SÜRDÜRÜLEBİLİR LİMAN İŞLETMECİLİĞİ VE YÖNETİMİ

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 18, 17 - 26, 21.08.2024

Gökçe Özkan , Murat Yorulmaz

Öz

Limanların stratejik önemi göz önüne alındığında, sağlanan hizmetin devamlılığı deniz ticareti için hayati öneme sahiptir. Çevre kirliliği, iklim değişikliği, enerji kaynaklarının azalması, işçi sağlığı ve iş güvenliği eksiklikleri, atık yönetimi zorlukları ve teknoloji yönetimindeki sınırlılıklar gibi unsurlar, liman işletmeleri ve paydaşları için ciddi birer sorun teşkil etmektedir. Limanların önemi göz önünde bulundurulduğunda, verilen hizmetin devamlılığı deniz ticareti için çok büyük önem arz etmektedir. Çevre kirliliği, iklim krizi, enerji kaynaklarındaki azalma, işçi sağlığı ve iş güvenliğindeki yetersizlik, atık kontrolü ve teknoloji yönetimi istenilen şartlarda yapılamaması vb. unsurlar liman işletmeleri ve paydaşları için sorun oluşturmaktadır. Bu çerçevede liman işletmeciliği için sürdürülebilirlik kavramı, bahsi geçen sorunların önüne geçmek ve verilen hizmetin devamlılığını sağlamak açısından ulusal ve uluslararası ekonomi için kilit noktadadır. Sürdürülebilirlik kavramını liman işletmeciliği ve yönetimine dahil edebilmek için, sürdürülebilirliği etkileyen faktörler belirlenmelidir. Etkileyen faktörler arasında ilişki ve etkileşim tespit edilerek bu sorunların önüne geçmek, liman işletmelerinde sürdürülebilirlik açısından çok büyük önem teşkil etmektedir. Bu bağlamda, liman işletmeciliği için sürdürülebilirlik kavramı, bahsedilen sorunları ele almak ve hizmetin devamlılığını sağlamak açısından ulusal ve uluslararası ekonomiler için kritik bir konuma sahiptir. Liman işletmeciliğinde sürdürülebilirlik kavramının benimsenmesi, etkileyen faktörlerin belirlenmesine dayanmaktadır. Bu kapsamda çalışmanın amacı, liman işletmeciliği ve yönetiminde sürdürülebilirlik yaklaşımını ve sürdürülebilirliğe etkisi olan faktörleri açıklamaktır.

Anahtar Kelimeler

Denizcilik, Limanlar, Liman İşletmeciliği, Deniz Ticareti, Sürdürülebilirlik

SUSTAINABLE PORT OPERATIONS AND MANAGEMENT

Öz

Given the strategic importance of ports, the continuity of the service provided is vital for maritime trade. Environmental pollution, climate change, diminishing energy resources, lack of occupational health and safety, waste management challenges and limitations in technology management pose serious challenges for ports and their stakeholders. Considering the importance of ports, the continuity of the service provided is of great importance for maritime trade. Environmental pollution, climate crisis, decrease in energy resources, inadequacy in worker health and occupational safety, waste control and technology management cannot be carried out under the desired conditions, etc. factors pose problems for port businesses and their stakeholders. In this context, the concept of sustainability for port management is key for the national and international economy in terms of preventing the problems and ensuring the continuity of the service provided. In order to incorporate the concept of sustainability into port operations and management, factors affecting sustainability should be identified. In this context, the concept of sustainability for port operations is critical for national and international economies to address these issues and ensure continuity of service. The adoption of the concept of sustainability in port management is based on the identification of influencing factors. In this context, the aim of this study is to explain the sustainability approach in port operations and management and the factors that affect sustainability.

