İş Hayatında Mobbing ve Mobbingle Başa Çıkma Yolları

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 13, 31 - 60, 31.12.2020

Yusuf Göymen

Öz

Mobbing, hedef alınan birey ya da bireylere yönelik sistematik bir şekilde uygulanan, yıldırma, yalnızlaştırma, pasifize etme ve işten uzak bırakmaya yönelik kapsamlı davranışlardır. Bu davranışlar, mağdurların kişilik değerlerine, ahlaki değerlerine, mesleki durumlarına, aile yapısına, sosyal ilişkilerine ve sağlıklarına zarar veren olumsuz tutum ve davranışlar bütünüdür. Süreç içerisinde mobbingin etkileri sadece kişiler üzerinde değil, örgütler üzerinde de görülmeye başlanmıştır. Örgütler üzerinde görülen mobbing etkileri bütün toplumu ilgilendiren bir olgu haline gelmesine sebep olur. İşyerlerinde uygulanan psikolojik taciz (mobbing) terimi, işyerlerinde çalışmakta olan insanlara yönelik, düşmanca, tehditkâr ve etik olmayan davranış biçimlerini tanımlamak için kullanılmaktadır. İşyerlerinde uygulanan psikolojik taciz, baskı, çatışma, şiddet, yalnızlaştırma ve yıldırma unsurlarıyla beraber bireyin işyerlerinden uzaklaştırılmasını hedef ve amaç belirleyen, bu sebeple çok sayıda eylem ve ifadeyi içerisine alan sistematik bir süreçtir.
Şiddet ve çatışma, hangi şekillerde olursa olsun insanlara vermiş olduğu zararlar açısından kabul edilmesi mümkün olmayan bir olgudur. Genel anlamda fiziksel şiddetlerin yarattığı sonuçlardan ve onu uygulayan kişilerden bahsedilse de psikolojik tacizin insanlarda yarattığı hasarlar en az onun kadar konuşulmaya, nitelendirilmeye ve tartışılmaya değerdir. Öncelikle iş hayatında yaşanan ve çalışanların özel hayatlarını ve çalışma hayatlarını etkileyen psikolojik taciz (mobbing) çok önemli bir örgütsel problem olarak kabul edilmektedir. Bu yönüyle İş hayatındaki en gizli tehlike ve risklerden birisi haline gelen mobbing, günümüzde hem kamu hem de özel sektörlerde sıklıkla karşılaşılan önemli bir konu olarak dikkat çekmektedir.
Bu çalışmanın amacı mobbing ile ilgili araştırmalara fayda sağlamak ve mobbing'in tam olarak ne olduğunu açıklayarak mobbing süreci hakkında bilgi vermektir. Bu doğrultuda çalışmada, mobbinge sebep olan etkenler anlatılmış, mobbingin sonuçlarına değinilmiş ve mobbingle başa çıkabilme yollarından bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Mobbing Süreci, Psikolojik Taciz, Yıldırma, Örgütsel Çatışma

