The Mediating Role of Intrinsic Motivation in the Effect of Advanced Task Awareness on Role Performance

Yıl 2024, , 125 - 137, 30.10.2024

Ethem Merdan , Ahmet Tuncay Erdem

https://doi.org/10.18394/iid.1463454

Öz

It is known that employees who love their jobs will not avoid taking responsibility and will try to perform the given tasks in the best way and show high performance. It is important to provide factors that motivate employees to do this. It is thought that the important factor that ensures increased performance is advanced task consciousness and it is expected that there will be other motivating elements. In this context, the research aims to determine the mediating role of intrinsic motivation in the effect of advanced task consciousness on role performance. In line with the purpose of the research, the research question was determined as “Does intrinsic motivation play a mediating role in the effect of advanced task consciousness on role performance?” The data obtained from the survey sample were analyzed using SPSS 24 and AMOS 26 programs. To answer the research question, the research sample was determined as academic staff (n=484) at Kırşehir Ahi Evran University. As a result of the research, it was determined that advanced task consciousness positively affects intrinsic motivation and intrinsic motivation positively strengthens role performance. In addition, it was determined that intrinsic motivation has a partial mediating role in the effect of advanced task awareness on role performance. As a result of the research, it can be said that by increasing advanced task awareness in employees, intrinsic motivation and role performance can be strengthened and this can increase effectiveness, efficiency, and sustainability in organizations.

Anahtar Kelimeler

Advanced Task Awareness, Performance, Role Performance, Motivation, Intrinsic Motivation

İleri Görev Bilincinin Rol Performansı Üzerine Etkisinde İçsel Güdülenmenin Aracı Rolü

Öz

İşini seven çalışanların sorumluluk almaktan kaçmayacakları düşünülerek bu bireylerin verilen görevleri en iyi şekilde yerine getirmeye, yüksek performans göstermeye çalışacakları bilinmektedir. Bunun gerçekleşmesi için, çalışanları motive eden faktörlerin sağlanması önemlidir. Performansın artmasını sağlayan önemli etkenin ileri görev bilinci olduğu düşünülmekte ve başka motive edici unsurların da olması beklenmektedir. Bu kapsamda araştırmada amaç, ileri görev bilincinin rol performansı üzerindeki etkisinde içsel güdülenmenin aracılık rolünü tespit etmektir. Araştırma amacı doğrultusunda araştırma sorusu “ileri görev bilincinin rol performansına etkisinde içsel güdülenme aracı rol oynamakta mıdır?” olarak belirlenmiştir. Araştırma sorusunun cevaplanabilmesi için araştırma örneklemi Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi’ndeki akademik personeller (n=484) olarak belirlenmiştir. Örneklemden anket yoluyla elde edilen veriler SPSS 24 ve AMOS 26 programlarıyla analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda ileri görev bilincinin içsel güdülenmeyi pozitif yönde etkilediği, içsel güdülenmenin de rol performansını pozitif yönde güçlendirdiği belirlenmiştir. Ayrıca ileri görev bilincinin rol performansı üzerindeki etkisinde içsel güdülenmenin kısmi aracı role sahip olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda çalışanlarda ileri görev bilincinin arttırılmasıyla içsel güdülenme ve rol performansının güçlenebileceği ve bu durumun da örgütlerde etkinliği, verimliliği ve sürdürülebilirliği arttırabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

İleri Görev Bilinci, Performans, Rol Performansı, Güdülenme, İçsel Güdülenme.

