Samsun Ekolojik Koşullarında Bazı Patates Çeşitlerinin Yumru Verimi ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 286 - 296, 25.08.2021

Melek Özdemir Funda Arslanoğlu

https://doi.org/10.24180/ijaws.913315

Öz

Patates, buğday, çeltik ve mısırdan sonra Dünya’da en fazla tüketilen bitkidir. İşlenmiş yada taze ürün olarak geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bu araştırma ile Samsun ekolojik koşullarında bazı yerli ve yabancı patates çeşitlerinin yumru verimi ve kalite özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Deneme, 2019 yetiştirme döneminde Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre kurulmuştur. Materyal olarak, yerli patates çeşitlerinden Yediveren, Yaldız, Volkan, Yankı, Yaprak, Maden, Maraton, Soylu, Kutup, Nam, Leventbey, Sultan Nur, Nahita, Muratbey, Kaya, Doruk, Ayaz, Bahar, Onaran 2015 patates çeşitleri ile yabancı çeşitlerden Marabel, Orchestra, Alegria, Borwina ve Agria patates çeşitleri kullanılmıştır. Araştırmada, çeşitler arasında yumru sayısı ortalaması 11.1-20.40 adet bitki-1, yumru ağırlığı ortalaması 81.86-48.05 g yumru-1, yumru verimi 727-1115 g bitki-1, pazarlanabilir yumru oranı %53-70, hektara yumru verimi 20.72 -55.57 t arasında değişmiştir. Yerli çeşitler arasında en yüksek yumru verimi Yaldız (46.09 t ha-1), Yediveren (46.07 t ha-1) ve Yankı (55.57 t ha-1), en düşük ise Nahita (20.72 t ha-1), Muratbey (22.96 t ha-1) ve Onaran 2015 (23.81 t ha-1) patates çeşitlerinde belirlenmiştir. Yabancı çeşitlerin yumru verimleri 30.10-41.41 t ha-1 arasında değişmiştir. Sonuç olarak, Samsun ılıman iklim koşullarında tek yumru ağırlığı, bitki başına yumru verimi, hektara verim, pazarlanabilir yumru oranı ve kuru madde oranı bakımından Yediveren, Yaldız, Yankı, Maden, Volkan, Bahar, Kaya ve Ayaz yerli patates çeşitleri diğer çeşitlere göre öne çıkan önerilebilir çeşitler olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Patates, pazarlanabilir yumru oranı, yerli çeşit, verim, yumru

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Patates tohumluklarının temini ile kuru madde ve nişasta analizlerinin yapılmasında yardımcı olan Tarım Orman Bakanlığı Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne, yine tohumluk desteğinde bulunan Doğa Toh. Hay. Paz. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti, Yüksel Tohumculuk ve İnan-Meijer Tohumculuk ve Tic. Ltd. Şti. yetkililerine, Arazi çalışmalarımızda yardımcı olan Yüksek Lisans öğrencisi Ziraat Mühendisi Soner Sert’e destek ve yardımları için teşekkür ederiz

Determination of Tuber Yield and Quality Properties of Some Potato Varieties in The Ecological Conditions of Samsun

Öz

The potato is the world’s largest edible crop after wheat, rice and maize and it has got widely uses as fresh or processed foods. In this research, it was aimed to determine the tuber yield and quality properties of some domestic and foreign potato varieties in Samsun ecological conditions.The experiment was carried out by the Random Blocks Experimental Desing, at 2019. As materials, domestic potato varieties; Yediveren, Yaldız, Nahita, Leventbey, Muratbey, Nam, Kutup, Volkan, Yankı, Yaprak, Maden, Sultan Nur, Soylu, Maraton, Onaran 2015, Doruk, Bahar, Kaya, Ayaz, and foreign potato varieties; Marabel, Orchestra, Alegria, Borwina, Agria were used. In the study, among potato varieties were changed the mean number of tubers between 11.1 to 20.40 plant-1, tuber weight 81.86 to 48.05 g tuber-1, tuber yield 727 to 1115 g plant-1, marketable tuber ratio 53 to 70 %, tuber yield per hectare between 20.72 to 55.57 t. Among the domestic varieties, while the highest tuber yields from Yaldız (46.09 t ha-1), Yediveren (46.07 t ha-1) and Yankı (55.57 t ha-1), the lowest tuber yields from Nahita (20.72 t ha-1), Muratbey (22.96 t ha-1) and Onaran 2015 (23.81 t ha-1) potato varieties were obtained. Tuber yields of foreign potato varieties have been varied from 30.10 to 41.41 t ha-1. As a result, Samsun moderate climate conditions, Yediveren, Yaldız, Yankı, Maden, Volkan, Bahar, Kaya and Ayaz domestic potato varieties have become prominent recommended varieties in terms of tuber weight, tuber yield per plant, tuber yield per hectare, marketable tuber ratio and dry matter ratio.

