Effect of Different Levels of Nitrogen and Phosphorus on the Some Yield Components of Safflower (Carthamus tinctorious L.) in Dry Conditions

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 2, 94 - 103, 01.12.2015

Yusuf Arslan Nilgün Bayraktar

Öz

This study was conducted with Dinçer cultivar in Ankara ecological conditions in 2010 and 2011. As the nitrogen fertilizer the amonium sulfate was used and as the phosphorus fertilizer the triple super phosphate was used in this study. The experiment was established with The Randomized Complete Block in a Split Plot Design. Nitrogen doses are N₀, N₅, N₁₀, N₁₅ and N₂₀, phosphorus doses are P₀, P₃, P₆ and P₉. The objective of this study was to determine the influence of different phosphorous doses and nitrogen doses on plant height, number of branches, number of heads per plant, diameter of head, number of seed per head, 1000 seed weight, harvest index and seed yield of safflower. According to the results of this study,  in 2010 vegetation season, mean data for plant height, number of branches, number of heads per plant, diameter of head, number of seed per head, 1000 seed weight, harvest index and seed yield among different phosphorous doses and nitrogen doses ranged from 51.6 - 72.1 cm, 5.2 - 6.6 number, 13.3 - 19.6 number, 2.2 - 2.5 cm, 23.5 - 31.8 number, 40.1-49.5 gr, 24.3 - 33.7 % and 135.6 - 218 kg da^-1, respectively. In 2011 vegetation season, same characters are registered as 78.9 - 93 cm, 5.0 - 6.1 number, 13.4 - 20 number, 2.3 - 2.5 cm, 24.1 - 32.1 number, 48.5 - 52.8 gr and 261.67 - 397.60 kg respectively. The results of the study indicated that different phosphorous and nitrogen doses had an important effect on seed yield (kg da^-1) of safflower.

Anahtar Kelimeler

Safflower, Carthamus tinctorius L., nitrogen, phosphorus, fertilizer dose

Farklı Azot ve Fosfor Seviyelerinin Kuru Şartlarda Yetiştirilen Aspir (Carthamus tinctorious L.) Bitkisinin Bazı Verim Özellikleri Üzerine Etkisi

Öz

Bu çalışma Ankara ekolojik koşullarında 2010 ve 2011 yetiştirme döneminde Dinçer aspir çeşidiyle yürütülmüştür. Çalışmada azotlu gübre olarak amonyum nitrat, fosforlu gübre olarak triple superfosfat kullanılmıştır. Deneme Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Deseni’nde üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemede azot seviyeleri; N₀, N₅, N₁₀, N₁₅ ve N₂₀, fosfor seviyeleri ise; P₀, P₃, P₆ ve P₉ kg da^-1 olarak uygulanmıştır. Bu çalışmanın amacı; aspir bitkisinde farklı fosfor ve azot seviyelerinin bitki boyu,  yan dal sayısı,  tohumlu tabla sayısı, ana tabla çapı, ana tabladaki tohum sayısı, bin tohum ağırlığı, hasat indeksi, dekara tohum verimi üzerine etkisini belirlemektir. Araştırma sonuçlarına göre bitki boyu,  yan dal sayısı,  tohumlu tabla sayısı, ana tabla çapı, ana tabladaki tohum sayısı, bin tohum ağırlığı, hasat indeksi ve dekara tohum verimi değerleri 2010 yetiştirme döneminde sırasıyla; 51.6 - 72.1 cm, 5.2 - 6.6 adet bitki^-1, 13.3 - 19.6 adet bitki^-1, 2.2 - 2.5 cm, 23.5 - 31.8 adet, 40.1 - 49.5 gr,  % 24.3 - 33.7 ve 135.6 - 218 kg olarak elde edilmiş; 2011 yetiştirme döneminde aynı karakterler sırasıyla; 78.9 - 93 cm, 5 - 6.1 adet bitki^-1, 13.4 - 20 adet bitki^-1, 2.3 - 2.5 cm, 24.1 - 32.1 adet, 48.5 - 52.8 gr, % 28 - 38 ve 261.67 - 397.60 kg olarak kaydedilmiştir. Çalışmanın sonucunda farklı fosfor ve azot dozu uygulamalarının aspirde tohum verimini artırıcı önemli bir faktör olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aspir, Carthamus tinctorius L., azot, fosfor, gübre seviyesi