Kaynakça

• Akbaba, S. & Aktaş, A. (2005). İçsel motivasyonun bazı değişkenler açısından incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 21, 19-42.
• Akbaş, T. T. (2011). Algılanan kişi-örgüt uyumunun örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkisi: görgül bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(1), 53-82.
• Akgündüz, Y. & Çakıcı, A. C. (2015). Algılanan örgütsel desteğin örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisinde örgütsel stresin aracılık rolü: beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2), 29-41.
• Akman, K. & Can, H. C. (2019). Oryantiring sporu yapan lise öğrencilerinin sporda güdülenme düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi (İÜBESBD), 6(3), 12-21.
• Altınbay, A. (2021). Kadın serbest muhasebeci mali müşavirlerin tükenmişliğinin iş performansına etkisi: Kütahya ve Eskişehir örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(52), 669-688.
• Altıntaş, A., Kelecek, S. & Aşçı, F. H. (2013). Elit sporcularda durumsal güdülenme ve optimal performans duygu durumu arasındaki ilişki. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 4( Special Issue), 14-21.
• Ariani, D. W. (2013). Personality and learning motivation. European Journal of Business and Management, 5(10), 26-38.
• Aslan, M. & Doğan, S. (2020). Dışsal motivasyon, içsel motivasyon ve performans etkileşimine kuramsal bir bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(26), 291-301.
• Bajor, J. K. & Baltes, B. B. (2003). The relationship between selection optimization compensation, conscientiousness, motivation, and performance. Journal of Vocational Behavior, 63, 347–367.
• Bakker, A. B., Demerouti, E. & Brummelhuis, L. L. (2012). Work engagement, performance, and active learning: the role of conscientiousness. Journal of Vocational Behavior, 80, 555-564.
• Barrick, M. R. & Mount, M. K. (1991). The big five personality dimensions and job performance: a meta-analysis. Personnel Psychology, 44, 1–26.
• Barrick, M. R., Mount, M. K. & Strauss, J. P. (1993). Conscientiousness and performance of sales representatives: test of the mediating effects of goal setting. Journal of Applied Psychology, 78(5), 715-722.
• Basyir, M. & Ibrahim, M. (2018). The model of relationshıp between the big-five factors and intrinsic motivation. International Journal of Business Management and Economic Review, 1(4), 146-153.
• Bayram, G. E. (2019). Turist rehberlerinde duygusal zekâ, motivasyon, performans ilişkisi. Turizm Akademik Dergisi, 6(2), 43-59.
• Bentler, P. M. & Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88(3), 588.
• Boz, D., Duran, C. & Uğurlu, E. (2021). Örgütsel bağlılığın iş performansına etkisi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 345-355.
• Broockman, D. E. (2013). Black politicians are more intrinsically motivated to advance blacks’ interests: a field experiment manipulating political incentives. American Journal of Political Science, 57(3), 521-536.
• Browne, M. W. & Cudeck, R. (1992). Alternative ways of assessing model fit. Sociological Methods & Research, 21(2), 230-258.
• Bruck, C. S. & Allen, T. D. (2003). The relationship between big five personality traits, negative affectivity, type a behavior, and work–family conflict. Journal of Vocational Behavior, 63, 457–472.
• Byrne, B. M. (2001). Structural equation modeling: perspectives on the present and the future. International Journal of Testing, 1(3-4), 327-334.
• Cardoso, A. P., Ferreira, M., Abrantes, J. L. & Seabra, C. (2017). Conscientiousness and intrinsic motivation as predictors of perceived learning and academic achievement. International Journal of Multidisciplinarity in Business and Science, 3(3), 62-67.
• Çalışkur, A. & Demirhan, A. (2013). İçsel güdülenme envanteri dilsel eşdeğerlik, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 52-74.
• Çam, E., Elçi, M. & Müceldili, B. (2020). Kişi-örgüt uyumunun görev ve bağlamsal performans ile ilişkisi: iş tutumlarının aracılık rolü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16(4), 938-953.
• Çelebi, M. A. & Çetin, F. (2021). Örgütsel kimlik-rol içi ve rol dişi performans ilişkisinde içsel güdülenmenin aracılık rolü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 69, 135-152.
• Çelebi, M. A. (2019). Algılanan örgütsel kimliğin ve içsel-dışsal güdülenmenin rol içi ve rol dışı performansa etkileri: Konya ovası projesi bölgesi üniversitelerinde bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetin, F. & Aşkun, D. (2017). The effect of occupational self-efficacy on work performance through intrinsic work motivation. Management Research Review, 41(2), 186-201.
