TÜRKİYE-AB İLİŞKİLERİ VE “İMTİYAZLI ORTAKLIK” MESELESİ

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 5, 11 - 30, 19.08.2016

Ekrem Yaşar Akçay

Öz

31 Temmuz 1959’da başlayan Türkiye-AB ilişkileri, 12 Eylül 1963’te imzalanan Ankara Anlaşması ile hukuki bir boyut kazanmıştır. Ankara Anlaşması’ndan sonra özellikle 1990’lardan itibaren yeni kavramlar ortaya atılmaya başlanmıştır. Örneğin, AB tarafından Türkiye için ileri sürülen “Ayrıcalıklı Ortaklık” ya da “Stratejik Ortaklık” gibi bazı kavramlar 1990’larda ortaya atılmıştır. 2000’lerin başında ise Türkiye’nin AB’ye tam üye olmasını istemeyen Almanya, Fransa, Hollanda, Avusturya gibi bazı AB üyesi ülkelerdeki merkez ve aşırı sağ gruplar tarafından “İmtiyazlı Ortaklık” adında bir seçenek ortaya atılmıştır. Tam üyelik dışı bir model olarak ortaya atılan bu seçenekle, Türkiye’nin AB karar-alma mekanizmalarına dahil olmadan daha yoğun ve sıkı bir işbirliği tesis edilmesi öngörülmektedir. Söz konusu gruplarca bu seçenek ortaya atılırken, devletlerin iç politikasına, hükümetlerin tutumuna, hükümet dışı yapıların etkisine ve kamuoyunun tutumuna göre hareket edilmekte ve Avrupa bütünleşmesi yönlendirilmek istenmektedir. İçeriği muğlak olan, hukuki bakımdan belirsizlikler içeren “İmtiyazlı Ortaklık” seçeneğine Avrupa Komisyonu ve Türk hükümetleri karşı çıkmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Türkiye, AB, “İmtiyazlı Ortaklık”, Tam Üyelik, Türkiye

