SAĞLIKLI YAŞAM SENDROMUNA DAİR KAVRAMSAL BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 3, 121 - 131, 31.12.2019

SÜMEYYE Güngör Ramazan Erdem

Öz

Günümüz insanı tarihin hiçbir döneminde
olmadığı kadar tıp kurumlarıyla içli dışlıdır. İlaç, hekim, hastane gibi
konular hayatın tam merkezine yerleşmiş vaziyettedir. Özelikle gelişmiş ülkeler
açısından düşünüldüğünde, insanlar hastanede doğmakta, yaşadıkça sağlık
kurumlarına muhtaç olmakta ve ani ölümler dışında da genellikle hastanede
ölmektedir. Tıbbi alandaki gelişmeler sayesinde bazı hastalıklar öldürücü
olmaktan çıkmış, ortalama yaşam süresi artmış ve insanların yaşam kalitesini
arttırıcı birçok imkân elde edilmiştir. Buna rağmen sağlık problemleri tam
olarak çözülememiştir. Tıbbi uygulamalar bir takım sağlık problemlerini
çözerken başka patolojilerin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Tıp
kurumlarının insan hayatını bu denli kuşatması sonucunda bu işin piyasası da
oluşmuş, sağlıklı olmak adına insanlar bir sağlık tüketimcisi haline
getirilmiştir. Bu noktada meseleyi analiz etmek için kullanılan kavramlardan
birisi de “sağlıklı yaşam sendromu” kavramıdır. Kavram, bireylerin obsesif hale
gelen, daha çok sağlıklı olmak ve bu halini sürdürebilmek adına hayatını
düzenlemeye çalışmasını ifade etmektedir. Sağlıklı olmak adına oluşan bu aşırı
hassasiyet bireylerin hayatlarını çeşitli yönleriyle şekillendirmektedir. Bu
çalışmanın amacı, günümüz insanının tıp kurumuna fazlaca bağımlı hale gelmesi
sonucu, sağlığı kutsal bir mesele haline getirerek hayatının tüm aşamalarını
buna göre şekillendirmeye çalışmasını “sağlıklı yaşam sendromu” kavramı
çerçevesinde ele almaktır. Teorik nitelikli bu çalışmada, sağlıklı yaşam
sendromunun tanımlaması yapılmış, buna zemin hazırlayan faktörler incelenmiş ve
sağlıklı yaşam sendromunun insan hayatında hangi alanlarda kendisini gösterdiği
tartışılmıştır. Ayrıca sağlıklı yaşam sendromunun tüketim ekonomisi açısından
sonuçlarına da değinilmiştir. Tüm bunlar literatür bilgileriyle desteklenerek
ele alınmıştır. Günümüzde sağlıklı
yaşam sendromu hemen hemen herkesin ortak derdi haline gelmiş ve hayatın bütün
alanlarını kuşatmıştır. İnsanlar daha çok sağlıklı olmak adına bedenleri ve
beslenme alışkanlıklarını takıntı haline getirmekte, estetik ve güzellik
arayışları da sağlıklı olma amacıyla birleştirilerek vücutları üzerinde bir
takım müdahale alanları oluşturmaktadırlar. Sağlıklı olmaya gösterilen bu
hassasiyet hayatı yaşanması zor hale getirmekte, kalıcı hasarlara ve ölümlere
kadar varan sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Bunda Dünya Sağlık Örgütü’nün
sağlığı “hastalık veya sakatlığın olmayışı” haliyle yetinmeyip “fiziksel,
ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hâli” olarak idealize etmesinin de
etkili olduğu kanaatine varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Sağlıklı Yaşam Sendromu, Beden Ölçüleri, Beslenme