Kaynakça

• ACER A. ve YANGINLAR, G. (2017). “The Determination of Turkish Container Ports Performance with TOPSIS Multiple Criteria Decision Making Method.” Journal of Management Marketing and Logistics, 4(2), 67-75.
• AKANDERE, G. (2021). “Yeşil Sertifikalı Limanların Performansının Entegre ENTROPİ-TOPSIS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi.” Hacettepe Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(4), 515-535.
• AKANDERE, G. (2020). “Sosyal Sürdürülebilirlik Açısından Tedarik Zinciri Yönetiminde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları.” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 63-72.
• AKSAKAL, E. ve DAĞDEVİREN, M. (2010). “ANP ve Dematel Yöntemleri ile Personel Seçimi Problemine Bütünleşik Bir Yaklaşım.” Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 905-913.
• ALAGÖZ, M. (2004). “Sürdürülebilir Kalkınmanın Paradigması.” Selçuk Üniversitesi İBFF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1-23.
• ALRUKAİBİ, F., ALKHEDER, S. ve ALMASHAN, N. (2020). “Sustainable Port Management in Kuwait: Shuwaikh Port System.” The Asian Journal of Shipping and Logistics, 20-33.
• ALTUN, S. A. ve MEMIŞOĞLU, S. P. (2008). “Performans Değerlendirmesine İlişkin Öğretmen, Yönetici ve Müfettiş Görüşleri.” Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 53(53), 7-24.
• BAŞARICI, A. S. “Konteyner Gemi Acenteliğinde Müşteri Memnuniyetini Esas Alan Örgüt Yapısının TOPSİS Yöntemi ile Tespiti.” Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 13(2), 317-341.
• BAŞTUĞ, S. ve ESMER, S. (2022). “Konteyner Taşımacılığı Pazarında Sürdürülebilir Liman Rekabetinin Belirleyicileri: Sistematik Literatür Araştırması.” İzmir İktisat Dergisi, 34-52.
• CAVALLO, B., D’APUZZO, L. ve SQUİLLANTE, M. (2015). “A Multi-Criteria Decision Making Method for Sustainable Development of Naples Port City-Area.” Quality & Quantity, 1647-1659.
• CHANG, B., CHANG, C.W. ve WU, C.H. (2011). “Fuzzy Dematel Method For Developing Supplier Selection Criteria.” Expert System with Applications, 1850-1858.
• CHEN-Yİ, H., KE-TİNG, C. ve GWO-HSHİUNG, T. (2007). “FMCDM With Fuzzy Dematel Approach For Costumers' Choice Behavior Model.” International Journal of Fuzzy System, 236-246.
• ÇALIK, Ç. (2016). “Performans Değerlendirme Nedir?” http://www.kariyer. net/ikblog/performans-degerlendirme-nedir/ Erişim Tarihi:12.03.2022 D'AMİCO, G., DEPCZYNSKA, K., DEMBİNSKA, I. ve IOPPOLO, G. (2021). “Smart and Sustainable Logistics of Port Cities: A Framework for Comprehending Enabling Factors, Domains and Goals.” Sustainable Cities and Society, 69.
• DEMİRCİ, A. ve TARHAN, D. B. (2016, Aralık). “Türkiye'de Faaliyet Gösteren Liman İşletmeleri ve Bu İşletmelerin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi Ölçümü.” Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 144-160.
• Dİ VAİO, A. ve VARRİALE, L. (2018). “Management Innovation for Environmental Sustainability in Seaports: Managerial Accounting Instruments and Training for Competitive Green Ports beyond the Regulations”. Sustainability, 1-35.
• Dİ VAİO, A., VARRİALE, L. ve ALVİNO, F. (2018). “Key Performance İndicators for Developing Environmentally Sustainable and Energy Efficient Ports: Evidence from Italy.” Energy Policy, 229-240.
• ECER, F., AÇIKGÖZOĞLU, S. ve YAMAN, F. (2009). “Analitik Ağ Süreci (AAS) ve WEB Sitelerinden Yararlanarak Otel Seçimi.” Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 187-207.
• ERKMEN, T. ve ÖZKAYNAK, S. (2015). “Liman İşletmeciliğinde Sürdürülebilir Liman Ekonomisi Stratejisi”. II. Ulusal Liman Kongresi.
• FEDAİ, A. ve MADRAN, C. (2015). “Sürdürülebilir Liman Yönetimi ve Antalya' da İki Yat Limanında Vaka İncelemesi.” II. Ulussal Liman Kongresi.
• FONTELA, E. ve GABUS, A. (1976). “The Dematel observer, Dematel 1976 report”. Switzerland: Battelle Geneva Research Center.
