VUCA Ortamı ile Yöneticilerin Karar Verme Tarzları Arasındaki İlişki

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 70 - 85, 23.04.2025

Özlem Tuna

https://doi.org/10.18394/iid.1552841

Öz

Yaşanan çalkantılı zamanları özetleyen bir kısaltma olan KOMB (VUCA), karmaşık, oynak, muğlak ve belirsiz bir iş dünyasını temsil etmektedir. Her ne kadar içerisinde birçok fırsatı barındırsa da pek çok araştırmacıya göre KOMB, yöneticilerin karar verme süreçleri açısından ciddi bir tehdit unsurudur. Çalışmanın amacı, yaşanan küresel sağlık krizinin yarattığı VUCA ortamının yöneticilerin karar verme tarzları ile ilişkisinin belirlenmesidir. Bu doğrultuda 700 yatak kapasiteli, Eskişehir/Türkiye’de faaliyet gösteren bir devlet hastanesinde karar verme yetkisine sahip 90 orta düzey yöneticiye anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Çalışma kesitsel bir araştırma tasarımına sahiptir. İstatistiksel analizler sonucunda yöneticilerin kararlarında en çok “rasyonel karar verme” en az da “kaçınma karar verme” tarzlarını tercih ettikleri bulunmuştur. Korelasyon analizi sonucunda KOMB ortamlarından karmaşıklık ile rasyonel karar verme arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Aynı zamanda karmaşıklığın, yönetici olarak çalışma sürelerine göre anlamlı bir farklılık gösterdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

KOMB (VUCA) , Karar Verme Tarzları , Orta Düzey Yöneticiler , Sağlık Yöneticileri , COVİD-19

Etik Beyan

İnsan katılımcıları içeren çalışmalarda gerçekleştirilen tüm prosedürler, kurumsal ve / veya ulusal araştırma komitesinin etik standartlarına ve 1964 Helsinki deklarasyonuna ve daha sonraki değişikliklerine veya karşılaştırılabilir etik standartlara uygundur. Bu araştırma için Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal ve Beşeri Bilimleri Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’ndan 24.05.2021 tarih ve 2021/206 sayılı karar numarası ile Etik Kurul Onayı alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, kamu, ticari veya kar amacı gütmeyen kuruluşlar gibi herhangi bir organizasyondan destek almamıştır.

The Relationship between the VUCA Environment and Managers' Decision-Making Styles

Öz

The acronym VUCA, which summarizes turbulent times, represents a volatility, uncertainty, complexity and ambiguity business world. Although it contains many opportunities, many researchers consider VUCA a significant threat to decision-making processes for managers. The purpose of this study is to determine the relationship between the decision-making styles of managers and the VUCA environment created by the global health crisis. In this context, a survey was conducted on 90 mid-level managers with decision-making authority in a state hospital with a capacity of 700 beds operating in Eskişehir/Türkiye. The study has a cross-sectional research design. Statistical analyses revealed that managers most preferred "rational decision-making" and least preferred "avoidant decision-making" styles. The correlation analysis showed a significant and positive relationship between complexity in VUCA environments and rational decision-making. Furthermore, it was observed that complexity significantly differs based on the duration of working as a manager

Anahtar Kelimeler

VUCA Environment , Decision-Making Styles , Mid-Level Managers , Healthcare Managers , COVID-19

Etik Beyan

All procedures performed in studies involving human participants conform to the ethical standards of the institutional and/or national research committee and the 1964 Helsinki declaration and its subsequent amendments or comparable ethical standards. This research was approved by the Ethics Committee of Afyon Kocatepe University, Social and Human Sciences Scientific Research and Publication Ethics Committee with decision number 2021/206 and date: 24.05.2021.

Destekleyen Kurum

This study has not received support from any organization such as government, commercial or non-profit organizations.

