Taşkesti (Mudurnu-Bolu) Beldesi Fındık Popülasyonunun Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 115 - 128, 21.07.2020

Emrah Güler , Fikri Balta

https://doi.org/10.24180/ijaws.685813

Cited By: 8

Öz

Bu çalışma, Mudurnu (Bolu) ilçesi Taşkesti kasabası fındık popülasyonu içerisinde verimli ve kaliteli genotiplerin araştırılması amacıyla 2015-2016 yıllarında yürütülmüştür. Bu amaçla, bölgede 35 farklı genotip belirlenmiş ve yörede yaygın olarak yetiştirilen Delisava, Yomra ve Karayağlı çeşitlerinden de veriler alınarak, genotiplerin verim ve kalite özellikleri çeşitlerle mukayeseli olarak iki yıl süre ile izlenmiştir. 2015 yılında 35 genotip için dal verimi 45.9 g (T-30) ile 775.9 g (T-19) arasında bulunmuştur. Delisava, Karayağlı ve Yomra çeşitlerinde dal verimi 376.1 g ile 529.1 g (Karayağlı-2) arasında tespit edilmiştir. 2016 yılında yalnızca sekiz genotipe ait dal verimi değerleri ölçülebilmiş olup, bu değerler 67.86 g (T-35) ile 297.2 g (T-32) aralığında değişmiştir. Aynı yıl, sadece Delisava-2 klonlarından ürün alınırken, dal verimi 513.2 g olarak kaydedilmiştir. Çotanaktaki meyve sayısı 2015 yılında genotiplerde 1.12 (T-25) ile 5.35 (T-1); Delisava, Karayağlı ve Yomra çeşitlerinde 1.91 ile 4.47 aralığında değişmiştir. 2016 yılında ise ürün veren 8 genotipte 1.25 (T-32) ile 3.63 (T-4) aralığında, Delisava-2 klonu için ise 2.10 olarak kaydedilmiştir. 2015 yılında, 35 genotipte meyve ağırlığı 0.94 g ile 2.39 g, Delisava, Karayağlı ve Yomra çeşitlerinde 1.42 g ile 2.18 g; iç oranı 35 genotipte %41.16 ile %58.53, Delisava, Karayağlı ve Yomra çeşitlerinde %47.29 ile %53.70; çotanaktaki meyve sayısı 35 genotipte 1.19 ile 5.35, Delisava, Karayağlı ve Yomra çeşitlerinde 1.91 ile 4.47 aralığında belirlenmiştir. 2016 yılında kabuklu meyve ağırlığı ürün alınabilen 8 genotipte 0.87-1.76 g, Delisava çeşidinde 2.13 g; iç oranı 8 genotipte %41.95-52.25, Delisava çeşidinde %56.67; çotanaktaki meyve sayısı 8 genotipte 1.25-3.63, Delisava çeşidinde 2.10 olarak tespit edilmiştir. Araştırma soncunda, şiddetli don yılı sonrası dal verimleri 400-500 g üzerinde olan genotipler ile, üst üste iki yıl ürün veren genotipler ve Delisava-2 klonu dikkat çekici bulunmakla beraber, bunlar üzerinde daha uzun süreli çalışmalar yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fındık, Bolu, Genotip, Verim, Corylus avellana L.

Destekleyen Kurum

Ordu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri

Proje Numarası

TF-1640

Teşekkür

Bu çalışma Ordu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri tarafından TF-1640 no'lu projeyle desteklenmiştir. İlgili üniversite ve birime teşekkür ederiz.

Determination of Yield and Quality Characteristics of Hazelnut Populations of Taskesti District (Mudurnu-Bolu)

Öz

This study was carried ot in 2015-2016 with the aim of determining genotypes which has high yield and quality. In this prupose, 35 different genotypes were labeled and standart varieties, which is widely propagated in the region, Delisava, Yomra and Karayağlı were used for comparison. Genotypes were evaluated based on their branch yield. Branch yield was averagely determined based on three branches of ‘Ocak’. In 2015, while branch yield was ranging from 45.89 g (T-30) to 775.9 g (T-19), it was higher than 500 g for 3 genotypes, 400 g for 3 genotypes and 300 g for 14 genotypes. Branch yield was found between 376.1 g and 529.1 g for Delisava, Karayağlı and Yomra clones. In 2016, only eight genotypes were yielded and branch yield was between 67.86 g (T-35) ile 297.2 g (T-32) in them. In the same year only Delisava-2 clones were yielded and branch yield was 513.2 g. Number of fruits in cluster were between 1.12 (T-25) - 5.35 (T-1) in genotypes and it was 1.91 - 4.47 g in varieities in 2015. In the eight genotypes which were yielded in 2016 had 1.25 (T-32) - 3.63 (T-4) fruits per cluster, while Delisava-2 clone had 2.10. In 2015, the fruit weight in 35 genotypes was 0.94 g - 2.39 g, while Delisava, Karayağlı and Yomra varieties were 1.42 g - 2.18 g; the kernel ratio was 41.16% - 58.53% in 35 genotypes, and was 47.29% - 53.70% in Delisava, Karayağlı and Yomra cultivars; The number of fruits in the cluster was recorded between 1.19 - 5.35 in 35 genotypes, and between 1.91 - 4.47 in Delisava, Karayağlı and Yomra varieties. In 2016, shelled fruit weight was 0.87-1.76 g in genotypes and 2.13 g in Delisava variety while kernel raito was %41.95-52.25 in genotypes and was %56.67 in Delisava. The results of study suggested the genotypes yielded over 400 g branch-1 and Delisava-2 clone as promising for further studies.

