AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ'NİN GÜVENLİKLEŞTİRİLMESİ BAĞLAMINDA RADİKALİZM İLE MÜCADELESİ: AFRİKA KOMUTANLIĞI (AFRICOM)

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 16, 54 - 66, 30.06.2023

Bahrican Halatçı

Öz

Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Afrika kıtasına müteveccih dış ve güvenlik politikası; iç politika dinamiklerinden, uluslararası sistemde yaşanan gelişmelerden ve Afrika’da yaşanan değişimlerden etkilenmektedir. El-Kaide terör örgütünün 11 Eylül 2001 tarihinde düzenlediği terör eylemleri öncesinde Amerikan toplumunda sağlık, eğitim ve toplumsal asayiş meseleleri ana konumda yer alırken, 11 Eylül’de yaşanan olaylar neticesinde ulus müdafaası, dış ilişkiler ve milli gayeler birincil meseleler haline gelmiştir. Dolayısıyla Afrika, küresel siyaset ve güvenlik bakımından ABD’nin radikal gruplar ile mücadelesi nezdinde ön plana çıkan mühim bir kıtadır. Afrika’nın diğer kıtalara nazaran çeşitli beşeri ve politik niteliklere sahip olması, kıtaya müteveccih Amerika’nın dış politika oluşturma ve hayata geçirme çabaları, bir hibrit (sivil-asker) komutanlığının inşa edilmesine yol açmıştır. 2007 yılına gelindiğinde ise hibrit yönetim sürecinin ilk örneği olarak ABD Afrika Komutanlığı (AFRICOM) kurulmuştur. AFRICOM’un kurulması, kıtanın güvenlik konularında çektiği güçlükleri ve ABD’nin radikal gruplarla mücadelesi ve kıtadaki stratejik menfaatlerine ilişkin ABD’li siyasilerin algılarındaki bir takım düşüncelerin yansımasıdır. ABD’nin Afrika’ya ilgi göstermesinin başlıca sebebi, kıtadan gelecek tehditlere karşı koymak ve uluslararası siyasetteki hegemonyasını devam ettirmektir. Dolayısıyla uluslararası terörizme savaş açan ABD’nin, Afrika kıtasında güvenlik ve ekonomik açıdan beklentileri vardır ve bu beklentileri AFRICOM aracılığıyla kıtada yeni müttefikler edinerek gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmada ABD’nin, 11 Eylül sonrası ulusal güvenliğini korumak için Afrika’da hızla artan radikal gruplara karşı verdiği mücadelede Afrika Komutanlığı’nın oynadığı rol araştırılmıştır. Ayrıca AFRICOM’u diğer coğrafi muharip komutanlıklarına nazaran yumuşak gücünü ön plana çıkaran Bütünsel Devlet Yaklaşımı, detaylı bir şekilde irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