Kaynakça

• Aslan B., Esendal E and Paşa C., 2008. The economically important traits of safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars and lines cultivated in Tekirdag, Turkey. VIIth International Safflower Conference, Wagga Wagga, Australia.
• Atabey E., 2009. Farklı ekim zamanlarının aspir çeşitlerinde bazı tarımsal özellikleri ve biyodizel kalitesi üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Atam Y., 2010. Farklı ekim zamanlarının aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurları üzerine etkisi, Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Bayramin S. ve Bayramin İ., 2007. Aspir (Carthamus tinctorius L.) tarımının önemi ve iç anadolu bölgesinde potansiyel ekim alanları. 1.Ulusal Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Biodizel Sempozyumu, 28-31 Mayıs 2007, Samsun.
• Bülbül AS., Tarıkahya Hacıoğlu B., Arslan Y and Subaşı I., 2013. Pollen morphology of Carthamus L. species in anatolian flora. Plant Systematics and Evolution, 299: 683-689.
• Çamaş N., Çırak C and Esendal E., 2007. Seed yield, oil content and fatty acids composition of safflower (Carthamus tinctorius L.) grown in Northern Turkey conditions. Journal of Faculty of Agriculture, OMU, 22(1): 98-104.
• Düzgüneş O., Kesici T., Kavuncu O ve Gürbüz F., 1987. Araştırma ve Deneme Metodları (İstatistik Metodları II).
• Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:1021. Ders Kitabı, 295s.
• Erbaş S., 2007. Aspirde (Carthamus tinctorius L.) sentetik erkek kısırlığı teknigi ile elde edilmiş melez populasyonlarından hat geliştirme olanakları. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Eren K., 2002. Ankara koşullarında bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinin kışlık ve yazlık olarak yetiştirilmesinin verim ve verim ögeleri ile kalite üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Geçit HH., Çiftçi YC., Emeklier Y., İkincikaraya S., Adak MS., Kolsarıcı Ö., Ekiz H., Altunok S., Sancak C., Sevimay CS ve Kendir H., 2009. Tarla Bitkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. Yayın no: 1569, Ders Kitabı: 521, Ankara.
• Grant C., 2006. Enhancing nitrogen use efficiency in dry land cropping systems on the northern great plains. 18 th World Congress of Soil Science. Philadelphia, USA.
• Kızıl S., 1997. Diyarbakır ekolojik koşullarında aspir (Carthamus tinctorius L.) ’de uygun ekim zamanının saptanması ve bitkisel boyar madde elde edilmesi üzerine bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Kızıl S., Tonçer Ö ve Söğüt T., 1999. Diyarbakır koşullarında farklı sıra aralığı mesafelerinin aspir (Carthamus tinctorius L.) de verim ve verim unsurlarına etkisi. 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Adana.
• Özel A., Demirbilek T., Çopur O ve Gür A., 2004a. Harran ovası kuru koşullarında farklı ekim zamanları ve sıra üzeri mesafelerinin aspir (Carthamus tinctorius L)’in taç yaprak verimi ve bazı bitkisel özelliklerine etkisi. Harran Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(3-4): 1-7.
• Özel A., Demirbilek T., Gür A and Çopur O., 2004b. Effects of different sowing date and ıntrarow spacing on yield and some agronomic traits of safflower (Carthamus tinctorius L.) under Harran Plain’s arid conditions. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 28: 413-419.
• Öztürk E., Özer H and Polat T., 2008. Growth and yield of safflower genotypes grown under irrigated and non-irrigated conditions in a highland environment. plant soil and environment, 54(10): 453-460.
• Paşa C., 2008. Kışlık ve yazlık ekiminin aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinin verimini ve bitkisel özelliklerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Polat T., 2007. Farklı sıra aralıkları ve azot seviyelerinin kuru şartlarda yetiştirilen aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinin verim ve verim unsurları üzerine etkisi. Doktora Tezi (Basılmamış), Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Sezen Y., 1991. Gübreler ve Gübreleme. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 679
• Sirel Z., 2011. Bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşit ve hatların tarımsal özellikleri. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Süer İE., 2011. Bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinde farklı gelişme dönemlerinde yapılan sulamaların verim ve bazı agronomik özellikler üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Şaştı H., 2007. Kahramanmaraş koşullarında farklı miktarlarda ve zamanlarda uygulanan azotun aspir (Carthamus tinctorius L.)’ de tohum verimi, verim unsurları, yağ oranı ve tohumun makro - mikro element içeriğine etkisi. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Şerefoğlu AH., 2009. Influence of potassium application on productivity and fatty acid composition of safflower (Carthamus tinctorius L.) under variying plant populations.
• Tarıkahya B., Arslan Y., Subaşı İ., Katar D., Bülbül AS and Çeter T., 2012. Achene morphology of Turkish Carthamus species. Australian Journal of Crop Science, 6(8): 1260-1264.
• Tunçtürk M and Yıldırım B., 2004. Effects of different forms and doses of nitrogen fertilizers on safflower (Carthamus tinctorius L.). Pakistan Journal of Biological Sciences, 7(8): 1385-1389.
• Uslu N., Akın A and Halitligil MB., 1998. Cultivar, weed and row spacing effect on some agronomic characters of safflower (Carthamus tinctorius L.) in spring planting. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 22(6): 533-536.
• Uysal N., 2006. Isparta populasyonundan geliştirilen aspir (Carthamus tinctorius L.) hatlarının tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Yılmazlar B., 2008. Konya şartlarında farklı ekim zamanlarının bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinde önemli tarımsal karakterler üzerine ve verime etkisi. Doktora Tezi (Basılmamış) Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.