Türkiye’nin Yaban Hayatı Odaklı Turizm Potansiyeli

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 355 - 364, 21.07.2020

Alptuğ Sarı , Ahmet Arpacık

https://doi.org/10.24180/ijaws.696361

Cited By: 4

Öz

Yaban hayatı odaklı turizm faaliyetleri, gelişmiş ülkelerde yaban hayatı yönetimine önemli bir ekonomik katkı sağlamaktadır. Elde edilen gelirlerin önemli bir kısmı koruma çalışmalarına aktarılmaktadır. Bu çalışmada Türkiye'nin 2000-2018 yılları arasında av turizmi istatistikleri, korunan alan ziyaretçi sayıları ve Doğu Karadeniz Bölümü'nde yer alan bazı korunan alanları 2016-2018 yılları arasında ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerle yapılan görüşmeler değerlendirilmiştir. Turistlerin en çok şikayet ettikleri konular olarak kaarşımıza; alan hakkında bilgi alabilecekleri resmi veya gönüllü rehber eksikliği, alternatif ekoturizm faaliyetlerinin eksikliği ve olumsuz çevre koşulları çıkmıştır. Sadece av turizminden elde edilen gelirler bakımından ülkemizi bu alanda gelişmiş ülkelerle kıyasladığımızda, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) av turizminden bizim yaklaşık 6500 katımız ve Almanya ise yaklaşık 2500 katımız yıllık gelir elde etmektedirler. Dünyada gelişmiş ülkelerin ekonomilerine önemli miktarlarda katkıda bulunan ve turistlerin ilgisinin her geçen gün arttığı ekoturizm veya yaban hayatı odaklı turizm faaliyetlerinden elde edilen gelirler Türkiye’de istenilen seviyenin ve ülkemizin potansiyelinin oldukça gerisindedir. Bugün yaban hayatı odaklı turizmden elde ettiğimiz gelirlerin yok denecek durumda olmasının en önemli nedeni, ülkemizdeki üniversite seviyesinde yaban hayatı eğitimine gereken önemin verilmeyişi ve yaban hayatı üzerine eğitim almış nitelikli personel eksikliğidir. Bu nedenle, tüm paydaşlar doğal kaynakların yönetiminde rollerini ve sorumluluklarını tam olarak yerine getirmeli ve hem yaban hayatı ile ilgili üniversite seviyesinde eğitimi hem de ilgili kurumlarda nitelikli personel görevlendirilmesini mümkün olduğu kadar teşvik etmelidir. İşte o zaman, Türkiye'de yaban hayatı yönetimi ve korunması konusunda gerekli çalışmalar yapılarak, yaban hayatı odaklı turizm gelirleri istenen seviyeye yükseltilebilir, kırsal kalkınma ve koruma çalışmalarına önemli oranda ekonomik katkılar sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Ekoturizm, kırsal kalkınma, doğa koruma, yaban hayatı eğitimi, yaban hayatı odaklı turizm

Wildlife-Based Tourism Potential of Turkey

Öz

Yaban hayatı odaklı turizm faaliyetleri, gelişmiş ülkelerde yaban hayatı yönetimine önemli bir ekonomik katkı sağlamaktadır. Elde edilen gelirlerin önemli bir kısmı koruma çalışmalarına aktarılmaktadır. Bu çalışmada Türkiye'nin 2000-2018 yılları arasında av turizmi istatistikleri, korunan alan ziyaretçi sayıları ve Doğu Karadeniz Bölümü'nde yer alan bazı korunan alanları 2016-2018 yılları arasında ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerle yapılan görüşmeler değerlendirilmiştir. Turistlerin en çok şikayet ettikleri konular olarak karşımıza; alan hakkında bilgi alabilecekleri resmi veya gönüllü rehber eksikliği, alternatif ekoturizm faaliyetlerinin eksikliği ve olumsuz çevre koşulları çıkmıştır. Sadece av turizminden elde edilen gelirler bakımından ülkemizi bu alanda gelişmiş ülkelerle kıyasladığımızda, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Türkiye’nin av turizminden elde ettiği gelirden yaklaşık 6500 kat ve Almanya ise yaklaşık 2500 kat daha fazla yıllık gelir elde etmektedirler. Dünyada gelişmiş ülkelerin ekonomilerine önemli miktarlarda katkıda bulunan ve turistlerin ilgisinin her geçen gün arttığı ekoturizm veya yaban hayatı odaklı turizm faaliyetlerinden elde edilen gelirler Türkiye’de istenilen seviyenin ve ülkemizin potansiyelinin oldukça gerisindedir. Bugün yaban hayatı odaklı turizmden elde ettiğimiz gelirlerin yok denecek durumda olmasının en önemli nedeni, ülkemizdeki üniversite seviyesinde yaban hayatı eğitimine gereken önemin verilmeyişi ve yaban hayatı üzerine eğitim almış nitelikli personel eksikliğidir. Bu nedenle, tüm paydaşlar doğal kaynakların yönetiminde rollerini ve sorumluluklarını tam olarak yerine getirmeli ve hem yaban hayatı ile ilgili üniversite seviyesinde eğitimi hem de ilgili kurumlarda nitelikli personel görevlendirilmesini mümkün olduğu kadar teşvik etmelidir. İşte o zaman, Türkiye'de yaban hayatı yönetimi ve korunması konusunda gerekli çalışmalar yapılarak, yaban hayatı odaklı turizm gelirleri istenen seviyeye yükseltilebilir, kırsal kalkınma ve koruma çalışmalarına önemli oranda ekonomik katkılar sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Ecotourism, rural development, nature conservation, wildlife-based tourism, wildlife education