ABD, Afrika, Afrika Komutanlığı, Güvenlikleştirme, Radikalizm

Kaynakça

• ADEDEJİ, A. (1999). Understanding and Mastering African Conflicts: The Quest for Sustainable Peace and Good Governance. Zeb Books Ltd., London.
• AKBAŞ, O. S, (2014). Afrika Ekonomisi: Umutlar ve Gerçekler. Dünya Siyasetinde Afrika 1, İsmail Armağan(der.), Ankara: Nobel Yayınları, s.250-400.
• Amerıcan Specıal Ops ‘‘About Us’’ https://www.americanspecialops.com/
• ARIEFF, A. (20.05.2011). “Crs Report R41840 US Foreign Aid to Sub-Saharan Africa: Request Fy2012,” CRS Report for Congress, Department of Defense and Commerce.
• ARSLAN, İ. (2018). “Bir Ülke-Bir Kıta İlişkileri: Çin-Afrika Örneği”, Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 31, s. 125-142.
• AYBAR, S. ‘‘Afrika’daki Terörün ‘Kök’ü Dışarıda’’, Panorama Khas, http://panorama.khas.edu.tr/afrikadaki-terorun-koku-disarida-262
• AYBAR, S. (07.01.2020). ‘‘Değişen Afrika, Yeni Paylaşım Savaşı Ve Türkiye’nin Stratejisi’’, Dünya Bülteni, https://www.dunyabulteni.net/afrika/degisen-afrika-yeni-paylasim-savasi-ve-turkiyenin-stratejisi-h457154.html
• AYBAR, S. (25.11.2016). ‘‘ Türkiye-Afrika İlişkilerinde Yeni Aşama’’, Anadolu Ajansı, Analiz, https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/turkiye-afrika-iliskilerinde-yeni asama /693041
• AYDIN, H. (2018). Amerikan Dış Politikasında Afrika, 1.Baskı, İstanbul: Alelmas Yayınları.
• AYDIN, H. (2018). ‘‘ABD’nin Afrika’ya Yönelik Dış Politikasında Temel Yaklaşımlar (2001-2016)’’, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Medeniyet Üniversitesi.
• BLANCHE, Ed, (01.02.2009). “AFRICOM's Agenda Still Confuses Africa”, New Africa, Issue 481.
• BROWN, D. (2013). “5th Anniversary AFRICOM: The Maturation of a New U.S. Combat Command,” U.S. Africa Command (AFRICOM), U.S. Army War College Institute for Strategic Studies, U.S. Department of Defense, Carlisle.
• HAM, C. (01.03.2012). “2012 Statement of Standing: General Carter Ham's Statement Before the House Armed Services Committee,” US Africa Commander, US AFRICOM Public Affairs, Stuttgart, Germany, https://www.africom.mil/media-room/article/8832/2012-posture-statement-statement-of-general-carter
• HHV Report: HHV-09-181, “Gao Defense Management Actions Required to Address Partner Concerns, Enhance Inter-Agency Cooperation, and Determine Exact Costs Associated with US Africa Command,” United States Government Accountability Office, February 2009, p.30- 31 http://www.africom.mil/doc/9187/gao-report-issuesrelated-to-us-africa-command
• HENRY, C. (23.05.2007). “AFRICOM”, Volunteer Foreign Aid Advisory Committee Public Meeting, https://www.usaid.gov/sites/default/files/documents/1868/052307_fullreport.pdf
• KARAGÜL S., ARSLAN İ. “Afrika’da Barış ve Güvenliğin İnşasında Kıtasal Yaklaşım: Afrika Barış ve Güvenlik Mimarisi”, Güvenlik Stratejileri, Sayı: 19, Yıl: 10.
• KARIS, D. “Preparing peacekeepers: Analysis of the African Emergency Operations, Training and Assistance program command and personnel operational skills course” (PhD Thesis), Kansas: Kansas State University, September 2010.
• KAVAS, A. (2019). Geçmişten Günümüze Afrika. 3.Baskı, İstanbul: Alelmas Yayınları, 2019.
• KAVAS, A., TANDOĞAN M. (2018). Uluslararası Siyasetin Odağındaki Kıta Afrika. 1.Baskı, İstanbul: Alelmas Yayınları, 2018.
• KOŞAR, A. ‘‘ABD, Afrika ve AFRICOM’’, Sosyalist Teori ve Politika Dergisi, https://ozgurlukdunyasi.org/ arsiv/268-sayi-240/731-abd-afrika-veafricom
• MCFATE, S. (2007). “US Africa Command: Next Step Or Next Stumble,” African Affairs, December 24, 2007.
• MILES, D. (02.06.2012). “AFRICOM's Makeover Promotes 'Government Whole' Approaches,” US Forces Press Service.
• NJINI, F. (06.10.2021). “Africa: Final Conquest for the Pentagon's Global Military Domain,” Global Research. https://www.globalresearch.ca/africa-final-conquestfor-pentagon-s-global-military-sphere-of-influence/26411_
• NYE, J. (2005). Yumuşak Güç: Dünya Siyasetinde Başarının Yolu. (Çeviri: Reyhan İnan Aydın), 1.Baskı, Ankara: Elips Kitap.
• Office, February 2009. http://www.africom.mil/Doc/9187/Gao-Report-İssues-Related-ToUs-Africa-Command
• ORTİZ, M. (2008). “US African Command: A New Way of Thinking”, National Security, 13 March 2008.
• PHAM, P. “Africa in a 'New, New World”, Atlantic Council, July 19, 2012 https://www.google.com/search?sxsrf=AOaemvLQaHMGbnU6F_i7WhH56Qi2JGKsJQ:&q=http://www.atlantic+council.+org/images/publications/africa_new_new_world.pdf&spell=1&sa=X&ved=2ahUKEwiz4vXRv6D1AhUGS_EDHUCbAAkQBSgAegQIARA3&cshid=1641588189627556&biw=1366&bih=625&dpr=1
• PLOCH, L. (2009). “A more active American approach to tackling Africa's security challenges?”, US Africa Command. http://library.fes.de/Pdf-Files/İpg/İpg-20091/06_A_Ploch_Us.Pdf
• PLOCH, L. (22.06.2011). “African Command: The Strategic Interest of the United States and the Role of the US Army in Africa,” Congressional Research Service, Washington DC. https://sgp.fas.org/crs/natsec/RL34003.pdf
• RAPHAEL S. and STOKES D. (01.07.2011). “Globalizing West African Oil: US 'Energy Security' and the Global Economy”, International Relations, 87:4, Royal Institute, p. 904.
• SARI, B. (2012). “Amerikan Ulusal Çıkarları ve Afrika”, Ankara Üniversitesi Afrika Çalışmaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2.
• SCHRAEDER, P. (1994). “United States' foreign policy towards Africa: Crisis and Change,” Cambridge University Press.
• TAMÇELİK, S. (2014). Küresel Politika ’da Yükselen Afrika. İstanbul: Gazi Kitapevi Yayıncılık, 2014, s. 32-286.
• VAN DE WALLE, N. (2009). “US Policy Towards Africa: The Bush Legacy and the Obama Administration,” African Affairs, Vol: 109, No: 434.
• VOLMAN, D. (2009). “Obama, AFRICOM, and the US Military Policy to Africa,” Working Paper No. 14, Ed. David Schoenbrun, African Studies Program, Northwestern University, Evanston. https://www.africanstudies.northwestern.edu/Docs/Publications-Research/WorkingPapers/Volman-Obama-Africom.Pdf
• WALD, C. (09.05.2007). USAF former deputy commander, US European Command, “Climate Change: National Security Threats”, 110th US Congress, First Session. https://www.africom.mil/media-gallery/transcripts
• WARD, W. (19.03.2019). “Before House Appropriations Committee at Trial at US Africa Command,’’ http://www.africom.mil/media-room/transcript/6558/transcript-ward-testifies-to-house-appropriations-
• WENDT, A. (1999). Social Theory of International Politics, Cambridge University Press.
• YÜKSEL, M. (2016). “African Geopolitics and the US Africa Policy”, TURKISH STUDIES-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, Volume 11/2 Winter 2016, ANKARA/TURKEY, p 1395.