• GAYATHRI, C., KAMALA, V., GAJANAND, M. S. ve YAMINI, S. (2021). “Analysis of Operational and Financial Performance of Ports: An Integrated Fuzzy DEMATEL-TOPSIS Approach.” Benchmarking: An International Journal, 29(3), 1046-1066.
• GÖKKISA, A. C., ÇELİK, P. ve PEKER, İ. (2021). “Performance Evaluation of Privatized Ports by Entropy Based TOPSIS and ARAS Approach.” Benchmarking: An International Journal, 29(1), 118-135. GREENSPAN, A. (2007). “The Age of Turbulence. Adventures in a New World.” New York: Penguin Press. GÜNAY, Z. ve ÜNAL, Ö. F. (2016). “AHP-TOPSIS Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi (Bir Telekomünikasyon Şirketi Örneği).” PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 37-53.
• HA, M.H. ve YANG, Z. (2017). “Comparative Analysis of Port Performance İndicators: Independency And Interdependency.” Transportation Research Part A, 264-278.
• HAMRİ, M. ve JOUAD, S. (2020). “Management Innovation for Environmental Sustainability in Seaports.” 13 th International Conference of Logistics and Supply Chain Management Logistiqua. Morocco: Higher School of Technology, Sidi Mohamed Ben Abdellah University.
• JANİC, M. ve REGGİANİ, A. (2002). “An Aplication of the Multiple Criteria Desicion Making (MCDM) Analysis to the Selection of a New Hub Airport.” European Journal of Transport and Infrastructure Research, 2(2).
• KİRİŞ, S. ve BÖREKÇİ, D. (2018). “Sürdürülebilir Liman İşletmeciliğini Yönlendirici ve Engelleyici Faktörler: Bir Üçlü Bilanço Yaklaşımı.” İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 192-220.
• KONG, Y. ve LİU, J. (2021). “Sustainable Port Cities with Coupling Coordination and Environmental Efficiency.” Ocean and Coastal Management, 205.
• KONUR, E. (2016). Liman İşletmelerinin Yükleme-Boşaltma, Depolama, Kılavuzluk ve Römorkaj Hizmetlerinin İfasından Doğan Hukuki Sorumluluğu (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Uluslararası Ticaret Hukuku.
• KORUCUK, S. ve MEMİŞ, S. (2019). “Yeşil Liman Uygulamaları Performans Kriterlerinin Dematel Yöntemi ile Önceliklendirilmesi: İstanbul Örneği.” Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 134-148.
• LAM, J. ve Lİ, K. (2019). “Green Port Marketing for Sustainable Growth and Development.” Transport Policy, 73-81.
• LİM, S., PETTİT, S., ABOUARGHOUB, W. ve BERESFORD, A. (2019). “Port Sustainability and Performance: A Systematic Literature Review.” Transportation Research Part D, 47-64.
• LORENČIČ, V., TWRDY, E. ve LEP, M. (2022). “Cruise Port Performance Evaluation in the Context of Port Authority: An MCDA Approach.” Sustainability, 14(7), 4181.
• LOZANO, R., FOBBE, L., CARPENTER, A. ve SAMMALİSTO, K. (2019). “Analysing Sustainability Changes in Seaports: Experiences From the Gävle Port Authority.” Sustainable Development, 409-418.
• MAHIR KOJURI, M. (2016). “Ports Performance Evaluation and Comparison, and Proposing a Model for Their Ranking (Case Study: 3 Northern Ports of Iran).” Journal of Maritime Transport Industry, 2(3), 20-26.
• MERVE, A. K. (2018). AHP ve TOPSIS Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 17(34), 69-89.
• MEYER, C., GERLİTZ, L., PHİLİPP, R. ve PAULAUSKAS, V. (2021). “A Digital or Susyainable Small and Medium-Sized Port? Sustainable Port Blueprint in the Baltic Sea Region Based on Port Benchmarking.” Transport and Telecommunication, 332-342.
• MOLERO, G., SANTARREMİGİA, F. ve BELTRÁN, P. (2017). “Total Safety by Design: Increased Safety and Operability of Supply Chain of Inland Terminals for Containers with Dangerous Goods.” Safety Science, 168-182.
• ORAL, N., YUMUŞAK, R. ve EREN, T. (2021). “AHP ve ANP Yöntemleri Kullanılarak Tehlikeli Madde Depo Yeri Seçimi: Kırıkkale İlinde Bir Uygulama.” Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 115-124.
• ORALHAN, B. (2019). “Sosyal Medya Platformu Seçimini Etkileyen Kriter Ağırlıklarının Bulanık Dematel Yöntemiyle Belirlenmesi.” IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 408-420.
