Tarlada Sanayi Domatesi Yetiştiriciliğinin Çevresel Etkilerinin Yaşam Döngüsü Değerlendirme Yöntemi ile Belirlenmesi

Yıl 2020, , 287 - 295, 21.07.2020

İlker Kılıç

https://doi.org/10.24180/ijaws.722511

Öz

Ülkemizde domates üretimi her bölgede yapılabilirken, ticari anlamda sanayi tipi domates yetiştiriciliği Marmara ve Ege bölgelerinde yoğunlaşmaktadır. Domates üretimi geleneksel yetiştiricilikte sera ve tarla olmak üzere iki farklı şekilde yapılmaktadır. Gelişen teknoloji ile yeni yetiştiricilik şekli olan topraksız tarımda hidroponik domates yetiştiriciliği de üretim şekilleri arasına eklenmiştir. Üretim sistemlerinin farklılaşması ile üretim sistemlerinin girdilerinin farklılaşmasına ve dolayısıyla da çevresel etkilerinin farklılaşmasına neden olmaktadır. Bu çalışma kapsamında ülkemizde, sürdürülebilir domates üretimi ve domates sanayi için, tarla domatesi üretiminin çevresel etkilerinin yaşam döngüsü değerlendirmesi yöntemi kullanılarak ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmada Bursa bölgesinde tarlada sanayi domatesi üreten bir işletme ele alınmıştır. İşletme ile yapılan görüşmeler sonucunda yaşam döngüsü analizinde kullanılacak olan su tüketimi, üretimin tüm aşamalarındaki enerji tüketimi, kullanılan organik ve kimyasal gübre miktarı, araç kullanımı, araçların yakıt tüketimleri vb. bilgiler toplanmıştır. Girdiler kullanılarak yapılan üretim sonucunda ortaya çıkan son ürünler, domates, emisyonlar, atıklar ve kimyasal gübreden kaynaklanan kimyasallar olarak alınmıştır. Çalışmada üretimin neden olabileceği olası çevresel etki kategorileri seçilerek analiz gerçekleştirilmiştir. Çalışmada küresel ısınma, asidifikasyon, ötrofikasyon, ozon incelmesi, iklim değişimi, ekosistem-arazi kullanımı, ekosistem-toplam, insan zehirlenmesi ve doğal kaynak tüketimi etki kategorileri seçilmiştir. Çalışma sonucunda seçilen etki kategorilerinden ötrofikasyon, alan kullanımı ve toplam ekosistem etkisi kategorilerinde diğerlerine oranla yüksek etki değerleri elde edilmiştir. Tarlada domates yetiştiriciliğinde uygulanan kimyasal ve organik gübre miktarlarının yüksek olması çevresel etkileri ötrofikasyona kaydırmaktadır. Sonuç olarak yetiştiricilerin arazilerine uygulayacakları kimyasal ve organik gübre miktarlarına son derece dikkat etmeleri ve toprağın ve bitkinin gereksinimini ile uygulama döneminde meteorolojik şartları da gözeterek uygun miktarları arazilerine uygulamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Domates, tarla, çevresel etki, yaşam döngüsü değerlendirmesi

Estimation of Environmental Effects of Industrial Tomato Cultivatıon in Field by the Life Cycle Assessment Method

Öz

Tomato production is one of the most important agricultural activities for export and to meet the domestic market requirements. While tomato production can be done in every region, commercially industrial tomato production is concentrated in Marmara and Aegean regions. Tomato production is carried out in two different ways: greenhouse and traditional field cultivation. With the developing technology, hydroponic tomato cultivation in soilless agriculture, which is a new form of farming, has also been added to the production forms. The differentiation of the production systems causes the inputs of the production systems to differ, and thus their environmental effects differ. It is aimed to reveal the envoironmental impacts of field tomato production using the life cycle assessment method for sustainable tomato production and the tomato industry in Turkey. In the study, an enterprise that produces industrial tomatoes in the field in the Bursa region is evaluted. Information related to water consumption to be used in life cycle analysis, energy consumption at all stages of production, amount of organic and chemical fertilizers used, vehicle usage, the fuel consumption of vehicles, etc. was collected. The final products resulting from production using inputs were taken as tomatoes, emissions, wastes, and chemicals from chemical fertilizers. In the study, the analysis was carried out by selecting the possible environmental impact categories that the product may cause. In the study, global warming, acidification, eutrophication, ozone depletion, climate change, ecosystem-land use, ecosystem-total, human poisoning, and natural resource consumption impact categories were selected. As a result of the study, the eutrophication, land use, and total ecosystem effect categories, which are among the chosen impact categories, were higher than others. The high amount of chemical and organic fertilizers applied in tomato cultivation in the field shifts environmental effects to eutrophication. As a result, the growers should pay attention to the amount of chemical and organic fertilizers they will apply to their lands and apply the appropriate amounts to their lands by considering the needs of the soil and the plant and the meteorological conditions during the application period.

