THE DEATH PENALTY IN THE CONSTITUTIONAL ORDER OF THE RUSSIAN FEDERATION AND THE APPROACH OF THE CONSTITUTIONAL COURT

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 7, 123 - 143, 31.01.2019

Zeynep Özkan

Öz

Death penalty is one of the most controversial issues in the legal order of

Russian Federation. According to Article 20 which regulate right to life of the 1993 Constitution of

the Russian Federation “…Capital punishment until its complete abolition may be established by

federal law as an exclusive form of punishment for particularly grave crimes against life, and the

accused shall be granted the right to have his case examined by a court with the participation of

a jury”. Thus, the constitution regards the death penalty as a temporary measure until its full

abolition and provides, in Article 20/2, that every suspect threatened with the death penalty has

the right to jury trial. The Russian Federation joined the Council of Europe in 1996 and signed the

Protocol No.6 to the European Convention on Human Rights (ECHR), prohibiting the death penalty

in peace time on 16 April 1997. On joinning the Council of Europe, Russia through a commitment

to establish a moratorium to abolish the death penalty and judicial reforms in criminal law has

undertaken initiatives to fulfill its obligations arising from membership . Until now, debate on the

death penalty has been accumulated in two main grounds. The First relates to the decision of the

Constitutional Court in 1999 on that the death penalty can not be imposed in Russia until jury trial

is guaranteed in entire constitutional constituent units. Latter relates to termination of practices

leading to inequality between man and women and violate the prohibition of discrimination with

respect to the death penalty in practice. In this study, death penalty in the Russian Federation; will

be dealt with the context of the obligations arising from the relations of the Russian Federation

with the Council of Europe and the context of the Constitutional Court's approach to the subject.

Anahtar Kelimeler

Death penalty in the Russian Federation, jury trial, Moratorium in the death penalty, The death penalty in the decisions of the Constitutional Court

RUSYA FEDERASYONU ANAYASAL DÜZENİNDE ÖLÜM CEZASI VE ANAYASA MAHKEMESİNİN YAKLAŞIMI

Öz

Ölüm cezası Rusya Federasyonu hukuk düzeninde en tartışmalı konulardan birisi

olmuştur. 1993 Anayasası’nın yaşam hakkını düzenleyen 20. maddesi 2. fıkrasına göre ;

“Ölüm cezası; bu ceza kaldırılıncaya kadar sanığa, davasının jürinin katılımıyla gerçekleştirilen

mahkemede görüşülmesi hakkının tanınması şartıyla, insan yaşamına yönelik en ağır suçlara

göre, istisna ceza olarak federal yasa ile uygulanabilir”. Böylelikle, Anayasa, ölüm cezasını

tamamen kaldırılıncaya kadar geçici bir tedbir olarak görmekte ve ölüm cezasıyla karşı

karşıya kalan sanığa jüri yargılaması talep etme hakkı sağlanmaktadır. Rusya Federasyonu

1996 yılında Avrupa Konseyi üyeliğine kabul edilmiş ve ölüm cezasını barış zamanında

yasaklayan 6 No’ lu Protokolü 16 Nisan 1997 tarihinde imzalamıştır. Avrupa Konseyi’ne

katılımıyla birlikte Rusya, ölüm cezasının kaldırılmasına ilişkin Moratoryum (erteleme)

hazırlama taahhüdü ve ceza yasalarında yapılan yargı reformları ile üyelikten doğan

yükümlülüklerin yerine getirilmesine ilişkin girişimlerde bulunmuştur. Ölüm cezasına ilişkin

tartışmalar, bugüne kadar Anayasa Mahkemesi kararlarında iki ana temelde toplanmıştır.

Birincisi; Anayasa Mahkemesinin 1999 tarihli kararı ile jüri sisteminin tüm ülke genelinde

anayasal kurucu birimlerde kuruluncaya kadar ölüm cezasının uygulanamamasına ilişkindir.

