çıktı Analizi ile Değerlendirilmesi, Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 5, Sayı 10, 82-93
• Lee ,M ve Yoo,S. (2016). The role of transportation sectors in the Korean national economy: An input-output analysis, Transportation Research,Part A 93 13–22.
• Leontief, W. (1966), Input Output Economics, Oxford University Press, New York
• Lögün, A., Tüzemen, A., ve Karabacak, E. (2018). Investigation Of Relationship Between Air Transport And Economic Growth. IV. International Caucasus-Central Asia Foreign Trade And Logistics Congress, 362-368.
• Oktal, H., Küçükönal, H., ve Terlemez, L. (2007). Dünyada Bölgesel Hava Taşımacılığı ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. Anadolu University Journal of Social Sciences, 7(2), 383-394.
• Öney, E. (1977), İktisadi Planlama, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Yayın no: 408, Ankara
• Özatay, F. (2009), Finansal Krizler ve Türkiye, Doğan Kitap, İstanbul
• Özcanlı, P. (2011). Türkiye’de Ulaştırma Hizmetleri ve Ulaştırma Araçları Üretimi Sektörlerinin İki Gruplu Girdi-Çıktı Analizi. İTÜ, Y.Lisans Tezi.
• Özdemir, A. ve Mercan, M. (2012), Türkiye’de Enerji Sektöründe Yapısal Bağımlaşma: Girdi Çıktı Analizi, Business and Economics Research Journal, Cilt 3, Sayı 2, 111-133
• Schaffer, W. A. (1999). Regional Impact Models. Regional Research Institute, West Virginia University, (http://www.rri.wvu.edu/WebBoo k/Schaffer/regionalGT.pdf)
• Taşar, M. (2010), Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı ve Makroekonomik Etkilerinin Analizi, Niğde Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 3, Sayı 1
• Todaro, M. P.(1987). Kalkınma Planlaması Modeller ve Yöntemler. (Sezgin, O., Çev.). İstanbul: Marmara Üniversites
• TÜİK (2016), Girdi Çıktı Tablosu 2012, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=ulusal-hesaplar-113&dil=1, Erişim Tarihi: 14 Aralık 2016
• TÜİK (2021), Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, İktisadi Faaliyet Kollarına (A21) Göre Zincirlenmiş Hacim Endeks ve Değişim Oranları (1998-2020), https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=ulusal-hesaplar-113&dil=1, Erişim Tarihi: 1 Eylül 2021
• TÜİK (2021), Havaalanlarında Toplam Yolcu ve Yük Trafiği, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=ulastirma-ve-haberlesme-112&dil=1, Erişim Tarihi: 3 Eylül 2021
• Yamaguchi, K. (2008). International Trade and Air Cargo: Analysis of US Export and Air Transport Policy. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 44(4), 653–663
• Yeldan, E.(2001), Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi, İletişim Yayınları, İstanbul