Anahtar Kelimeler

Hazelnut, Bolu, Genotype, Yield, Coryllues avellana L.

Proje Numarası

TF-1640

Kaynakça

• Akçin, Y. (2010). Fındıkta verim ve verime etki eden bazı özellikler arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Ordu.
• Ayfer, M., Uzun, A., & Baş, F. (1986). Türk Fındık Çeşitleri. Karadeniz Bölgesi Fındık ve Mamülleri İhracatçıları Birliği Yayınları, Ankara.
• Balta, F., Balta, F., & Karadeniz, T. (1997). The evaluations on preselection of the hazelnut ‘tombul’ and ‘palaz’ cultivars grown in çarşamba and terme (Samsun) districts. Proceedings of the Fourth International Symposium on Hazelnut. Acta Horticulturae.
• Balta, M. F., Yarılgaç, T., Aşkın, M. A., Küçük, M., Balta, F., & Özrenk, K. (2006). Determination of fatty acid compositions, oil contents and some quality traits of hazelnut genetic resources grown in eastern anatolia of Turkey. Journal of Food Composition and Analysis, 19(6), 681-686.
• Bansal, M. L., Singh, J., & Sharma, V. R. (2009). Deflection response at the top of circular steel tall silo in wind environment. Environment and Ecology, 27, 1599-1603.
• Bak, T. (2010). Fındıkta (Corylus avellana L.) farklı dal sayılarının kalite faktörleri üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Ordu.
• Balık, H. İ. (2007). Ordu’nun Ünye ilçesinde palaz fındık çeşidi klon seleksiyonu. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Samsun.
• Balık, H. İ., Balık, S. K., Köse, Ç. B., Duyar Ö., Sıray, E., Sezer, A., Turan, A., Beyhan, N., Erdoğan, V., İslam, A., Kalkışım, Ö., Kurt, H., Şeker, H., Ak, K., & Şişman, T. (2013).
• Giresun ve Trabzon İllerindeki Tombul Fındık Populasyonlarından Seleksiyonla Yeni Fındık Çeşitlerinin Geliştirilmesi Proje Sonuç Raporu. Fındık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, Giresun.
• Balık, H. İ., & Beyhan, N. (2019). Pollen compatibility in Turkish hazelnut cultivars. Turkish Journal of Food and Agriculture Sciences, 1(1), 12-17.
• Beyhan, N., & Demir, T. (2001). Performans of the local and standart hazelnut cultivars grown in Samsun province, Turkey. Acta Horticulturae, 556, 227-240.
• Beyhan, N., Demir, T. & Turan, A. (2007) İlkbahar dönemi iklim koşullarının fındığın verim ve gelişmesi üzerine etkileri. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Erzurum.
• Bostan, S. Z. (1995). Tombul ve Kalınkara çeşitlerinde önemli meyve özellikleri arasındaki ilişkilerin path analizleri ile belirlenmesi. Bahçe, 24(1-2), 53-60.
• Bostan, S. Z. (1997). Türkiye fındık yetiştiriciliğinde sorunlarımız ve çözüm yolları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(2), 127-133.
• Bostan, S. Z. (2001). Zonguldak ili merkez ilçe fındık çeşitlerinin pomolojik özellikleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(2), 34-42.
• Bostan, S. Z. (2005). Fındıkta pomolojik ve teknolojik özellikler üzerine ocaktaki dal sayısının etkisi. Ziraat Mühendisliği Dergisi, 344, 4-7.
• Bostan, S. Z., İslam, A., & Şen, S. M. (1997). Investigation on nut development in hazelnut and determination of nut characteristics and variation within cultivars in some hazelnut cultivars. IV. International Cogress on Hazelnut. Acta Horticulturae.
• Bostan, S. Z., Karadeniz, T., Yarılgaç, T., & İslam, A. (2008). Modern Fındık Tekniklerinin Uygulanmasına Yönelik Eğitim Projesi Ders Notları.
• Bostan, S. Z. (2001). Zonguldak ili merkez ilçe fındık çeşitlerinin pomolojik özellikleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(2), 34-42.
• Bozkurt, E. (2010). Çakıldak fındık çeşidinde rakım, yıl ve bahçelere göre verimin değişimi üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Ordu.
• Çalış, L. (2010). Ordu’nun Persembe ilçesinde yetiştirilen tombul fındık çeşidinde farklı rakım ve yöneylerin verim ve kalite üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Ordu.
• Çalışkan, T. (1995). Fındık Çeşit Kataloğu. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ankara.
• Çetiner, E. (1976). Karadeniz Bölgesi özellikle Giresun ve çevresinde tombul çeşidi üzerinde seleksiyon çalışmaları ile bunları tozlayıcı yuvarlak tiplerin seçimi üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Ankara.