Anahtar Kelimeler

Potato, tuber, yield, marketable tuber ratio, domestic variety

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Aliche, B. E., Oortwijn, M., Theeuwen, P. J. M. T., Bachem, W. B .C., Eck, J. Van H., Visser, G. F. R., & Linden, C. Van der G. (2019). Genetic mapping of tuber size distribution and marketable tuber yield under drought stress in potatoes. Euphytica, 215, 186.
• Ahmed, B., Sultana, M., Chowdbury, M. A. N., Akhter, S., & Alam, M. J. (2017). Groeth and Yield Performance of Potato Varieties Under Different Planting Dates. Banladesh Agran Journal, 20(1), 25-29.
• Anonim. 2020. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), www.tüik.gov.tr, Erişim tarihi: 15 Ağustos 2020.
• Anonim. 2020a. Tohumluk Tescil Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü (TTSM). https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020.
• Arslan, B., & Kevseroğlu, K. (1991). Bitki sıklığının bazı patates (Solanum tuberosum L.) çeşitlerinin verimi ve önemli özelliklerine etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, (3), 89-111.
• Atasever, M. M. (2019). Bazı ümitvar patates (Solanum tuberosum L.) klonları ve tescilli çeşitlerin yüksek rakımlı şartlardaki performanslarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Aytaç, S., & Esendal, E. (1996). Samsun yöresinde yetiştirilen değişik olumlu bazı patates çeşitlerinde verim ve verim özellikleri üzerine bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11, 197-208.
• Bilate, B., & Mulualem, T. (2016). Perfermance evaluation of released and farmers potato (Solanum tuberosum L) varieties in eastern Ethiopia. Sly Journal of Agricultural Researchl, 52(2), 034-041. Cerit, C. S. (2010). Turfanda patates (Solanum tuberosum L.) yetiştiriciliğinde bazı çeşitlerin verim ve verim unsurlarının saptanması. Yüksek Lisans Tezi. .Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Çalışkan, M. E., Çalışkan, S., Demirel, U., Aksoy, E., & Arıoğlu, H. H. (2020). Nişasta ve şeker bitkileri üretiminde mevcut durum ve gelecek. Türkiye Ziraat Mühendisleri IX. Teknik Kongresi, Ankara.
• Çakır, K. (2019). Bazı ümitvar patates klonların ve ticari tescilli çeşitlerin erken vejetasyon döneminde performanslarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Çelik, F. (2019). Bazı patates çeşitlerinin Ağrı-Eleşkirt şartlarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Tokat.
• Dede, Ö. (2004). Ordu ekolojik koşullarında değişik olumlu patates çeşitlerinin (Solanum tuberosum L.) bazı agronomik ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 35(3-4), 159-164.
• Gülümser, A., Bozoğlu, H., & Peksen, E. (2006). Araştırma ve Deneme Metotları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Ders Kitabı No: 48, Samsun.
• İmren, M., (2018). Determination of plant parasitic nematodes in potato growing areas in Bolu province. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 4(2), 187-192.
• Kahraman, Y., Bayraktar, N., Koçak, N., & Özgen, Y. (2017). Ankara koşullarında patates (Solanun tuberosum L.) çeşitlerinin verim ve bazı tarımsal özellikleri üzerine etkisi. 12. Tarla Bitkileri Kongresi, Kahramanmaraş.
• Kara, K. (2016). Bazı patates çeşitlerinin erzurum şartlarında performanslarının belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 47(2), 95-99.
• Karaca, E., & Aytaç, S. (2006). Ordu yöresinden toplanan değişik menşeili patateslerin bazı fenolojik, morfolojik, agronomik ve teknolojik özellikleri üzerine bir araştırma. IV. Ulusal Patates Kongresi Bildiriler Kitabı, Niğde.
• Karakuş, M., Hatipoğlu, H., Arslan, H., & Rastgeldi, U. (2011). Şanlıurfa koşullarına uygun bazı patates (Solanum tuberosum L.) çeşitlerinin belirlenmesi. IX. Tarla Bitkileri Kongresi, Bursa.
• Kaplan, M. (2018). Siirt ili koşullarında farklı dikim zamanlarının bazı patates (Solanum tuberosum L.) çeşitlerinin verim ve verim ögeleri üzerine etkisi. Yüksek lisans tezi, Siirt Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Siirt.