Kaynakça

• Acar, U. (2020). Eğitim yöneticilerinin karar verme stillerinin erteleme davranışı ile ilişkisi (Unpublished doctoral dissertation). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Politikası Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi ve Teftişi Programı, Ankara.
• Al-Dabbagh, Z.S. (2020). The role of decision‐maker in crisis management: A qualitative study using grounded theory (COVID‐19 Pandemic crisis as a model), Journal of Public Affairs, July:1-11.
• Baran, B.E.& Woznyj, H.M. (2021). Managing VUCA: The human dynamics of agility. Organizational Dynamics. 11: 1-11.
• Belasen, A. &. Belasen, A.R. (2016). Value in the middle: cultivating middle managers in healthcare organizations. Journal of Management Development, 35(9):1149-1162.
• Bennett, N.& Lemoine, G.J. (2014a). What a difference a word makes: Understanding threats to performance in a VUCA World, Organızatıonal Performance, Business Horizons xxx:1-7.
• Bennett, N.& Lemoine, G.J. (2014b) What VUCA Really Means for You, Harvard Business Review, From the Magazine (January–February 2014).
• Bilgiç, Y. (2024). Yöneticilerin kişilik özellikleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkide sosyal sermayenin düzenleyici rolü (Unpublished doctoral dissertation). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı.
• Bozkurt, Ö. & Ercan, A. (2019). Çalışanların işe adanmışlıklarında karar verme tarzları belirleyici olabilir mi? Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 18(70): 882-902.
• Cernega, A. et al. (2024). Volatility, uncertainty, complexity, and ambiguity (VUCA) in healthcare. Healthcare, 12(773): 1-13. https:// doi.org/10.3390/healthcare12070773.
• Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (2nd.ed.) Routledge.
• Cosgrave, J. (1996). Decision making in emergencies. Disaster Prevention and Management, 5(4):28-35.
• Dima, G., Meseşan Schmitz, L., Simon, M.C. (2021). Job stress and burnout among social workers in the VUCA World of COVID-19 Pandemic. Sustainability, 13, 7109: 1-25.
• Garcia, M.B., Oliveira, R.M., Pitelli, M.M. & Vieira, J. (2023). Methodology applied to managerial decision-making in the context of COVID-19. Revista de Gest~ao, 30(3): 253-266.
• Gül, D. & Sönmez B. (2022). VUCA ve Covıd-19 pandemisinde hemşirelerin yeteneklerini yönetmek. YOBÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(2):239-249.
• Health Research Institute (2015). Healthcare reform: Five trends to watch as the Affordable Care Act turns five. PricewaterhouseCoopers Health Research Institute, 1-20.
• İnal, İ. H., Akdemir, A. & Cihan, S. (2021). Pandemi sonrası oluşan VUCA ortamının çalışan insan kaynakları kaygı düzeyi ve verimliliği üzerine etkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 19 (39): 347-374.
• Jamshaid et al. (2023). Decision making in COVID-19: Students’ cognitive styles and moods during post-pandemic times. Routledge, e-book.
• Johnson K. et al. (2022). Organizational decision-making during COVID-19: A qualitative analysis of the organizational decision-making system in the United States during COVID-19, Journal of Contingencies and Crisis Management, https://doi.org/10.1111/1468-5973.12437.
• Marques da Rocha M. C. et al. (2023). Decision-making styles during stressful scenarios: The role of anxiety in COVID-19 pandemic. Frontiers Psychiatry 14:1105662. doi: 10.3389/fpsyt.2023.1105662
• Mathew, J., Gupta, N. & Jagose, J. (2023). Innovations ın the Indian healthcare ındustry to brave the VUCA times. Asia Pacific Journal of Health Management, 18(1):1-7. doi: 10.24083/apjhm.v18i1.1703.
• Minciu, M., Berar, F.A. & Dobrea, R.C. (2020). New decision systems in the VUCA World. Management & Marketing. Challenges for the Knowledge Society, 15(2): 236-254, DOI: 10.2478/mmcks-2020-0015.
• Mintzberg, H. (1990). The manager’s job: Folklore and fact, Harvard Business Review, Leadership. March–April. https://hbr.org/1990/03/the-managers-job-folklore-and-fact (accsess date: 15.06.2024).