İkincisi; pratikte ölüm cezasına ilişkin olarak kadın ve erkek bireyler arasında eşitsizliğe yol

açan ve ayrımcılık yasağını ihlal eden uygulamaların sonlandırılmasına ilişkindir. Bu çalışmada

Rusya Federasyonu’nda ölüm cezası; Rusya’nın Avrupa Konseyi ile olan ilişkilerinden doğan

yükümlülükleri ve konuya Anayasa Mahkemesi’nin yaklaşımı bağlamında ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Rusya Federasyonu’nda ölüm cezası, jüri yargılaması, Ölüm cezasında Moratoryum, Anayasa Mahkemesi kararlarında ölüm cezası

Kaynakça

• Adams, W. (1970) Adams, “Capital Punishment in Imperial and Soviet Criminal Law”, The American Journal of Comparative Law, Vol. 18, No. 3, s. 576.Baglay, M. (2015) (11. Baskı). Konstitutsionnoe Pravo Rossiskoy Federatsii [Rusya Federasyonu Anayasa Hukuku], Moskova, Norma. Barry, D. – Williams, E. (1997). “Russia’s Death Penalty Dilemmas” Criminal Law Forum, Vol. 8, No. 2 s. 231.Belyayev, N. A. - Şargorodskii, M. D. (1970). Kurs Sovetskogo Ugolovnogo Prava. Obşaya Çast. Tom 2. [Sovyet Ceza Hukuku Dizisi, Genel Kısım Cilt 2], Leningrad: Leningrad State University Press.Browder, R. – Kerensky, A. (1961). The Russian Provisional Government: 1917, Stanford, CA: Stanford University Press.Browring, B. (2013). Law, Rights and Ideology in Russia, Routledge. Estrin, A. Y. Osnovy i istoriya sovetskogo ugolovnogo prava. Çast' obşaya. Ucebnik. Vyp. 1 [Sovyet Ceza Hukukunun Temeli ve Tarihçesi. Genel Kısım. Ders Kitabı -1.], Moskova, Sovyet Yayıncılık, Aktaran Semukhina, Olga. – Gallihar, John. (1935). “Death Penalty Politics and Symbolic Law in Russia”, s. 6. Feldbrugge, Ferdinand. (2002). Human Rights in Russia and Eastern Europe: Essays in Honor of Ger P. Van den Berg (Law in Eastern Europe) , The Hague, Martinus Nijjhoff Publisher.Feldstein, G. S. (1909). Glavnıe Teçeniya v İstorii Nauki Ugolovnogo Prava Rossii [Rusya Ceza Hukuku Bilimi Tarihinde Genel Eğilimler], Yaroslavl', Tipografiya Gubernskogo Pravleniya.Gernet, Mihail. (1913). “Smertnaya Kazn i Obşestvennoe Mnenie [Ölüm Cezası ve Kamuoyu]”, Smertnaya Kazn [Ölüm Cezası], Moskova.Gubanov, A. (1997). Pomilovat: “Soglasen” “Ne Soglasen” [Af: “Kabul” “Red” / Rossiskie Vesti 23 Şubat 1997 Aktaran: Lepeşkina, Oksana İ. (2010). Smertnaya Kazn. Opıt Kompleksogo İsledovaniya [Ölüm Cezası. Kompleks Araştırmalar Deneyimi], St. Petersburg, Yuridiçeski Sentr, s. 93.Korobeyev, A.