Kaynakça

• “AP, Türkiye Raporunu Kabul Etti”. http://www.haberturk.com/dunya/haber/926637-ap-turkiye-raporunu-kabul-etti, (17.09.2015).
• “Brussels European Council 16/17 December 2004 Presidency Conclussions”. http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ec/83201.pdf, (17.09.2015).
• “Negotiation Framework with Croatia”. http://ec.europa.eu/enlargement/pdf/croatia/st20004_05_hr_framedoc_en.pdf, (04.06.2015).
• “Negotiation Framework with Iceland”. http://ec.europa.eu/enlargement/pdf/iceland/st1222810_en.pdf, (04.06.2015).
• “Negotiation Framework with Turkey”. http://ec.europa.eu/enlargement/pdf/turkey/st20002_05_tr_framedoc_en.pdf, (17.09.2015).
• AKDEMİR, E. (2009). “11 Eylül 2001, 11 Mart 2004 ve 7 Temmuz 2005 Terörist Saldırılarının
• Ardından İslam’ın Avrupa’da Algılanışı”. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, C. 8 (1): 1-26. AKTAN, G. (2015). “İmtiyazlı Ortaklık”. http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=153171, (16.06.2015).
• AL, H. K. (2013). Kişisel Görüşme, 3 Aralık 2013.
• ALKAN, N. (2013). Türkiye’deki Üniversite Öğrencilerinin Avrupa Birliği Algısı. Ankara: Kon- rad Adanauer Stiftung e.v.
• ALKAN, N. (2015). Kişisel Görüşme, 21 Ocak 2015.
• ARSAVA, F. (2015). “Kopenhag Zirvesi Işığında Türkiye-AB İlişkileri”. http://www.rekabet. gov.tr/File/?path=ROOT%2FDocuments%2FPer%25c5%259fembe%2BKonferans%25c4%25b
• %2BYay%25c4%25b1n%2Fperskonfyyn116.pdf, (17.06.2015).
• ASP, C. (2009). “Genişleme: Türkiye-AB İlişkilerinin Stratejik Boyutları”. Erol Esen ve Necati
• İyikan (ed.) Türkiye-AB İlişkileri Nereye Gidiyor?, Ankara: Phoenix Yayınları. BAÇ, M. M. (2007). “Turkey’s Accesion To The European Union: Does Culture and Identity Play
• A Role?”. Ankara Review of European Studies, C. 6 (2): 31-50
• BAKKALCI, C. (2015). Kişisel Görüşme, 12 Şubat 2015.
• BAYKAL, S. (2013). “AB Hukukunun Temel İlkeleri Çerçevesinde AB’ye Katılım”. Ankara Av- rupa Çalışmaları Dergisi. C. 12 (1): 1-30.
• BULMER, S. (2007). “Theorizing Europeanization “. Graziano and M. Vink (Ed.) Europeani- zation: New Research Agendas, Basingstoke: Palgrave.
• CEBECİ, M. (2015). Kişisel Görüşme, 27 Şubat 2015.
• ÇAKIR, A. E. (2015). Kişisel Görüşme, 27 Şubat 2015.
• ÇALIŞ, Ş. (2014). Kişisel Görüşme, 23 Aralık 2014.
• ÇAYHAN, E. ve OĞURLU, E. (2014). Türkiye-AB İlişkilerine Siyasal Partilerin Bakışı. İstan- bul: Beta Yayınları.
• TÜRKİYE-AB İLİŞKİLERİ VE “İMTİYAZLI ORTAKLIK” MESELESİ DUMAN, M. Z. (2005). “Avrupa Birliği Kimliği ve Türkiye’nin Birliğe Katılımının Yaratacağı
• Jeopolitik Boyutlar”. Sosyo-Ekonomi, C. 1: 77-94. DURKOP, C. (2015). Kişisel Görüşme, 13 Ocak 2015.
• ERALP, A. (2014). Kişisel Görüşme, 01 Aralık 2014.
• ERDENİR, B. (2013). “Türkiye-Avrupa Bütünleşmesi: Kimlik ve Kültür Unsurları“. Belgin Ak- çay ve Sinem Akgül Açıkmeşe (Der.) Yarım Asrın Ardından Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri,
• Ankara: Turhan Kitabevi. ERDOĞAN, M. M. (2014). Kişisel Görüşme, 09 Haziran 2014.
• ERNST, O. (2014). Kişisel Görüşme, 16 Ocak 2014.
• EVREN, G. (2005). AB Bekleme Odasında Türkiye’ye Dayatmalar. Ankara: Ümit Yayıncılık.
• GÜRKAYNAK, E. ve ÖZÇER, Ö. (2007). “Türkiye-AB Müzakerelerinde Yeni Perde: Sarkozy’nin
• Dolapları ve Fransa’nın Dönem Başkanlığı Gündeminin Hazırlıkları”. TEPAV Değerlendirme Notu. GÜRSOY, A. (2007). Küreselleşme Etkisinde Türk Dış Politikasında Eğilimler: Avrupa Mı, Av- rasya Mı, Orta Asya Mı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Atılım Üniversitesi.
• İNANÇ, H. (2010). AB Entegrasyon Sürecinde Türkiye’nin Kimlik Problemleri. 2. Baskı, MKM
• Yayıncılık, Bursa: MKM Yayıncılık. KALE, B. (2014). Kişisel Görüşme, 22.Mayıs 2014.
• KALEAĞASI, B. (2014). Kişisel Görüşme, 7 Ocak 2014.
• KARDAŞ, Ş.(2015). “Merkel and Sarkozy Call For Privileged Partnership Angers Turkey”. http:// www.jamestowS.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=34983. (15.03.2013).
• KARLUK, R. ve TONUŞ, Ö. (2004). “Avrupa Birliği Genişleme Perspektifinde Türkiye’nin Yeri“.
• Türkiye İktisat Kongresi, 1-30. KÖKSAL, A. (2011). “A Comparative Approach To Privileged Partnership: Is Turkey Really
• Different?”. Boğaziçi Journal, C. 25 (2): 27-57. KÖSEBALABAN, H. (2007). “The Permanent Other? Turkey and the Question of European
• Identity”. Mediterranean Quarterly, C. 18 (4): 87-111. KRAMER, H. (2006). “Turkey and the EU: The EU’s Perspective”. Insight Turkey, C. 8 (4): 32.
• KÜÇÜK, B. (2011). “Europe and the Other Turkey: Fantasies of Identity in the Enlargement
• Europe”. Eurosphere Working Paper Series, S. 34: 89-115. MAÇIN, G. B. (2012). “Avrupa Birliği’nin Bölgesel Politikası, Yapısal Fonlar: AB Uyum Fonu”.
• Kalkınmada Anahtar Verimlilik, S. 288: 32-33. MORAVCSIK, A. (1997). “Taking Preferences Seriously: A Liberal Theory of International Po- litics”. International Organization, C. 51 (4): 513-553.
• POLENZ, R. (2010). “Better for Both of Them: Turkey Ought to be ın the EU”. Körber Policy Paper, S. 12: 1-66.
• SAMUR, H. (2010). “Avrupa’da Birliğin Yolu Türkiye’den Geçer”. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, C. 9 (2): 145-167.
• SOYKUT, M. (2007). Papalık ve Venedik Belgelerinde Avrupa’nın
• Birliği ve Osmanlı Devleti. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. ŞENALTAR, B.(2009). “Müzakereler Sürecinde Türkiye’de Sivil Diyalogun Önemi”. Esen ve İyi- kan (ed.) Türkiye-AB İlişkileri Nereye Gidiyor?, Ankara: Phoenix Yayınları.
• TANGÖR, B.(2015). Kişisel Görüşme. 16 Ocak 2015.
• TAŞDEMİR, İ.(2008). AB ve Diğer Uluslararası Birlikler İle İlişkilerde Türkiye’nin Seçenekleri.
• C.1. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları. TEKELİOĞLU, M. (2014). Kişisel Görüşme. 13 Ekim 2014.
• ÜÇOK, A.(2013). Kişisel Görüşme, 5 Aralik 2013.
• ÜLGEN, S. (2015). Kişisel Görüşme, 19 Mart 2015.
• ÜNAL, H. (2014). Kişisel Görüşme, 23 Mayıs 2014.
• VATANSEVER, M. (2011). “Türkiye-AB Dış Politika Ortaklığı”. USAK Gündem, ss. 1-2.
• YALÇINKAYA, N. YALÇINKAYA, M. H. ve ÇILBANT, Ç. (2010). “Avrupa Birliği’nin Yeni Dü- zenlemeler Çerçevesinde Türk Tarım Politikaları ve Sektörün Geleceği Üzerine Etkisi”. Yönetim ve Ekonomi, C. 13 (2): 97-118.
• YAZGAN, H.(2015). Kişisel Görüşme, 9 Ocak 2015.