• Nowacka, A.& Rzemieniak, M. (2022). The impact of the VUCA environment on the digital competences of managers in the power industry. Energies, 15(1): 185. https://doi.org/10.3390/en15010185.
• Pandit M. (2020). Critical factors for successful management of VUCA times. BMJ Leader:1–3. doi:10.1136/leader-2020-000305.
• Pearse, N.J. (2017). Change management in a VUCA world. Emerald Publishing Limited: Bingley, UK: 81–105.
• Popova, N., Shynkarenko, V., Kryvoruchko, O. & Zeman, Z. (2018). Enterprise management in VUCA conditions. Economic Annals-XXI: 170 (3-4): 27–31.
• Ranney, M. L., Griffeth, V. & Jha, A. K. (2020). Critical supply shortages — the need for ventilators and personal protective equipment during the Covid-19 pandemic. New England Journal of Medicine: 1-2.
• Saleh, A. &Watson, R. (2017). Business excellence in a volatile, uncertain, complex and ambiguous environment (BEVUCA), The TQM Journal. 29(5):705-724.
• Schippers, M.C. & Rus, D.C. (2021). Optimizing decision-making processes in times of Covid-19: using reflexivity to counteract ınformation-processing failures. Frontier in Psychology. 12:650525.doi: 10.3389/fpsyg.2021.650525.
• Schwartz, J., King, C. C., & Yen, M. Y. (2020). Protecting healthcare workers during the coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreak: Lessons from Taiwan’s severe acute respiratory syndrome response. Clinical Infectious Diseases. 71(15), 858-860.
• Sherman, R.O. (2020). Leading in a Time of Chaos, https://www.nurseleader.com/article/S1541-4612(20)30096-3/fulltext (access date: 13.05.2024)
• Smith, A. C., Thomas, E., Snoswell, C. L., Haydon, H., Mehrotra, A., Clemensen, J., & Caffery, L. J. (2020). Telehealth for global emergencies: Implications for coronavirus disease 2019 (COVID-19). Journal of Telemedicine and Telecare: 1-5.
• Sum, N. (2022). School leaders’ perceptions of their roles during the pandemic: an Australian case study exploring volatility, uncertainty, complexity and ambiguity (VUCA leadership. School Leadership & Management, 42(2): 188–207.
• Tanış, V. & Yanık, G. (2021). Koronafobinin Karar Verme Tarzları ve İşe Bağlılık Üzerindeki Etkileri. Hacettepe University Journal of Economics and Administrative Sciences, 39(3): 459-474.
• Tarsuslu, S. (2023). Sağlık çalışanlarının Covid-19 sürecinde karşılaştıkları VUCA ortamının iş stresi ve tükenmişlikleri üzerindeki etkisi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 24(3): 399 – 419.
• Thomas, C. (2019). An examination of decision-making during organizational crises: A case study of the 2017 Northern California firestorm. School of Education, For the Degree of Doctor of Philosophy Colorado State University Fort Collins, Colorado.
• Tozlu, A. (2016). Karar Verme Yaklaşımları Üzerinde Herbert Simon Hegemonyası. Sayıştay Dergisi, (102), 27-45. Tutar, H. (2007), Kriz ve Stres Yönetimi, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Urquhart, R. et al. (2018). Making It Happen: Middle Managers’ Roles in Innovation Implementation in Health Care. Worldviews on Evidence-Based Nursing, 15(6): 414–423.
• Üngüren, E. (2011) Psikobiyolojik kişilik kuramı ekseninde yöneticilerin kişilik özellikleri, karar verme stilleri ve örgütsel sonuçlara yansımaları. (Unpublished doctoral dissertation) Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Antalya.
• Valente, C.O., et al. (2022). Decision making by health professionals during COVID-19: an integrative review. Rev Bras Enferm. 75(1):1-9. https://doi.org/10.1590/0034-7167-2021-0067.
• Vallejo, C.A.H. (2021). Decision-making and effectiveness of business results in times of COVID-19, International Review of Management and Marketing, 11(3): 1-12.
• Yurdasever, E. (2019). Yöneticilerde yeni liderlik becerileri ile stres ilişkisi: KOMB (VUCA) ve öz yeterlilik etkileşimi. (Unpublished doctoral dissertation). Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Karabük.