Anahtar Kelimeler

Tomato, field, environmental impact, life cycle assessment

Kaynakça

• Aksoy, E. (2014). Bursa ili karacabey ilçesinde domates yaprak galeri güvesi [tuta absoluta (meyrick) (lepidoptera: gelechiidae)]’nin açıkta domates yetiştiriciliği yapılan alanlarda yayılışı, popülasyon değişimi ve kitlesel tuzaklama ile mücadelesi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Anonim. (2016). FAOStat domates verileri. www.fao.org Erişim tarihi: 01 Aralık 2016.
• Anonim (2019). TÜİK Bitkisel üretim istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr Erişim tarihi: 15 Mart 2020.
• Antón, A., Montero, J. I., Muñoz, P., & Castells, F. (2005). LCA and tomato production in mediterranean greenhouses. International Journal of Agricultural Resources, Governance and Ecology, 4(2), 102-112.
• Arias-Estévez M., Lopez-Periago E., Martinez-Carballo, E., Simal-Gandara J., Mejuto J. C., Garcia-Rio L. (2008). The Mobility and Degradation of Pesticides in Soils and the Pollution of Groundwater Resources. Agriculture, Ecosystems & Environment, 123(4), 247-260.
• Bilgin, M. (2001). Domates Ürünleri. İstanbul Ticaret Odası Yayınları, 2789, İstanbul, Türkiye.
• Consoli, F., Allen, D., Boustead, I., de Oude, N., Fava, J., Franklin, W., Quay, B., Parrish, R., Perriman, R., Postlethwaite, D., Seguin, J., & Vigon, B. (1993). Guidelines for life-cycle assessment: a ‘code of practice’. 1 st edition From the SETAC workshop held at Sesimbra, Pensacola, USA.
• Cowell, S. J. (1998). Environmental life cycle assessment of agricultural systems: Integration ınto decision-making. Ph. D. Thesis, University of Surrey, Guildford.
• Curutiu C, Lazar V, Chifiriuc M. C. (2017). Pesticides and Antimicrobial Resistance: from Environmental Compartments to Animal and Human Infections. New Pesticides and Soil Sensors, Academic Press.
• Çay, A., & Aykas, E., (2012). Sanayi tipi domates üretiminde farklı toprak işleme ve dikim tekniklerinin ekonomik karşılaştırılması. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi, 8(4), 401-409.
• Davis, F., Wallöan, M., Sund, V., Emanuelsson, A., Cederberg, C., & Sonesson, U. (2011). Emissions of greenhouse gases from production of horticultural products. Swedish Institute for Food and Biotechnology, The Swedish Institute for Food and Biotechnology, Sweden.
• Eren, Ö. (2011). Çukurova bölgesinde tatlı sorgum (Sorghum bıcolor (l.) moench) üretiminde yaşam döngüsü enerji ve çevresel etki analizi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Gülşen H., Türkay G., & Arıkan E. (2014). Yaşam döngüsü değerlendirmesi ve uygulamalarının çevre kalitesi yönetimine etkileri. 2nd International Symposium Environment and Morality, Adıyaman University, Adıyaman.
• Karbuz, F., Öztürk, İ., & Savaş D. O. (2008). Türkiye’de Üretilen Tarım Ürünleri ve Ekonomideki Yeri. İstanbul Ticaret Odası Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Şubesi. İstanbul Ticaret Odası Yayınları, 9129, İstanbul, Türkiye.
• Keskin, G. (2010). Türkiye’de domates salça sanayi ve iç piyasada fiyat değişimleri. YYÜ Tarım Bilimleri Dergisi, 20(3), 214-221.
• Keskin, G. (2013). Domates ve domates salçası durum – tahmin. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Tepge Yayın No: 219, ISBN: 978-605-4672-44-8.
• Kirkin, F. (2013). Ticari olarak üretilen bazı domates salçalarının özelliklerinin belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Martínez-Blanco, J., Muñoz, P., Antón, A., & Rieradevall, J. (2011). Assessment of tomato Mediterranean production in open-field and Standard multi-tunnel greenhouse, with compost or mineral fertilizers, from an agricultural and environmental standpoint. Journal of Cleaner Production, 19, 985-997.
• Mattsson, B. (1999). Life Cycle Assessment (LCA) of Carrot Puree: Case Studies of Organic and Integrated Production. Project Report. The Swedish Instutite of Food and Biotechnology.
• Milà, L. (2003). Contributions to life cycle Analysis for agricultural systems. Site1594 dependency and soil degradation impact assessment. Tesis doctoral, Universitat Autònoma, Bellaterra.
• Munoz, P., Anton, A., Nunez, M., Paranjpe, A., Arino, J., Castells, X., Montero, J. L., & Rieradevall, J. (2008). Comparing the environmental impacts of greenhouse versus open-field tomato production in the mediterranean region. Acta Horticulturae, 801, 1591-1596.
• Wegener Sleeswijk, A., Kleijn, R., van Zeitjs, H., Reus, J. A. W. A., Meusen van Onna, H., Leneman, H. and Sengers, H. H. W. J. M. (1996). Application of LCA to Agricultural Products. Centre of Environmental Science Leiden University (CML). Leiden University Press, CML report 130, Leiden, Netherland.