• Deci, E. L., Vallerand, R. J., Pelletier, L. G. & Ryan, R. M. (1991). Motivation and education: the self-determination perspective. Educational Psychologist, 26(3-4), 325-346.
• Değirmenci, B., Öztürk, C. & Büyükbeşe, T. (2022). Yöneticiye duyulan güvenin hizmet inovasyon performansı üzerine etkisinde içsel motivasyonun ve örgütsel öğrenmenin aracılık rolü: Adıyaman ili finans sektöründe bir araştırma. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 8(1), 124-144.
• Demerouti, E. (2006). Job characteristics, flow, and performance: the moderating role of conscientiousness. Journal of Occupational Health Psychology, 11(3), 266-280.
• Díaz-Vilela, L. F., Rodríguez, N. D., Isla-Díaz, R., Díaz-Cabrera, D., Hernández-Fernaud, E. & Rosales-Sánchez, C. (2015). Relationships between contextual and task performance and ınterrater agreement: are there any?, PLoS ONE, 10(10), 1-13.
• Dirik, D., Eryılmaz, İ. & Gülova, A. A. (2017). Liderin yumuşak ve sert güç kaynakları ile çalışan performansı arasındaki ilişkilere yönelik bir araştırma: tarafların cinsiyetinin düzenleyici rolü. UİİİD-IJEAS (International Journal of Economic and Administrative Studies), 16. UİK Özel Sayısı, 1-20.
• Douglas, C., Frink, D. D. & Ferris, G. R. (2004). Emotional intelligence as a moderator of the relationship between conscientiousness and performance. Journal of Leadership & Organizational Studies, 10(3), 2-13.
• Dugan, A. D. R. (2021). The congruence of teachers’ and principals’ perspectives of learning-centered leadership behaviors of principals within ınternational christian schools and the ımpact on organizational commitment of teachers. Doctoral dissertation, Bethel University.
• Dündar, S., Özutku, H. & Taşpınar, F. (2007). İçsel ve dışsal motivasyon araçlarının işgörenlerin motivasyonu üzerindeki etkisi: ampirik bir inceleme. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 105-119.
• Efe, M. N. (2021). Dönüştürücü liderlik algısının iş performansına etkisinde içsel motivasyonun aracı rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(4), 3152-3163.
• Elçi, M. & Alpkan, L. (2006). Etik iklimin örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkileri. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 141-170.
• Erceylan, N., Öztürk, M., Uludağ, K., Uzunbacak, H. H. & Akçakanat, T. (2020). İçsel motivasyon ve öznel iyi oluş arasındaki ilişki: iş becerikliliği ve akış deneyiminin seri aracılık rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi, 19(40), 413-436.
• Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Gagne, M. & Deci, E. L. (2005). Self-determination theory and work motivation. Journal of Organizational Behavior, 26(4), 331-362.
• Gellatly, I. R. (1996) Conscientiousness and task performance: test of a cognitive process model. Journal of Applied Psychology, 81(5), 474-482.
• Gençel, B, Akçakanat, T. & Di̇nç, M . (2020). Psikolojik rahatlığın bilgi paylaşımı, çalışmaya tutkunluk ve çalışan performansı üzerine etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(3), 2011-2038.
• Goodman, S. A. & Svyantek, D. J. (1999). Person–organization fit and contextual performance: do shared values matter. Journal of Vocational Behavior, 55(2), 254-275.
• Hair Jnr, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis. New York: Pearson.
• Herr, E. L. & Cramer, S. H. (1988). Career guidance and counseling through the life span: Systematic approaches: Scott, Foresman & Co.
• Isfahani, A. M. & Mehdad, A. (2021). Relationship between conscientiousness and adversity quotient with task performance: mediating role of intrinsic work motivation. International Journal of Psychology, 15(1), 7-42.
• İyidemirci, H. & Aydıntan, B. (2018). Motivasyon, örgütsel vatandaşlık davranışı ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma; Ostim organize sanayi bölgesi örneği. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 4(3), 131-144.
• Jawahar, I. M. & Carr, D. (2007). Conscientiousness and contextual performance: the compensatory effects of perceived organizational support and leader-member exchange. Journal of Managerial Psychology, 22(4), 330-349.
• John, O. P., Donahue, E. M. & Kentle, R. L. (1991). The big five inventory-versions 4a and 54. Berkeley: University of California, Berkeley, Institute of Personality and Social Research.
• Karaca, E. & Özmen, A. (2018). Örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: kamu ve özel sektörde karşılaştırmalı bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 7-30.
• Kelebek, E. F. E. (2022). Öğretmenlerin güçlendirilmesinin okullarda örgütsel vatandaşlık davranışı gösterme eğilimleri üzerindeki etkisi. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 33-46.
