MUSICAL ANALYSIS OF “KIRIK HAVALAR” OF ELAZIĞ REGION

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 130 - 148

Ferdi Karaönçel Ayşe Karaönçel

https://doi.org/10.22252/ijca.1485549

Öz

Elazıg is an important city known for its historical and cultural richness. This historical and cultural richness has directly influenced the music of the region and manifested itself in folk songs.In this study; by examining the “kırık havalar” (Metered Folk Songs) of the Elazig region, registered in the TRT Turkish Folk Music Repertoire, from a scientific point of view; It has been analyzed in terms of musical features such as maqam structures, rhythmic structures, pitches and note duration values. Literature and documentary source scanning method was used to determine the information about Elazığ region. The notes of the “kırık havalar” separated according to the districts were analyzed using the content analysis method in terms of maqam scales, usuls, tempos, pitches used and note duration values, and the data obtained were interpreted by creating tables and graphs. As a result of the analyses carried out, it was determined that Hüseyni and Uşşâk maqam scales were used intensively in the “kırık havalar” of Elazığ region, and 10/8, 4/4 and 2/4 rhythms were preferred more than other rhythms. In addition, it was observed that the tempo variety in these more intensively used usuls was also high. When we look at the analysis made in terms of the pitches used in “kırık havalar”; It was determined that most of the pitches consisted of "re", "do", "la", "mi" and "si flat 2", and most of the note duration values consisted of 8 and 16 duration values.

Anahtar Kelimeler

: Elazig Region, Elazig Folk Songs, Kırık Havalar (Metered Folk Songs).

ELAZIĞ YÖRESİ KIRIK HAVALARININ MÜZİKAL ANALİZİ

Öz

Elazığ, tarihi ve kültürel zenginliği ile bilinen önemli bir şehirdir. Bu tarihi ve kültürel zenginlik yörenin musikisini doğrudan etkilemiş ve türkülerinde kendini göstermiştir. Bu çalışmada; TRT Türk Halk Müziği Repertuvarına kayıtlı Elazığ yöresi kırık havaları bilimsel açıdan ele alınarak; makamsal yapıları, ritmik yapıları, perdeleri ve nota süre değerleri gibi müzikal özellikleri bakımından analiz edilmiştir. Elazığ yöresi ile ilgili bilgilerin tespiti için literatür ve belgesel kaynak tarama yöntemi kullanılmıştır. İlçelere göre ayrıştırılan kırık havaların notaları; makamsal dizileri, usülleri, tempoları, kullanılan perdeler ve nota süre değerleri açısından içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiş, elde edilen veriler ile tablo ve grafikler oluşturularak yorumlanmıştır. Yapılan analizler sonucunda; Elazığ yöresine ait kırık havalarda yoğun olarak Hüseyni ve Uşşâk makamı dizilerinin kullanıldığı, 10/8, 4/4 ve 2/4’lük usüllerin diğer usüllere nazaran daha fazla tercih edildiği tespit edilmiştir. Ayrıca daha yoğun olarak kullanılan bu usüllerdeki tempo çeşitliliğinin de fazla olduğu görülmüştür. Kırık havalarda kullanılan perdeler açısından yapılan analizlere bakıldığında; perdelerin büyük bir bölümünün “re”, “do”, “la”, “mi” ve “si bemol 2” perdelerinden oluştuğu, nota süre değerlerinin büyük bir bölümünün ise 8’lik ve 16’lık süre değerlerinden oluştuğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Elazığ Yöresi, Elazığ Türküleri, Kırık Havalar.

Kaynakça

• Akdoğu, O. (2003). Türk Müziğinde Türler ve Biçimler. İzmir: Meta Basımevi.
• Bulut, D. & Kazazoğlu, İ. (2012). Harput Yöresı̇ne Aı̇t Muhalı̇f Eserlerı̇n Müzı̇kal Analı̇zı̇. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 22, Sayı 1, S. 209-220.
• Büyüköztürk, Ş. Vd. (2018). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları (25. Baskı).
• Çiftci, E. (2016). Uluslararası Erzincan Sempozyumu (28 Eylül-1 Ekim). Erzincan Musikisine Genel Bakış (s.143-154).
• Ekici, S. (2009). Elazığ Harput Müziği. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Emnalar, A. (1998), Tüm Yönleriyle Türk Halk Müziği ve Nazariyatı, Ege Ünv. Basımevi, 1. Basım, İzmir.
• İmı̇k, Ü. (2014). “Türkülerimizdeki Hoşgörü Temasına Toplumsal Bakış”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, 69:181-200.
• Karkın, A. M., İmik, Ü. (2011). “Harput Müzik Kültürü”, Sanat Dergisi, Cilt 17, Sayı 1.
• Karaönçel, F. (2022). Sivas Yöresi Halk Türkülerinin Müzikal Özellikleri. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.
• Karaönçel, F. & Karaönçel, A. (2023). Elazığ Yöresi Kırık Havalarının Çeşitli Değişkenler Açısından Analizi. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İnsanat: Sanat, Tasarım ve Mimarlık Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, S.58-79.
• Köroğlu, H. İ., Pelikoğlu, M. C. (2021). Elazığ-Harput Müzı̇ğı̇nde Kullanılan Yöresel Makamların Türk Müzı̇ğı̇ Makam Geleneğı̇ Açısından Değerlendı̇rı̇lmesı̇. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, s.194-209 .
• Sunguroğlu, İ. (1961). Harput Yollarında, Cilt 3, İstanbul, Elazığ Kültür ve Tanıtma Vakfı Yayınları.
• Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Müzik Dairesi Yayınları Türk Halk Müziği Repertuarı Nota Arşivi.