• ORGAN, A. (2013). “Bulanık Dematel Yöntemiyle Makine Seçimini Etkileyen Kriterlerin Değerlendirilmesi.” Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 157-172.
• TAŞDEMİR, D.Ö. ve ÖZTÜRK, B. (2019). “Sürdürülebilir İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarında Koordinasyon ve Kurum Kültürü.” Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 23-31.
• ÖMÜRBEK, N. ve ŞİMŞEK, A. (2014). “Analitik Hiyerarşi Süreci ve Analitik Ağ Süreci Yöntemleri ile Online Alışveriş Site Seçimi.” Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 306-327.
• ÖMÜRBEK, N., DEMİRCİ, N. ve AKALIN, P. (2013). “Analitik Ağ Süreci ve TOPSİS Yöntemleri ile Bilimdalı Seçimi.” Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 118-140.
• ÖZDEMİR, Ü. (2018). “Türkiye'de Yeşil Liman Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme Örneği.” Social Sciences Studies Journal, 1209-1218.
• ÖZİSPA, N. ve ARABELEN, G. (2021). “Limanların Sürdürülebilirlik Stratejilerinin AHP Yaklaşımı ile Önceliklendirilmesi.” Journal of Yasar University, 1430-1453.
• PEKKAYA, M. ve BUCAK, U. (2018). “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Bölgesel Liman Kuruluş Yeri Seçimi: Batı Karadeniz'de Bir Uygulama.” Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 253-268.
• PESCE, M., TERZİ, S., AL-JAWASREH, R. M., BOMMARİTO, C., CALGARO, L., FOGARİN, S. et al. (2018). “Selecting Sustainable Alternatives for Cruise Ships in Venice Using Multi-Criteria Decision Analysis.” Science of the Total Environment, 668-678.
• REN, J. ve LÜTZEN, M. (2017). “Selection of Sustainable Alternative Energy Source for Shipping: Multi-Criteria Decision Making Under Incomplete Information.” Renewable and Sustainable Energy Reviews, 1003-1019.
• SAATY, T. ve SHİH, H.S. (2009). “Structures in Decision Making: on the Subjective Geometry of Hierarchies And Networks.” European Journal of Operational Research, 867-872.
• SAATY, T. ve VARGAS, L. (2006). “Decision Making with The Analytic Network Process Economic, Political, Social and Technological Applications with Benefits, Opportunities, Cost and Risks.” International Series in Operations Research & Management Science, 8.
• SCHİPPER, G., VREUGDENHİL, H. ve DE JONG, M. (2017). “A Sustainability Assessment of Ports and Port-City Plans: Comparingambitions with Achievements”. Transportation Research Part D, 84-111.
• SİSLİAN, L., JAEGLER, A. ve CARİOU, P. (2016). “A Literature Review on Port Sustainability and Ocean's Carrier Network Problem”. Research in Transportation Business & Management, 19-26.
• TÖZ, A. C. ve KÖSEOĞLU, B. (2015, Ekim). “Denizcilikte İş Sağlığı ve İş Emniyeti: Limanlar Üzerine Genel Bir Değerlendirme.” II. Ulusal Liman Kongresi.
• TÜRKLİM (2023). “Türkiye Liman İşletmecileri Derneği. Sektör İstatistikleri.” https://www.turklim.org/sektor-istatistikleri/. Erişim:30.05.2023
• ÜNAL, A. U. ve ALKAN, G. B. (2015). “Liman İşletmeleri İçin İş Sağlığı ve Güvenliği Düzenlemeleri ve Önemi,” II. Ulusal Liman Kongresi.
• WELFORD, R. ve GOULDSON, A. (1993). “Environmental Management and Business Strategy.” Financial Times Management.
• XİAO, D., WANG, J. ve LU, Q. (2020). “Stimulating Sustainability İnvestment Level of Suppliers with Strategic Commitment to Price and Cost Sharing in Supply Chain.” Journal of Cleaner Production, 1-15.
• ZHAO, C., Lİ, R., WANG, Y., YU, H. ve GONG, Y. (2021). “Study on the Propagation of Sustainable Development Concept Among Gulf Ports Based on Complex Network.” Maritime Policy and Management, 478-496.
• ZHAO, D., WANG, T. ve HAN, H. (2020). “Approach towards Sustainable and Smart Coal Port Development: The Case of Huanghua Port in China.” Sustainability, 1-23.
• ZHOU, Q., HUANG, W. ve ZHANG, Y. (2011). “Identifying Critical Success Factors in Emergency Management Using a Fuzzy Dematel Method.” Safety Science, 243-252.