İ. (2016). “Smertnaya Kazn.Tselesoobraznost Sohraneniya” [Ölüm Cezası: Muhafazanın Yerindeliği] Jurnal Lax Russica, No:7, s.193.Kuznetsova, N. F. (2002). Kurs Ugolovnoe Pravo Rossii. Obşaya Çast. Tom 1 [Rusya Ceza Hukuku. Genel Hükümler. Cilt 1], Moskova, Zertsalo.Maggs, P. B. - Schwartz, O. – Burnham, William. (2015) (6th Edition) .Law and Legal System of the Russian Federation, New York, Juris Publishing.Naumov, A. V. (2004) (3. Baskı ). Rossiskoe Ugolovnoe Pravo. Obşaya Çast. Tom 1. [Rusya Ceza Hukuku. Genel Hükümler. Cilt 1.], Moskova, Yuridiçeskaya Literatura.Nudnenko, L. A. (2009). Konstitutsionnıe Prava i Svobodıy Liçnosti vı Rossii [Rusya’da Kişinin Anayasal Hak ve Özgürlükleri], Yüridiçeskii Sentr Press.Öden, M. (2003). Türk Anayasa Hukukunda Eşitlik İlkesi, Yetkin Yayınları, Ankara. Riasanovsky, N. – Steinberg, M. (2014) (2. Baskı). Rusya Tarihi, İstanbul, İnkılap Yayınları, (Türkçesi: Figen Dereli).Semukhina, Olga. – Gallihar, John. (2013). “Death Penalty Politics and Symbolic Law in Russia”, The International Library of Essays on Capital Punishment, Vol. 3, Farnham, Ashgate Press, s. 4. Sergeevskii, N. D. (1887). Nakazanie vı Russkom Prave XVII Veka [Rusya’nın 17. Yy Hukukunda Ceza], St. Petersburg, Tsinzerling.Şargorodskii, M. D. – Voljenkin, Boris V. (2003) Şargorodskii İzbrannıye Trudıy [Şargorodskii’nin Seçilmiş Eserleri], St. Petersburg, Yuridiçeskii Sentr Press, Şargorodskii, M. D. (1957). Nakazanie po ugolovnomu pravu (Nakazanie po ugolovnomu pravu ekspluatatorskogo obşestva) [Ceza Hukukunda Cezalandırma (Sömüren Toplumun Yasalarına Göre Cezalandırma)], Moskova.Thaman, S. C. (2008) “Jury Trial and Adversary Procedur in Russia: Reform of Soviet Inquisitorial Procedure or Democratic Window-Dressing?”, Edt. Smith, Gordon and Sharlet, Robert. Russia and Its Constitution, Leiden- Boston, Martinus Nijjhoff Publisher.Tuzmuhamedov, B. R. (2009) “Mnogotoçie ili Vse- Taki Toçka?” [Üç Nokta ya da Nokta mı?], Nezavisımaya Gazeta.http://www.ng.ru/politics/2009-11-24/3_kartblansh.html (Erişim Tarihi: 21.11.2017)Viktorskii, S. İ. 81912). Istoriia smertnoi kazni v Rossii i sovremennoe yiyö sostayaniye, Moskova,Moskovskogo Universiteta.“Dekret Sotsialistiçeskoe Oteçestvo vı Oposnosti” [Sosyalist Vatan Tehlikede Kararnamesi], 21 Şubat 1918. http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/DEKRET/opasnost.htm (Erişim Tarihi: 06.11.2017)Federalnıy Zakon ot 30 Marta 1998 g. No: 54 FZ [30 Mart 1998 tarih ve 54 FZ Sayılı Yasa] Federalnıy Zakon ot 18.12.2001 N-177 FZ “O Vıvedenii v Deistvie Ugolovno-Protsedual’nogo Kodeksa Rossiskoy Federatsii” [Rusya Federasyonu Ceza Yargılaması Usul Yasası’nın Uygulanması Hakkında 18.12.2001 tarih ve N-177 FZ sayılı Federal Yasa]Federalnıy Zakon ot 27.12.2006 N-241 FZ “O Vınesenii İzmemenii Statyu 8 Federalnogo Zakona O Vıvedenii v Deistvie Ugolovno-Protsedual’nogo Kodeksa Rossiskoy Federatsii” [Rusya Federasyonu Ceza Yargılaması Usul Yasası’nın Uygulanması Hakkında 18.12.2001 tarih ve N-177 FZ sayılı Federal Yasa’nın 8. Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında 27.12.2006 tarih ve N-241 FZ sayılı Federal Yasa]. http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_64830/3d0cac60971a511280cbba229d9b6329c07731f7/#dst100009 (Erişim Tarihi: 21.11.2017).Kommentarii k Konstitutsii Rossiskoy Federatsii (pod obş. Red. L. V. Lazarev) “Novaya Pravovaya Kultura”, [Rusya Federasyonu Anayasası Şerhi, (L.V Lazarev) “Yeni Hukuk Kültürü”, 2009, md. 20. Rusya Federasyonu 1993 Anayasası md. 19. http://constitution.garant.ru/science-work/comment/5366634/chapter/2/#block_2000 (Erişim Tarihi: 6.11.2017)Rusya Federasyonu 1993 Anayasası md. 20. http://constitution.garant.ru/science-work/comment/5366634/chapter/2/#block_2000 (Erişim Tarihi: 6.11.2017) http://constitution.garant.ru/science-work/comment/5366634/chapter/2/#block_2000 (Erişim Tarihi: 6.11.2017)RSFSC 1926 tarihli Ceza Yasası md 21. https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81_%D0%A0%D0%A1%D0%A4%D0%A1%D0%A0_1926_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0/%D0%A0%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F_05.03.1926 (Erişim Tarihi: 6.11.2017)RSFSC 1960 tarihli Ceza Yasası md. 88/2http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_2950/a1c6dc8d5d1c64dfde052f2ec6cddf1ab2fb1fe8/ (Erişim Tarihi: 6.11.2017)1903 tarihli Ceza Yasası md. 55-58. https://cyberleninka.ru/article/v/ugolovnoe-ulozhenie-1903-goda (Erişim Tarihi: 8. 11. 2017)Osnovnıe Naçala Ugolovnogo Zakonodatel’stvo SSSR 1924.Osnovıy Ugolovnogo Zakonodatel'stva Soyuza SSR i Respublik, Vedomosti S'ezda Narodnıh Deputatov SSSR i Verhovnogo Soveta SSSR, 1991, No. 30, Bölüm 82, md. 40.Ugolovnıy Kodeks Rossiskoy Federatsii 1996 [Rusya Federasyonu Ceza Yasaları ] http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_10699/adad84c3db53a9f9b7baf 3187fc7ad830785dc4f/Ukaz Prezidenta RF ot 12.01.1992 g. N-17 “O Komissii Po Vaprosam Pomilovaniya” [RF Devlet Başkanı’nın “Af Komisyonu Kurulması hakkında” 12.01.1002 tarih ve N-7 sayılı Kararnamesi]. http://base.garant.ru/6317485/ (Erişim Tarihi:21.11.2017)Ukaz Prezidenta RF ot 16.5.1996 N0:724 “O Poetapnom Sokraşenii Premeneniya Smertnoy Kazni vı Svyazi sı Vhojdeniyem Rossii vı Sovet Evropy” [Rusya’nın Avrupa Konseyi’ne Girmesi ve Ölüm Cezasının Uygulanmasının Aşamalı Olarak Kaldırılması” hakkında 724 sayılı Kararname]. http://kremlin.ru/acts/bank/9357 (Erişim Tarihi: 22.11.2017)Verhovnıy Sovet Rossiskoy Federatsii Postanovlenie RF ot 16 İyul’ya 1993 g. N 5451-I o Poryadke Vıvedeniya v Deistvii Zakona Rossiskoy Federatsii “O Vınesenii İzmenenii i Dopolnenii vı Zakon RSFSR “O Sudoustroysve RSFSR”, Ugolovno- Protsessual’nıy Kodeks RSFSR, Ugolovnıy Kodeks RSFSR i Kodeks RSFSR ob Administrativnıh Pravonaruşeniyah [ Rusya Federasyonu