Kaynakça

• Adamic, M. (1997). The analysis of key sources of mortality of the Brown bear (Ursus arctos) in Slovenia in the last 6 years (1.4.1991-31.3.1997). Zbornik Gozdarstva in Lesarstva Ljubljana, 53, 5-28.
• Aktan, C. C. (1999). 2000’li Yıllarda Yeni Yönetim Teknikleri 2. Stratejik Yönetim, TUGİAN Yayını, İstanbul.
• Ashley, C., & Roe, D. (1998). Enhancing Community Involvement in Wildlife Tourism: Issues and Challenges. International Institute for Environment and Development, Wildlife and Development Series 11, London.
• Avcıkurt, C., Köroğlu, A., & Doğdubay, Y. M. (2003). Alternatif turizm planlamasında swot analizinin uygulanması. Türkiye’nin Alternatif Turizm Potansiyeli ve Güncel Sorunları Konferansı, Çankırı.
• Baker, J. E. (1997). Trophy hunting as a sustainable use of wildlife resources in Southern and Eastern Africa. Journal of Sustainable Tourism, 5, 306-321.
• Baskin, Y. (1994). There’s a new wildlife policy in Kenya: Use it or lose it. Science, 265, 733–734.
• Başkaya, Ş., Arpacık, A., Sarı, A., & Gündoğdu, E. (2017). Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yaban hayatı turizm potansiyeli. Uluslararası Turizm Sempozyumu (International Tourism Symposium), Trabzon.
• Bauer, J. J. (1989). Properties and constraints of harvesting models for European chamois (Rupicapra rupicapra)-an evaluation attempt. International Chamois Symposium, GWI Druck München.
• Bauer, J. J., & Pflieger, R. (1989). Management of vosges chamois in France. International Chamois Symposium, GWI Druck München.
• Bauer, J. J., & Giles, J. (2002). Recreational Hunting-An International Perspective. Wildlife Tourism Research Report Series, Sustainable Tourism, 13.
• BTÜ, (2020). Orman Mühendisliği Bölümü Öğretim Planı. Bursa Teknik Üniversitesi.
• http://depo.btu.edu.tr/dosyalar/orman/Dosyalar/Orman%20M%C3%BChendisli%C4%9Fi%20M%C3%BCfredat%C4%B1-Forest%20Engineering%20Curriculum.pdf. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020.
• Caudill, J. (2003). National and State Economic Impacts of Wildlife Watching Report 2001. US Fish and Wildlife Service Press, USA.
• Cottrell, S. P. (2001). A Dutch international development approach: Sustainable tourism development. Parks and Recreation, 36, 9, 86-92.
• Çıracı, H., Turgut, S., & Kerimoğlu, E. (2008). Sürdürülebilir turizm gelişimi için bir yönetim modeli. İTÜ Dergisi, 7(2), 89-102.
• DJV, (2019). Die DJV-Jagdstatistik gibt Ihnen einen Überblick über die Jahresstrecken der einzelnen Wildtierarten in Deutschland und den einzelnen Bundesländern. https://www.jagdverband.de/node/3304. Erişim tarihi: 20 Aralık 2019.
• DKMP, (2012). Biyolojik Çeşitliliği İzleme ve Değerlendirme Raporu. Tarım ve Orman Bakanlığı, DKMP (Doğa Koruma ve Milli Parklar) Genel Müdürlüğü, Doğa Koruma Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• DKMP, (2019). Tarım ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Resmi İstatistikleri. http://www.milliparklar.gov.tr/resmiistatistikler. Erişim tarihi: 10 Kasım 2019.
• DKMP, (2020). Tarım ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Korunan Alanlar. http://www.milliparklar.gov.tr/korunan-alanlar. Erişim tarihi: 09 Ocak 2020.
• Dyson, R. G. (2004). Strategic development and SWOT analysis at the University of Warwick. European Journal of Operational Research, 152(3), 631–640.
• FACE, (2018). Annual Report. The European Federation for Hunting and Conservation.
• Fennell, D. A., & Weaver, D. B. (1997). Vacation farms and ecotourism in Saskatchewan, Canada. Journal of Rural Studies 13(4), 467-475.
• Ginsberg, J. R., & Milner-Gulland, E.J. (1994). Sex-biased harvesting and population dynamics in ungulates: Implications for conservation and sustainable use. Conservation Biology, 8, 157-166.
• Gündoğdu, E., & Başkaya, Ş. (2013). Sürdürülebilir Av Yönetimi Alt Çalışma Grubu Raporu. I. Ormancılık ve Su Şurası, Ankara, Türkiye.
