Aksaray İlinde Süt Sığırcılığı Yapan Kooperatif Ortaklarının Sosyo-Ekonomik Özellikleri ve Kooperatif - Ortak İlişkilerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 252 - 262, 21.07.2020

Mücahit Paksoy , Osman Doğan Bulut

https://doi.org/10.24180/ijaws.684674

Cited By: 2

Öz

Tarım sektöründe büyük öneme sahip hayvancılığın gelişebilmesi için üreticilerin örgütlenmesi ve bu yapının etkin bir şekilde işlemesi gerekmektedir. Bu kapsamda hayvancılık kooperatiflerinin çalışma şeklinin incelenmesi ve araştırılması üreticilerin örgütlenmesi açısından son derece önemlidir Aksaray ilinde süt üretimi yoğun olarak yapılmaktadır. İl sahip olduğu 190 bin büyükbaş hayvan ve 331.823 tonyıl-1 süt üretimi ile dahil olduğu T71 bölgesi içerisinde ilk sırada yer almaktadır. Bu çalışmada Hay-Koop ve Tar-Koop Bölge birliklerine bağlı kooperatif ortağı çiftçilerin sosyo-ekonomik özellikleri ve kooperatif ile ortaklık ilişkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 2016-2017 yılları içerisinde Aksaray ilinde Hay-Koop veya Tar-Koop’a üye kooperatif ortağı olan ve süt sığırcılığı yapan 90 işletme tabakalı örnekleme yöntemi ile belirlenmiş olup yüz yüze anket çalışması yapılmıştır. Çiftçilerin ortağı olduğu kooperatifin üye olduğu üst birlik durumlarına göre işletmelerin belirli özellikleri ile kooperatifler arasındaki istatistiksel ilişkinin varlığı Ki-Kare bağımsızlık testi ile belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, işletmecilerin büyük çoğunluğunun (%62.2) ilkokul mezunu olduğu ve işletmelerin %63.3’ünün sadece süt sığırcılığı işletmesi olduğu saptanmıştır. Hay-Koop’a üye kooperatif ortaklarının %77.1’i sadece süt sığırcılığa yaparken Tar-Koop’a üye kooperatif ortağı işletmelerin %52.4’ü süt sığırcılığı ile birlikte besicilik de yaptığı saptanmış olup yapılan Ki-Kare Testi ile bu ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir (P<0.05).Bölgede kooperatif ortağı işletmecilerin tamamına yakını sütünü kooperatife teslim etmektedir. İşletmecilerin %55.5’i ürün pazarlama konusunun kooperatifler için öncelikli konu olması gerektiğini ve %66.7’si kooperatif karının yeni yatırım yapılarak değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kooperatifçilik, Süt Sığırcılığı, Tar-Koop, Hay-Koop, Aksaray

Destekleyen Kurum

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

2016/5-24 YLS

Investigation of Socio-Economic Characteristics and Cooperative-Partner Relationships of Cooperative Partners Engaged In Dairy Cattle in Aksaray Province

Öz

For the development of livestock breeding which is of great importance in the agricultural sector, producers must be organized and this structure should function effectively. In this context, it is very important to examine and investigate the working type of livestock. Aksaray province ranks first in the T71 region, with 190 thousand bovine animals and 331.823 tons year-1 milk production. In this study, it is aimed to investigate the socio-economic characteristics of the cooperative partner farmers of Hay-Koop and Tar-Koop regional unions and their relationship with the cooperative. For this purpose, in 2016-2017, 90 enterprises, which are members of Hay-Koop or Tar-Koop member cooperatives and engaged in dairy cattle breeding, were determined by stratified sampling method and a face-to-face survey was conducted. The chi-square independence test was used to determine the existence of a statistical relationship between the specific characteristics of the enterprises and the cooperatives according to the status of the parent association of the cooperative. According to the results, the majority of the operators (62.2%) were primary school graduates and 63.3% of the enterprises were only dairy cattle enterprises. While 77.1% of Hay-Koop member cooperative partners were only engaged in dairy cattle farming, 52.4% of Tar-Koop member cooperative partner enterprises were also engaged in fattening together with dairy cattle breeding. It was found to be statistically significant (P<0.05). Besides, nearly all of them deliver their milk to the cooperatives. 55.5% of all cooperative partners stated that product marketing should be a priority for cooperatives and 66.7% stated that the cooperative profit should be used by making new investments.