Yüksek Sovyeti’nin “ RSFSC’nin “Yargı Sistemi Yasası”, “Ceza Yargılaması Usulü Yasası”, “Ceza Yasası” ve “İdari Suçlar Yasası” nın Değiştirilmesi ve Eklemeler Yapılması Hakkında Yasaların Uygulanmasına İlişkin 16 Temmuz 1993 tarih ve N 5451-I sayılı Kararı], http://base.garant.r /1309333/ (Erişim Tarihi: 29.10.2017)Zakon RSFSC ot 5 Dekabry 1991 g. N 1982-I "О vnesenii izmenenii i dopolnenii vı Ugolovnıy Kodeks RSFSR ,Ugolovno-Prossessualnıy Kodesk RSFSR i Kodeks RSFSR ob administrativnıh Pravonaruşeniyah” [RSFSC Ceza Yasası, Ceza Usul Yasası ve İdari Suçlar Yasası’nda Değişiklik Yapılması” hakkında 5 Aralık 1991 tarih ve N 1981-I sayılı Yasa. http://base.garant.ru/3960835/ (Erişim Tarihi: 6.11.2017).Zakon RF ot 21 Aprelya 1992 g. N 2708-I "Ob İzmeneniyah i Dopolneniyah Konstitutsii RSFSR” [RSFSC Anayasası’nda Değişiklik Yapılması Hakkında 21 Nisan 1992 tarih ve N 2708-I sayılı Yasa], md. 38. http://constitution.garant.ru/history/ussr-rsfsr/1978/zakony/183094/ Action of the Council of Europe in Russian Federation https://www.coe.int/en/web/portal/russian-federation (Erişim tarihi: 6.11.2017).Complete list of the Council of Europe's treaties https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list (Erişim tarihi: 6.11.2017).Rusya Federasyonu’nun Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi tarafından 1996 yılında belirlenen üyelik kriterleri için; PACE, "Opinion No. 193 (1996) on Russia's Request for Membership in the Council of Europe," https://www.questia.com/library/journal/1G1-104610097/russia-s-accession-to-the- council-of-europe-and-compliance (Erişim Tarihi: 22.11.2017)Statute of the Council of Europe https://rm.coe.int/1680306052 md. 3-4 (Erişim tarihi: 6.11.2017).The Council of Europe’s Chart of signatures and ratifications https://www.coe.int/en/web/conventions/search-on-treaties/ /conventions/treaty/country/RUS?p_auth=K046ze0E (Erişim Tarihi: 29.10.2017)AYM Karar: 6 Nisan 2006 tarih No:3-P/2006 http://doc.ksrf.ru/decision/KSRFDecision19695.pdfAYM Karar: 2 Şubat 1999 tarih No: 3-P/1999http://doc.ksrf.ru/decision/KSRFDecision30235.pdfAYM Karar: 19 Kasım 2009 tarih No: 1344-O-P http://doc.ksrf.ru/decision/KSRFDecision24593.pdfAYM Karar: 25 Şubat 2016 tarih No: 6-P/2016 http://doc.ksrf.ru/decision/KSRFDecision224417.pdfAYM Karar: 16 Haziran 2006 No: 7-P/2006, http://doc.ksrf.ru/decision/KSRFDecision19699.pdfAYM Karar: 5 Nisan 2007 No: 5-P/2007, http://doc.ksrf.ru/decision/KSRFDecision19707.pdfAYM Karar: 25 Mart 2008 No: 6-P/2008, http://doc.ksrf.ru/decision/KSRFDecision19722.pdfAYM Karar: 26 Şubat 2010 No: 4-P/2010http://doc.ksrf.ru/decision/KSRFDecision36802.pdfAYM Karar: 16 Mart 2017 tarih No: 7-P/2017 http://doc.ksrf.ru/decision/KSRFDecision265152.pdf