• Gürlek, T. B. (2002). SWOT Analizi. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, TÜSSİDE, Gebze.
• Güngör, S., & Arslan, M. (2004). Turizm ve rekreasyon stratejileri için swot analizi, görsel kalite degerlendirmesi, turizm tesislerinin begenilirligi ve turizm tesisleri durum analizi uygulaması; Beysehir ilçesi örnegi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(33), 68-72.
• Higginbottom, K. (2004). Wildlife Tourism Impacts, Management and Planning. National Library of Australia Cataloguing Press.
• Hoyt, E. (2000). Whale Watching 2000: Worldwide Tourism Numbers, Expenditures, and Expanding Socio-Economic Benefits. International Fund for Animal Welfare Press, UK.
• Hoyt, E. (2001). Whale Watching 2001: Worldwide Tourism Numbers, Expenditures and Expanding Socio-Economic Benefits. Yarmouth Port: International Fund for Animal Welfare Press, UK.
• Karademir, N., Sandal, E. K., & Tıraş, M. (2013). Kahramanmaraş’ın ekoturizm potansiyelinin değerlendirilmesi. 3rd International Geography Symposium, Antalya.
• Kellert, S. R. (1996). The Value of Life: Biological Diversity and Human Society. Island Press, Washington.
• Külekçi, E. A., & Bulut, Y. (2013). Erzurum ili Oltu ilçesi ve yakın çevresi ekoturizm potansiyelinin swot analiz yöntemi ile belirlenmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 14:1,1-12.
• KTÜ, (2020). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü Mezun Bilgileri. http://www.ktu.edu.tr/dosyalar/yaban_5b17a.pdf. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
• Manfredo, M. J. (2002). Wildlife Viewing in North America: A Management Planning Handbook. Oregon State University Press, Corvallis, Oregon, USA.
• NSFHW, (2011). Wildlife Watching in the U.S.: The Economic Impacts on National and State Economies. Addendum to the 2011 National Survey of Fishing, Hunting, and Wildlife-Associated Recreation Report, USA.
• NSFHW, (2016). National Survey of Fishing, Hunting, and Wildlife-Associated Recreation Report. U.S. Fish & Wildlife Service Press, USA.
• ODFW, (2019). Wildlife Management Unit and Hunt, based on Mandatory Harvest Survey Reports. Oregon Department of Fish and Wildlife. https://myodfw.com/articles/big-game-hunting-harvest-statistics. Erişim tarihi: 20 Kasım 2019.
• Orhan, T., & Karahan, F., (2010). Uzundere ilçesi ve yakın çevresinin ekoturizm potansiyelinin değerlendirilmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11(1), 27-42.
• Pearce, J. A., & Robinson, R. B. (1997). Strategic Management. Formulation, Implementation and Control. 6th Edition Irwin, Chicago.
• Shackley, M. (1996). Wildlife Tourism. International Thomson Business Press, London, UK.
• Soykan, F. (2003). Coğrafi Çevrenin turizm amaçlı değerlendirilmesinde turizm potansiyelini saptamanın önemi. E.Ü. Coğrafya Bölümü Sempozyumları II. Coğrafi Çevre Koruma ve Turizm Sempozyumu, İzmir.
• Steiner, A., & Rihoy, E. (1995). The commons without the tragedy? Strategies for community based natural resources management in Southern Africa. Proceedings of the Regional Natural Resources Management Programme Annual Conference, SADC Wildlife Technical Co-ordinating Unit, Kasane, Botswana.
• WAZA, (2018). Reports. World Association of Zoos and Aquaria United for Conservation.
• Wight, P. A. (1993). Sustainable ecotourism: Balancing economic, environmental and social goals within an ethical framework. The Journal of Tourism Studies, 4(2), 54-66.
• Wilson, C., & Tisdell, C. (2006). Conservation and economic benefits of wildlife-based marine tourism: sea turtles and whales as case studies. Human Dimensions of Wildlife, 8, 49–58.
• Zoller, C., & Bruynis, C. (2007). Conducting a SWOT Analysis of Your Agricultural Business. Ohio State University Extension, Tuscarawas County, 219 Stonecreek Rd., New Philadelphia, OH 44663.