Anahtar Kelimeler

Cooperatives, Dairy Cattle, Tar-Koop, Hay-Koop, Aksaray

Proje Numarası

2016/5-24 YLS

Kaynakça

• Acar, İ., &Yıldırım, İ. (2000). Mandıra İşleten Dönerdere Tarımsal Kalkınma Kooperatifine Ortak İşletmelerin Ekonomik Analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 10(1), 61-70.
• Alçiçek, G., & Karlı, B. (2016). Burdur İlinde Tarımsal Kooperatiflerde Kooperatif-Ortak İlişkilerinin Değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(1), 83-91.
• Başaran, H., & Irmak, E. (2018). Edirne’de Tarımsal Amaçlı Kooperatiflerde Ortaklık Yapısı ve Kooperatif Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 21(Özel Sayı), 116-122.
• Bilgin, N., & Tanıyıcı, Ş. (2008). Türkiye’de kooperatif ve devlet ilişkilerinin tarihi gelişimi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11, 136-159.
• Çıkın, A., & Yercan, M. (1995). Tarımda üretici örgütlenmesi. Türkiye Ziraat Mühendisleri IV. Teknik Kongresi, TOBB Ziraat Mühendisleri Odası, Ankara.
• Er, C. (1996). Köy kalkınma kooperatifleri ve işlevleri. Karınca Kooperatif Postası Dergisi, 713, 6-8.
• Everest, B., & Yercan, M. (2015). Kooperatif ortaklarının kooperatifçilik ilkelerini algılamaları üzerine bir araştırma: tarım kredi kooperatifleri örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 53(1), 67-73.
• Faye, B., & Konuspayeva, G. (2012). The sustainability challenge to the dairy sector– The growing importance of non-cattle milk production worldwide. International Dairy Journal, 24(2), 50-56.
• Gençdal, F., Terin, M., Yıldırım, İ. (2016). Tarımsal kalkınma kooperatif ortağı olan ve olmayan süt sığırcılığı işletmelerinin belirli kriterler açısından karşılaştırılması: Van ili Gevaş ilçesi örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(1), 1-8.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2014). Parametrik Olamayan Hipotez Testleri, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Yayın No: 134, Ankara.
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı. (2011). Türkiye Kooperatifçilik Strateji Belgesi 2012-2016. Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye.
• HAYKOOP. (2017). Aksaray İli Hayvancılık Kooperatifleri Üst Birliği. Birlik Kayıtları.
• İnan, İ. H. (1992). Tarım Ekonomisi. Hasad Yayıncılık, İstanbul.
• İnan, İ. H. (2008). Türkiye’de Tarımsal Kooperatifçilik ve AB Modeli. İstanbul Ticaret Odası Yayınları, Yayın No: 2008-73, İstanbul.
• Karlı, B., Gül, M., Kadakoğlu, B., & Karadağ Gürsoy, A. (2018). Türkiye’de tarımda üretici örgütlenmesinin önemi ve gelişimi. Akademia Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 318-319.
• Kurtaslan, T., & Doğaner, M. (2004). Çiğ süt pazarlamasında çiftçilerin tarımsal kooperatiflere yaklaşımlarının değerlendirilmesi: Aydın ili örneği. Türkiye VI. Tarım Ekonomisi Kongresi, Tokat.
• Mülayim, Z. G. (1993). Demokratik Kooperatifçilik Politikası ve Toprak Reformu. Yetkin Yayınları, Ankara.
• Owen, E., Kitalyi, A., Jayasuriya, N., & Smith, T. (2005). Livestock and Wealth Creation: Improving the Husbandry of Animals Kept by Resource-Poor People in Developing Countries. Nottingham University Press, Nottingham.
• Palaz, S., & Boz, İ. (2008). Üniversite mezunu yetişkinlerin farklı organizasyonlarda gönüllü hizmet vermesini etkileyen faktörler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 95-106.
• Rehber, E. (2013). Tarım Ekonomisi. Ekin Yayınevi, Bursa.
• Sayın, B., & Sayın C. (2004). Türkiye'de tarımsal üretici örgütlenmesi, avrupa birliği'ne uyum hazırlıkları ve tarımsal üretici birlikleri kanunu. Türkiye VI. Tarım Ekonomisi Kongresi, Tokat.
• Şanal, A. (2013). Erzurum ili büyükbaş hayvancılık işletmelerinin etkinlik analizi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Erzurum.
• Şahin, A., Cankurt, M., Günden, C., Miran, B., & Meral, Y. (2013). Türkiye’de tarımsal kalkınma kooperatiflerinde; ortak –kooperatif ilişkileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 16(2), 21-32.
• TARKOOP. (2017). Aksaray İli Tarım Kooperatifleri Üst Birliği. Birlik Kayıtları.
• Turan, A., & Mülayim, Z.G. (1994). Süt Fabrikası İşleten Tonya ve Bütün Köylerini Kalkındırma Kooperatifinin Tarımsal Kooperatif İşletmeciliği Yönünden Analizi. 94 Kooperatifçilik Yıllığı. Türk Kooperatifçilik Kurumu, Yayın No: 85, Ankara.
• TÜİK. (2017). Hayvansal Üretim İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18851. Erişim tarihi: 13 Haziran 2017.
• Üstün, Y. (2019). Kooperatif ve üretici birliği kavramları arasında şaşırtmaca. http://turktarim.gov.tr/Haber/273/kooperatif-ve-uretici-birligi-kavramlari-arasinda-sasirtmaca. Erişim tarihi: 14 Ocak 2020.
• Varol, H. (2014). Tarım kesiminin örgütlenmesinde kooperatiflerin önemi. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Samsun.
• Yamane, T. (2001). Temel Örnekleme Yöntemleri, Çevirenler: Alptekin Esin, Celal Aydın, M. Akif Bakır, Esen Gürbüzsel. Literatür Yayınları, İstanbul.
• Yercan, M., & Kınıklı, F. (2018). Tarımsal kooperatiflerde ortakların yönetime katılımını etkileyen faktörlerin analizi üzerine bir araştırma: İzmir ili sütçülük kooperatifleri örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 24(2),159-173.