Kaynakça

• Akar Yapıcı, N., Anafarta, N., Sarvan, F., (2011). Causes, Dimensions and Organizational Consequences of Mobbing: An Empirical Study, Ege Akademik Bakış Dergisi, İzmir, pp: 181.
• Akgeyik, T., Güngör, M., Uşen, Ş. ve Omay, U., (2009). İşyerinde Psikolojik Taciz Olgusu: Niteliği, Yaygınlığı ve Mücadele Stratejisi, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, İstanbul,ss: 121-141.
• Alparslan, A. M., Tunç, H., (2009). Mobbing Olgusu ve Mobbing Davranışında Duygusal Zekâ Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Isparta, ss: 149.
• Arpacıoğlu, G., (2004). İşyerindeki Stresin Gizli Kaynağı: Zorbalık ve Duygusal Taciz, HR Dergi, İstanbul, ss: 129.
• Asunakutlu T., (2002). Örgütsel Güvenin Oluşturulmasına İlişkin Unsurlar ve Bir Değerlendirme, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı:9, Muğla, ss: 2.
• Çabuk Ç., (2009). Mağdurun Mobbing İle Mücadelesi ve Çözüm Üretme Süreci, Ceza Hukuku Dergisi, İstanbul, ss: 4.
• Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri, Timaş Yayınları, İstanbul, ss: 99-118.
• Çukur, C., (2012). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası Dergisi, Ankara, ss: 36.
• Davenport, N. Schwartz, R. D. Elliott, G. P., (2003). Mobbing Emotional Abuse in The Amerikan Workplace Mobbing, Sistem Yayıncılık, İstanbul, pp: 3-140.
• Eginli T.A., Bitirim S., (2010). Örgütlerde Kişilerarası İlişkilerde Bir Problem: Psikolojik Yıldırma (Aktörlerin ve Kurbanların İletişim Davranışları), Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), Sayı:24, Muğla, ss: 59.
• Emül, M. (2017).İşyeri Kabuslarından Biri Olarak Mobbing ve Mücadele Yöntemleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul, ss: 2.
• Geibullaev, G., (2002). Yönetimin Esasları, Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları, Isparta, ss: 71.
• Gök, Sibel (2011), Prevalence and Types Of Mobbing Behavior: A Research on Banking Employees, International Journal of Human Sciences, Volume: 8, Issue: 1, pp: 320.
• Gül, H., (2009). İş Sağlığında Önemli Bir Psikososyal Risk: Mobbing-Psikolojik Yıldırma, TAF Preventive Medicine Bulletin, ss: 157.
• Gün, H., (2010). Çalışma Ortamında Psikolojik Taciz (Mobbing/Bullyıng), Lazer Yayıncılık, İstanbul, ss: 22-105.
• Güngör, M., (2008). Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz, Derin Yayınları, İstanbul, ss: 147- 549.
• Hecker, T. E., (2007), Workplace Mobbing: A Discussion for Librarians, The Journal of Academic Librarianship, Volume 33, Number 4, pp: 440.
• Hirigoyen, M. F., (2000). Günümüzde Manevi Taciz, Sapkın ve Şiddet, Güncel Yayıncılık, İstanbul, pp: 195-198.
• İşyerlerinde Psikolojik Tacizin Engellenmesi Genelgesi,T.C. Resmî Gazete.(19/03/2011).
• Karip, E., (1999). Çatışma Yönetimi, Pegem Yayıncılık, Ankara, ss: 15.
• Kırel, Ç., (2008). Örgütlerde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Yönetimi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, ss: 1-84.
• Leymann, H., (1996). The Content and Development of Mobbing at Work, European Journal of Work and Organizational Psychology, pp: 165 -180.
• Mimaroğlu, H., Özgen, H.,(2008). Örgütlerde Güncel Bir Sorun: Mobbing, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Isparta, ss: 211.
• Minibaş J., İdiğ M., (2009). Psikolojik Taciz İş Yerindeki Kâbus, Nobel Yayın, Ankara, ss:66.
• Pelit, N., Pelit, E., (2014). Örgütlerde Kanser Yapıcı İki Başat Faktör: Mobbing ve Örgütsel Sinizm (Teori- Süreç ve Örgtlere Yansımaları), Detay Yayıncılık, Ankara, ss: 50.
• Shallcross, L.., Sheryl R. and Michelle B., (2008). Workplace Mobbing: Expulsion, Exclusion, and Transformation, School of Management, Griffith University, pp: 3.
• Sheehan, M. (2004). Workplace Mobbing: A Proactive Response, Department of Management Griffith University, Presented at the Workplace Mobbing Conference Brisbane, Australia, pp: 7-8.
• Tetik, S. (2010). Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi, Karamanoğlu MehmetBey Üniversitesi, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Konya, ss: 86.
• Tınaz, P., (2006). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta Yayınları, İstanbul, ss: 26.
• Tınaz, P., (2008). İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), 2. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ, İstanbul, ss: 115-175.
• Tınaz, P., (2011). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta Yayınları, İstanbul, ss: 10-24.
• Tutar, H. (2004). İşyerinde Psikolojik Şiddet, Platin Yayınları, Ankara, ss: 52.
• Türk Medeni Kanunu (2001),T.C. Resmî Gazete.(8/12/2001).
• Türk Borçlar Kanunu (2012),T.C. Resmî Gazete,(11/07/2012).
• Wagner, Irena, (2010). Mobbing- Dysfunctional Behavior in Organization, Charles University, Prague, Czech Republic, pp: 8.