• Demir, T. (2004). Türk fındık çeşitlerinin RAPD markörleri ve pomoljik özellikleri ile tanımlanarak çeşitler arsındaki akrabalık ilşkilerinin belirlenmesi. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Erdoğan, V. & Aygün, A. (2009). Effect of foliar boron application on fruit set in ‘Tombul’ hazelnut. Proceedings of the Seventh International Congress on Hazelnut. Acta Horticulture.
• Göğüs, A. (2015). Tirebolu Karakaya vadisinde Tombul fındık klon seleksiyonu. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Ordu. Hekimoğlu, B., & Altındeğer, M. (2006). Fındık Sektörünün Durumu, Sorunları ve Çözüm Önerileri. https://samsun.tarimorman.gov.tr/Belgeler/Yayinlar/Kitaplarimiz/Findik_Sektorunun_Durumu_Sorunlari_ve_Cozum_Onerileri.pdf. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020.
• İslam, A., & Özgüven, A. I. (1997). Türkiye’ de fındık yetiştiriciliği. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(4),165-174.
• İslam, A. (2000). Ordu ili merkez ilçede yetiştirilen fındık çeşitlerinde klon seleksiyonu. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• İslam, A., & Özgüven, A. I. (2003). Clonal selection of Tombul hazelnut cultivar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2), 111-116.
• İslam A., Turan, A., & Kurt, H. (2004). Effect of ocak and single trunk training systems on yield and nut quality. Proceeding of the Sixth İnternational Congress on Hazelnut, Acta Horticulturae.
• İslam, A., Özgüven, A. I., Bostan, S. Z., & Karadeniz, T. (2005). Relationships among nut characteristics in the important hazelnut cultivars. Pakistan Journal of Biological Sciences, 8(6), 914-917.
• Karadeniz, T., & Küp, M. (1997). The effects on quality hazelnut of direction. Proceedings of The Fourth İnt. Symposium on Hazelnut, Acta Horticulture.
• Karadeniz, T., Bostan, S. Z., Tuncer, C., & Tarakçıoğlu, C. (2009). Fındık Yetiştiriciliği. Ziraat Odası Başkanlığı Bilimsel Yayınlar Serisi, Yayın No: 1, Ankara.
• Karadeniz, T. (2018). Dünyanın En Kaliteli Fındığı Tirebolu Karakaya Havzası Tombul Fındığı. Arı Sanat Yayınları, Yayın No: 293, İstanbul.
• Kalkışım, Ö., & Balık, H. İ. (2012). The determinations of fruit features in the Tombul hazelnut (Corylus avellana L.) clone. Journal of Food Agriculture and Environment 1010(3-4), 303-330.
• Kırca, L. (2010). Fındıkta (Corylus avellana L.) ocak dikim yaşı ile verim ve kalite arasındaki ilişkiler, Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Ordu.
• Köksal, A. İ. (2002). Türk Fındık Çeşitleri. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Ankara.
• Marangoz, D. (1999). Fındığın döllenme biyolojisi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Bölümü, Samsun.
• Okay, A. N. (1999). Melezleme yoluyla fındık ıslahı çalışmaları Proje sonuç raporu. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Giresun.
• Özkurt, S. A. (1950). Fındık Ekimi, Bakımı, Fındıklara Zarar Veren Böcekler Mücadelesi, Hastalıkları, Tedavisi ve Fındığın Ekonomideki Durumu. Tarım Bakanlığı Neşriyat Müdürlüğü, Ankara.
• SPSS. (2013). IBM SPSS Statistics 21.0 for Windows. Armonk, NY.
• Thompson, M. M., Langersted, H. B., & Mehlenbacher, S. A. (1996). Hazelnuts. In J. Janick & J. N. Moore (Eds.), Fruits Breeding (pp. 125-184).
• Turan, A. (2007). Giresun ili Bulancak ilçesi tombul fındık klon seleksiyonu. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Samsun.
• TÜİK. (2020). http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1001 Erişim tarihi: 2 Şubat 2020.
• Yao, Q., & Mehlenbacher, S. A. (2000). Heritability, variance components and correlation of morphological and phenological traits in hazelnut. Plant Breeding, 119, 369- 381.
• Yıldız, T. (2016). The effects of nuts per cluster and the fruit stem lengths on fruit detachment force/husky fruit weight ratio at different maturity times of hazelnut (cv. Yomra). Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 31(3), 393-398.
• Yılmaz, M. (2009). Bazı fındık çeşit ve genotiplerinin pomolojik, morfolojik ve moleküler karakterizasyonu. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabili Dalı, Adana.