• Kavalcı, R. (2019). Farklı potasyum dozlarının bazı patates (Solanum tuberosum L.) çeşitlerinin verim ve kalite parametreleri üzerine etkilerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Li, Q., & Zhang, S. (2020). Impacts of recent climate change on potato yields at a provincial scale in northwest China. Agronomy, 10(3), 426.
• Merga, B., & Dechassa, N. (2019). Growth and productivity of different potato cultivars. Journal of Agricultural Science, 11, 528-534.
• Namugga, P., Sibiya, J., Melis. R., & Barekye, A. (2018). Phenotypic characterisation of potato (Solanum tuberosum) genotypes in Uganda. South African Journal of Plant and Soil, 35, 207-214.
• Öner, K. E. (2012). Turfanda Patates (Solanum tuberosum L.)’ te Dikim Zamanları ve Yumru Ön Uygulamalarının Verim ve Bazı Kalite Kriterlerine Etkisi. Doktora Tezi. Ondokuzmayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Samsun.
• Öztürk, E., & Polat, T. (2017). Tohumluk patates yetiştiriciliği ve önemi. Alınteri Journal of Agricultural Sciences, 32, 99-104.
• Öner, K. E., & Aytaç, S. (2016). Bafra koşullarında turfanda patates (Solanum tuberosum L.)'te dikim zamanları ve yumru ön uygulamalarının verim ve verim kriterlerine etkisi. Ordu Üniversitesi Bilim Teknik Dergisi, 6, 184-194.
• Özdemir, M., Arslanoğlu Ş. F., & Baykal, G. (2018). Samsun ilinde patates yetiştiriciliğinin durumu üzerine bir araştırma. T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Samtim Dergisi, 60, 17-20.
• Patil, D. D., Pandey, V., Acharya, R. R., & Baria, L. N. (2018). Effect of ıntra-seasenal variation in temperature on tuber yield of potato in middle gujarat using substor model, Journal of Agrometeorology, 20, 22-27.
• Pehluvan, M., Kaya, C., Dizikısa, T., Kumlay, A. M., Tozlu, E., & Okçu, M. (2006). Bazı patates çeşitlerinin Erzurum- Pasinler ekolojik koşullarına uyumu. IV. Ulusal Patates Kongresi, Niğde.
• Şanlı, A., & Karadoğan, T. (2012). Isparta ekolojik koşullarında farklı olgunlaşma grubuna giren bazı patates (Solanum tuberosum L.) çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 16, 33-41.
• Taşkıran, A., & Esenda.l E. (1988). Farklı dikim zamanı ve değişik azot dozlarının, Samsun'da çiftçi şartlarında, patatesin (Solanum tuberosum L.) yumru verimi ve bazı özelliklerine etkileri üzerinde bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3, 25-45. Upadhyay, N., Ghimire Y. N., Acharya, Y., & Sharma, B. (2020). Adoption of improved potato varieties in Nepal. Black Sea Journal of Agriculture, 3, 139-145.
• Yalçın, Ü. &, Tunçtürk, M. (2018). Bitlis-Ahlat ekolojik koşullarında bazı patates çeşitlerinin adaptasyon özelliklerinin saptanması. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23, 1-9.
• Yılmaz, Z., & Dede, Ö. (2015). Ordu ilinde yetiştirilen yerel patates (Solanum tuberosum L.) genotiplerinin bazı bitkisel ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Wang, C. L., Shen, S. H., Zhang. S. Y., Li. Q. Z., & Ya, Y. B. (2015). Adaptation of potato production to climate change by optimizing sowing date in the Loess Plateau of central Gansu, China. Journal of Integrative Agriculture, 14, 398-409.
• Zelelew, D. Z., Lal, S., & Kidare, T. T. (2016). Ghebreslasse B.M., Effect of potassium levels on growth and productivity of potato varieties, American Journal of Plant Sciences, 7, 12.
• Zheng, H., Wang, Y., Zhao, J., Shi, X., Ma, Z., & Fan, M. (2018). Tuber formation as influenced by the C:N ratio in potato plants. Plant Nutrition Soil Science Journal, 181, 686-693.
• Zhou, Z., Plauborg, F., Kristensen, K., & Andersen, N. M. (2017). Dry matter production, radiation interception and radiation use efficiency of potato in response to temperature and nitrogen application regimes. Agricultural and Forest Meteorology, 232, 595-605.