• Kılıklı, M. & Çarıkçı, İ. H. (2019). Ekstra rol davranışı ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(4), 831-846.
• Kirkman, B. L. & Rosen, B. (1999). Beyond self-management: antecedents and consequences of team empowerment. Academy of Management Journal, 42(1), 58-74.
• Kline, P. (2014). An easy guide to factor analysis. London: Routledge.
• Korkmaz, A. Ç. & İpekçi, A. A. (2015). Hemşirelik eğitiminde güdülenme: öğrencilerin içsel ve dışsal güdülenme kaynakları. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 3(2), 121-131.
• Li, L., Hew, K. F., & Du, J. (2024). Gamification enhances student intrinsic motivation, perceptions of autonomy and relatedness, but minimal impact on competency: a meta-analysis and systematic review. Educational technology research and development, 72, 765–796.
• Lian, L. (2018). Alienation as mediator and moderator of the relationship between virtues and smartphone addiction among Chinese University students. International Journal of Mental Health and Addiction, 16(5), 1208-1218.
• MacKenzie, S. B. & Podsakoff, P. M. (2012). Common method bias in marketing: causes, mechanisms, and procedural remedies. Journal of Retailing, 88(4), 542-555.
• Marsh, H. W. & Hocevar, D. (1985). Application of confirmatory factor analysis to the study of self-concept: first-and higher order factor models and their invariance across groups. Psychological bulletin, 97(3), 562.
• McDonald, R. P. & Marsh, H. W. (1990). Choosing a multivariate model: noncentrality and goodness of fit. Psychological Bulletin, 107(2), 247.
• Merdan, E. (2013). Beş faktör kişilik kuramı ile iş değerleri ilişkisinin incelenmesi: bankacılık sektöründe bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 7, 140-159.
• Motowidlo, S. J., Borman, W. C. & Schmit, M. J. (1997). A theory of individual differences in task and contextual performance. Human Performance, 10(2), 71-83.
• Özkara, Z. U., Taş, A. & Aydıntan, B. (2020). Örgütsel adalet ile yüksek görev bilincinin sanal kaytarma üzerindeki etkileri. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(3), 2044-2063.
• Özkara, Z. U. (2022). İşe yabancılaşmanın sanal kaytarma üzerindeki etkisi: ileri görev bilincinin düzenleyicilik rolü (s. 145-167). Editörler: Aydıntan, B., Özkara, Z.U. & Taş, A. Disiplinlerarası Bakış Açısıyla Salgın ve Dijitalleşme. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Polatcı, S. & Cindiloğlu, M. (2013). Kişi-örgüt uyumunun örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: duygusal bağlılığın aracılık rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 299-318.
• Rotundo, M. & Sackett, P. R. (2002). The relative importance of task, citizenship and counterproductive performance to global ratings of job performance: a policy-capturing approach. Journal of Applied Psychology, 87(1), 66-80.
• Ryan, R. M. & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: classic definations and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67.
• Salihoğlu, G. H. (2013). Örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki (çorum ilinde hastane çalışanlarına anket uygulaması). Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 300-310.
• Sayılarla Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi (2024), Sayılarla üniversitemiz. https://idari.ahievran.edu.tr/default/sayilarla: Erişim Tarihi: 11.03.2024
• Sigler, T. H. & Pearson, C. M. (2000). Creating an empowering culture: examining the relationship between organizational culture and perceptions of empowerment. Journal of Quality Management, 5(1), 27–52.
• Tanaka, J. S. & Huba, G. J. (1985). A fit index for covariance structure models under arbitrary GLS estimation. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 38(2), 197-201.
• Torbergsen, H., Utvær, B. K. & Haugan, G. (2023). Nursing students' perceived autonomy-support by teachers affects their intrinsic motivation, study effort, and perceived learning outcomes. Learning and Motivation, 81, 1-11.
• Tremblay, M. A., Blanchard, C. M., Taylor, S., Pelletier, L. G. & Villeneuve, M. (2009). Work extrinsic and intrinsic motivation scale: its value for organizational psychology research. Canadian Journal of Behavioural Science, 41(4), 213–226.
• Tutar, H. & Erdem, A. T. (2022). Örnekleriyle bilimsel araştırma yöntemleri ve spss uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yürür, S. (2009). Yöneticilerin çatışma yönetim tarzları ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin analizine yönelik bir araştırma. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(1), 23-42.