PAF MODELİ VE KALİTE MALİYET KATEGORİLERİ: BİR ÜRETİM İŞLETMESİNDE UYGULAMA

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 54 - 74, 30.06.2021

Ülkü Mazman İtik

Öz

Dünyada yaşanan yoğun rekabet koşulları teknolojik yenilikler ve üretim miktarının artması tüketici taleplerinin değişmesine sebep olmuş ve kalite kavramı firmalar için önemli bir araç haline gelmiştir. Firmalar için önemli olan en kaliteli ürünü üretmek değil, müşteri kitlesinin talep ettiği ürünü minimum maliyette ve istenilen kalitede üretmektir. Bu durum firmalar için önemli bir unsur olan kalite maliyeti kavramını gündeme getirmiştir. Çalışmanın amacı kalite maliyetlerinin önemine vurgu yapmak ve bir üretim işletmesinde kalite maliyetlerinin genel görünümünü PAF modeli çerçevesinde anlatmaktır. Çalışmanın amacını gerçekleştirmek için Sivas ilinde bulunan bir üretim işletmesi seçilmiştir. Analize dâhil edilen veriler işletmenin 2019 yılına ait üçer aylık verileridir. Çalışmanın sonucunda kalite maliyetlerinin toplam hasılat içerisinde % 3,8 oranında bir paya sahip olduğu, toplam maliyetler içerisinde ise % 5,1 oranında bir paya sahip olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın diğer bir sonucu ise kalite maliyet kategorileri içeresinde en yüksek payın % 56,81’lik bir oranla iç başarısızlık maliyetlerine ait olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca önleme maliyetlerine yapılan yatırımların iç başarısızlık maliyetlerini azalttığı ancak dış başarısızlık maliyetlerini ise artırdığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kalite, Maliyet, Kalite Maliyeti, Kalite Maliyet Kategorileri, PAF Modeli

QUALITY COST CATEGORIES WITHIN THE FRAMEWORK OF THE PAF MODEL AND APPLICATION IN A PRODUCTION ENTERPRISE

Öz

Intense competition conditions in the world, technological innovations and the increase in the amount of production have caused consumer demands to change. In such an environment, the concept of quality has become an important tool for companies. The important thing for companies is not to produce the best quality product, but to produce the product demanded by the customer base at minimum cost and quality. This has brought up the concept of quality cost, which is an important element for companies. The aim of the study is to emphasize the importance of quality costs and to explain the general appearance of quality costs in a production enterprise within the framework of the PAF model. In order to achieve the purpose of the study, a production enterprise located in Sivas province was selected. The data used in the analysis are quarterly data of the business for 2019. As a result of the study, it was determined that quality costs have a share of 3.8% in total turnover and 5,1 % in total costs. Another result of the study is that it is determined that the highest share in quality cost categories belongs to internal failure costs with a ratio of % 56,81. It has also been determined that investments in prevention costs reduce internal failure costs but the costs of external failure have shown an unstable response to this situation.

Anahtar Kelimeler

Quality, Cost, Quality Cost, Quality Cost Categories, PAF Model

Kaynakça

• Akgün, A. İ. (2011). Kalite Maliyetlerinin Muhasebe Sistemi Açısından Önemi ve Muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi (MUVU)/Journal of Accounting & Taxation Studies (JATS), 4(1).
• Akkoyun, Ö., & Ankar A, H. (2007). Kalite Maliyet Modelleri Ve Mermer Fabrikaları İçin Bir Uygulama. Bilimsel Madencilik Dergisi, 46(1), 3-14.
• Alkan, H. (2002). Kalitesizliğin Önemli Bir Boyutu: Maliyet Artışı (Orman Ağacı Fidanı Üretimine İlişkin Bir Değerlendirme). Türkiye Ormancılık Dergisi, 3(2), 97-118.
• Atış, C. & Şener, Z. (2017). “Üretim İşletmelerinde Kalite Maliyetlerinin Paf Modeline Göre Sınıflandırılmasının Önemi”, Vol:3, Issue:14; pp:171-182
• Bozkurt, R. (2003). Kalite maliyetleri. Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.
• Çabuk, Y. (2005). Kalite Maliyetleri Ve Kalite Maliyetlerini Ölçmede Kullanılan Yöntemler. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 7(7), 1-8.
• Demircioğlu, E. N., & Küçüksavaş, N. (2009). Kalite Maliyetleri. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1).
• Deveci, B., & Deveci, B. (2018). Örnek olay çalışmasına ilişkin teorik bir değerlendirme. Social Sciences Studies Journal, 4(13), 126-135.
• Feigenbaum, A. V. (1961). Total quality control: Engineering and management.
• İpekten, O. B., & Kutlu, H. A. Üretim İşletmelerinde İçsel Başarısızlık Maliyetlerinin Ağırlığı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(3-4).
• Kaygusuz, S. Y. (2012). Gizli fabrika ve gizli kalite maliyetleri. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 8(1), 17-35.
• Kefe, İ., & Naci Tanış, V. (2014). Kalite Maliyetleri Ve Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama. World Of Accounting Science, 16(1).
• Koç, T, Demi̇rhan, O. (2007). Önleme Ve Değerlendirme Maliyetleri İle Uygunsuzluk Maliyeti Arasındaki İlişkinin Analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 6 (11) , 87-97
• Şimşek, H.(2010). Toplam Kalite Yönetimi, Seçkin Yayıncılık, Mart 2010
• Uyar, A. (2008). Türk imalat şirketlerinde kalite maliyetleri üzerine keşif amaçlı bir çalışma. International Journal of Quality & Reliability Management .
• Yıldıztekin, İ. (2005). Kalite Maliyetleri Ölçümlerinde Belirlenen Fırsat Maliyetleri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 401-422.
• Yükçü, Süleyman. Yönetim Açısından Maliyet Muhasebesi, Cem Ofset 4. Baskı, İzmir, 1999.
• http://isobelgesi.net.tr/standartlar/iso-16949 (Erişim tarihi 19.10.2020)