TÜRK DÜNYASINDA DOMUZ (Sus scrofa domesticus) YETİŞTİRİCİLİĞİ VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE DOMUZ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 9, 104 - 122, 30.01.2020

Güven Şahin

Öz

Dünyada yetiştiriciliği yapılan
en eski çiftlik hayvanlarından olan domuz, çok yaygın bir şekilde beslenmekte
olup dünya kırmızı et üretiminin yarısından fazlasını sağlamaktadır. Öte yandan
bu derece önemli bir pozisyona sahip domuz, medeniyet tarihimiz boyunca en
fazla tartışılan canlıların da başında yer almaktadır. Tartışmaların kaynağında
ise semavi dinlerdeki yeri ilk sırada yer almaktadır. Türk kültüründe ise
domuz, binlerce yıl öncesinde de rağbet gösterilmemiş canlılardan olmuştur.
Türklerin söz konusu canlıya olan mesafesi sadece etinin tüketimi noktasında
değil, genel olarak canlının kendisine karşı duyulan soğuklukla da
açıklanmaktadır. Gerek dini gerekse geleneksel yaşam biçiminden kaynaklı olarak
uzak durulan domuz, dünya genelinde hayvancılık içerisinde çok önemli bir yere
sahip bulunmaktadır. Bu öneminden ötürü de ister turizme bağlı olarak ister
gıda dışı domuz ürünleri noktasında uluslararası ticarette domuz / domuz
ürünleri geniş bir paya sahiptir. Türk Cumhuriyetleri de bu pazarın dışında kalamamaktadır.
Bu çalışmada da Türk Dünyası’nda domuz yetiştiriciliğinin durumu ve
sosyo-ekonomik hayattaki yeri ilk olarak bir bütün şeklinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Domuz, Sus scrofa domesticus, Domuz Yetiştiriciliği, Domuz Eti, Domuz Kültürü, Türk Dünyası, Ziraat Coğrafyası

Kaynakça

• AKPINAR, T., (1984), “Domuz Eti Yeme Yasağı ve Türkler”, Tarih ve Toplum Ansiklopedik Dergisi, Sayı: 12, s. 5 – 8, İletişim Yayınları, İstanbul.AYDIN, N., (2015), “Derinin Tabaklanması Rivayetinin Sened Tenkidi ve Domuz Derisinin Kullanımı Açısından Değerlendirilmesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırmaları Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, s. 157 – 189.BATU, S., (1965), Özel Zootekni Deve, Domuz, Tavuk Yetiştirmesi ve Biometrik, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları: 186, Ders Kitabı: 88, s. 107, Ankara.BAYINDIR, A., (2000), “Domuz Derisi”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, Yıl: 2000, s. 37 – 40, İstanbul.BİRAY, N., (2009), “12 Hayvanlı Türk Takvimi –Zamana ve İnsana Hükmetmek–”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 39, Prof. Dr. Hüseyin AYAN Özel Sayısı, s. 671 – 682, Erzurum.CHEN, K., BAXTER, Tara, MUIR, William M., GROENEN, Martien A., & SCHOOK, Lawrence B. (2007), “Genetic resources, genome mapping and evolutionary genomics of the pig (Sus scrofa)”, International Journal of Biological Sciences, 3(3), 153 – 165.COLLINS, B. J., (2006), Pigs at the Gate: Hittite Pig Sacrifice in its Eastern Mediterranean Context, Journal of Ancient Near Eastern Religions, Vol. 6, Issue: 1, pp. 155–188.CORBET, G. B. (1978), The Mammals of the Palaearctic Region: A Taxonomic Review, British Museum (Natural History) and Cornell University Press, London / UK, pp. 314.ÇALIŞKANER, Ş., (1984), Domuz Besleme, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, s. 98, Ankara.DEMİRSOY, A., (1997), Türkiye Omurgalıları – Memeliler, Çevre Bakanlığı Proje No: 90 K 1000 90, ISBN: 975-7746-24-X, Ankara, s. 261.FAO, (2019). “Hayvancılık İstatistikleri”, http://www.fao.org/faostat/en/#data (Son erişim: 07.05.2019).HAYLAMAZ, R., (1996). Türkiye’de Domuz Gerçeği, Çağlayan Yayınları, s. 268, İzmir.İSMAİL, Z., (2003). Kazak Türklerinde 12 Hayvanlı Takvim, TÜRKSOY (Türk Dünyası Kültür, Sanat, Bilim, Haber ve Araştırma Dergisi, Yıl: 3, Cilt: 2, Sayı: 9, s. 15 – 17, Ankara.KASAPOĞLU, A., (2005), “Yasak Yiyecekler Dinde Ne Anlama Geliyor? -Kur’an’ın Öğretileriyle Diğer Dinsel Uygulamalar Arasında Bir Mukayese-”, EKEV Akademi Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 24, s. 135 – 154.Kazakistan Tarım Bakanlığı, Hayvancılık İstatistikleri, 2019, https://moa.gov.kz/en/index (Son erişim: 07.05.2019).KILIÇ, S., ALBAYRAK, A., (2012), “İslamiyetten Önce Türklerde Yiyecek ve İçecekler”, Journal of Turkish Studies, Vol. 7/2, s. 707 – 716.OTTONI, C, FLINK LG, EVIN A, GEÖRG C, DE CUPERE B, VAN NEER W, BARTOSIEWICZ L, LINDERHOLM A, BARNETT R, PETERS J, DECORTE R, WAELKENS M, VANDERHEYDEN N, RICAUT FX, HOELZEL AR, MASHKOUR M, MOHASEB KARIMLU AF, SHEİKHİ SENO S, DAUJAT J, BROCK F, PİNHASİ R, HONGO H, PEREZ-ENCİSO M, RASMUSSEN M, FRANTZ L, MEGENS HJ, CROOİJMANS R, GROENEN M, ARBUCKLE B, BENECKE R, STRAND VIDARSDOTTİR U, BURGER J, CUCCHI T, DOBNEY K, LARSON G. (2013), “Pig domestication and human-mediated dispersal in western Eurasia revealed through ancient DNA and geometric morphometrics”, Molecular Biology and Evolution, 30 (4), pp. 824-32.PINAR, V., (1945), Memleketimiz İçin Önemli Bir Dava Domuz Yetiştirmek, Işık Basın ve Yayınevi, s. 77.TÜİK, (2019), Hayvancılık İstatistikleri, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr (Son erişim: 07.05.2019).YAVUZ, F., (1984), Domuz ve Beslenme Sorunlarımız, Ankara Üniversitesi S.B.F. ve Basın Yayın Yüksekokulu Basımevi, s. 86, Ankara.