Kaynakça

• Agan, L. D., (1997), “Stres, Depresyon ve Anksiyete”, (Çev: Tanju Anapa), İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Atik, A., Biricik, Z., (2017), “Sağlıklı Beslenme Takıntısı (Ortoreksiya) Kapsamında Televizyon Sağlık Programlarının Format Yapılarının İncelenmesi”, Atatürk İletişim Dergisi, (13), 87-102.
• Bozok, N., (2011), “Biyoiktidara Özgü Bir Özne(l)leşme Pratiği Olarak Popüler Sağlıklı Yaşam Söylemi”, Toplum ve Bilim, (122), 37-52.Cedeström, C., Spicer, A., (2015), “Sağlık Hastalığı”, (Çev: Erdem Gökyaran), Yapı Kredi Yayınları.
• Clarke, H. L., (2011), “Facing Age: Women Growing Older In Anti-aging Culture”, New York: Rowman&Littlefield Publishers.
• Crawford, R., (1980), “Healthism And The Medicalization Of Everyday Life”, International Journal Of Health Services, 10(3), 365-388.
• Donini, L. M., Marsili, D., Graziani, M. P., Imbriale, M., Cannella, C., (2005), “Orthorexia Nervosa: Validation Of A Diagnosis Questionnaire”, Eating and Weight Disorders-Studies on Anorexia, Bulimia and Obesity, 10(2), e28-e32.
• Global Weight Loss and Diet Management Market - Industry Forecast to 2025 - Huge Growth Potential from Developing Economies, PR Newswire, https://markets.businessinsider.com/news/stocks/global-weight-loss-and-diet-management-market-industry-forecast-to-2025-huge-growth-potential-from-developing-economies-512168 Yayın Tarihi: 25 Temmuz 2017 Erişim Tarihi : 24.07. 2018.
• Gür, E. G., (2010), “Dezenformasyona Uğratılan Bir Sosyal Hak Olarak Sağlık”.
• Hotson, E., (2018), “'Sağlıklı Ürünler' Sektörü Nasıl Gelişiyor?”, BBC Capital, https://www.bbc.com/turkce/vert-cap-42666534, 12 Ocak 2018, Erişim Tarihi: 16.07.2018.
• Kalan, Ö., (2014), “Foucault'un Biyopolitika Kavramı Bağlamında Moda ve Beden: Vouge Dergisi Üzerinden Bir Söylem Analizi”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 8(3), 140-162.
• Kıraç, Ş., (2017), “Zayıflamaya Dev Bütçe”, http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/yazi_dizileri/839696/Zayiflamaya_dev_butce.html.
• Kurt, A., (2016), “Tüketim Toplumunda Kusursuzlaş(tır)ma Ayinlerinin Kurbanı Olarak Beden”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(4), 1301-1319.
• Kurtdaş, M. Ç., (2016), “Sağlıklı Yaşam!” Sloganı Etrafında Şekillenen Yeni Tüketim Biçimleri”, Sosyolojik Düşün, 1(1), 1-10.
• Kurtdaş, M. Ç., (2017), “Medikalizasyon Süreci, Sağlığın Ticarileşmesi ve Bedenin Denetlenmesine Sosyolojik Bir Bakış”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 10 Sayı : 27.
• Leichester, A., Windmeijer, F., (2004), “The ‘Fat Tax’: Economic Incentives To Reduce Obesity”, The Institute For Fiscal Studies, Briefing Note, No. 49.
• Metzl, M. J., Kirkland, A., (2017), “Yeni Bir Erdeme Dönüşen Sağlığa Karşı”, (Çev: Nurettin Elhüseyni), Yapı Kredi Yayınları.
• Sezgin, D., (2011), “Yaşam Tarzı Önerileri Bağlamında Sağlık Haberlerinin Analizi”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 52-78.
• Sezgin, D., (2015), “Toplumsal Cinsiyet Perspektifinde Sağlık ve Tıbbileştirme”, içinde, (Ed: Duygu Alptekin), “Hasta Toplum: Cinsiyetçilik, Tıbbileştirme ve Tüketime Dair Sağlık Çözümlemeleri”, 1. Basım, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Timurturkan, M., (2013), “Tıbbi Sosyal Kontrol: Şişmanlığın Tıbbileşmesi Bağlamında Bedenlerin Denetimi”, VII. Ulusal Sosyoloji Kongresi.
• Timurturkan, M., (2016), “Yeni Bir Tüketim Alanı Olarak Tıbbıleştirme”, içinde, Ed: Nurşen Adak, “Sağlık Sosyolojisinde Güncel Tartışmalar”, Nobel Yayıncılık.
• Turunç, S., (2014), Obezite Vergisi Sıkı Maliye Politikasının Bir Aracı Olabilir Mi?, T.C. Maliye Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı.
• Winter, L., (2017), “Sağlıklı Yaşamaktan Tükenmişlik Sendromu”, https://vogue.com.tr/yazar/lottie-winter.
• Yengin, A. S., (2015), “Zayıflama Çayları Organları Bitiriyor”, Yayın tarihi: 30 Haziran 2015. https://www.aksam.com.tr/pazar/zayiflama-caylari-organlari-bitiriyor/haber-417595 Erişim tarihi: 25. 07. 2018.
• Yılmaz, T. T., (2013), “Bedene Yönelik Terapiler ve Mekâna Yansımaları: Kamp Olarak Zayıflama Merkezleri”, Akademik Bakış Dergisi, s.37, 1-13.
• Zengin N. “Yeni Bir Erdeme Dönüşen Sağlığa Karşı” Radikal Bir Sağlık Eleştirisi, J Biotechnol and Strategic Health Res. 2017;1(3):98-103.
• Zola, K. I., (1972), Medicine As An Institution Of Social Control, The Sociological Review ,Vol 20, Issue 4, Pp. 487 – 504.
• Zayıflama İlaçları Önce Zayıflatıp Sonra Öldürüyor, http://www.yenicaggazetesi.com.tr/zayiflama-ilaclari-once-zayiflatip-sonra-olduruyor-116216h.htm, Erişim Tarihi: 25. 07.2018.
• Ölümüne Diyet, https://www.takvim.com.tr/guncel/2015/07/20/olumune-diyet, Erişim Tarihi: 25.07. 2018.
• Mide küçültme ameliyatı sonu oldu: http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/1192625/Mide_kucultme_ameliyati_sonu_oldu.html , Erişim Tarihi: 23.02.2019.