PLASTİK SANATLARDA TÜKETİM ÇAĞINDA ESTETİK KİMLİĞİN OLUŞUMUNDA KÜLTÜREL SERMAYENİN VE DİJİTALLEŞMENİN ETKİSİ

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 142 - 154, 01.07.2025

Kerim Laçinbay

https://doi.org/10.22252/ijca.1699629

Öz

Bu araştırma, çağdaş tüketim toplumunda estetik kimliğin oluşum sürecini kültürel sermaye, popüler kültür ve dijital estetik temsiller bağlamında kuramsal düzlemde incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın temel problemi, estetik beğeninin bireysel ve özgün yönelimlerden mi yoksa kültürel sermaye aracılığıyla şekillenen ve ticarileştirilen temsillerden mi beslendiği sorusuna dayanmaktadır. Nitel araştırma yaklaşımı doğrultusunda belgesel tarama ve kuramsal çözümleme yöntemleri kullanılarak yapılandırılan çalışmada, estetik kimliğin bireyin sınıfsal konumu, dijital platformlardaki görünürlüğü ve popüler beğeni normlarına göre yönlendiği saptanmıştır. Kuramsal tartışmalar, estetik tercihlerde özgünlüğün giderek yerini tekrar eden görsel kalıplara ve gösteri merkezli sunumlara bıraktığını; sanat eserinin ise sanatçının kimliğini yansıtan bir ifade biçiminden ziyade tüketiciye hitap eden bir estetik göstergeye dönüşme eğiliminde olduğunu ortaya koymuştur. Araştırma, estetik kimliğin bireysel ifadenin ötesinde kültürel, ekonomik ve medya temelli kodlarla örülü çok katmanlı bir temsil yapısı olduğunu ileri sürmekte; sanat eğitimi, görsel kültür okuryazarlığı ve dijital estetik bilinç üzerine geliştirilecek eleştirel yaklaşımlara kuramsal bir temel sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Estetik kimlik , kültürel sermaye , tüketim kültürü , dijital temsil , sanat sosyolojisi.

CULTURAL CAPITAL AND DIGITALIZATION IN THE FORMATION OF AESTHETİC IDENTITY IN CONTEMPORARY PLASTIC ARTS

Öz

This study aims to theoretically examine the formation of aesthetic identity in contemporary consumer society through the lenses of cultural capital, popular culture, and digital aesthetic representations. The central problem of the research revolves around whether aesthetic preferences are shaped by individual and original inclinations, or by representations that are culturally constructed, commodified, and mediated through cultural capital. Adopting a qualitative research approach, the study is structured around documentary review and theoretical analysis methods. The findings reveal that aesthetic identity is increasingly oriented by one’s class position, visibility on digital platforms, and alignment with popular aesthetic norms. Theoretical discussions indicate that originality in aesthetic preferences is gradually replaced by repetitive visual templates and spectacle-driven forms of presentation. Moreover, the art object tends to shift from a means of expressing the artist’s identity to a commodified aesthetic sign oriented toward consumer appeal. The research argues that aesthetic identity is not merely a domain of personal expression, but a multilayered representational structure woven through cultural, economic, and media-based codes. It offers a conceptual foundation for developing critical approaches in art education, visual culture literacy, and digital aesthetic awareness.

Anahtar Kelimeler

Aesthetic identity , cultural capital , consumer culture , digital representation , sociology of art.

Kaynakça

• Adorno, T. W., & Horkheimer, M. (1944).
• Baş, T., & Akturan, U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri: NVivo 7.0 ile nitel veri analizi. Seçkin Yayıncılık.
• Baudrillard, J. (1981). Simülakrlar ve simülasyon (O. Adanır, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2005). Tüketim Toplumu: Söylenceler ve Yapılar (H. Deliceçaylı & F. Keskin, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2007). Tüketici toplum: Hayatın zorunluluk haline geldiği yer (A. Büke, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgement of taste. Harvard University Press.
• Bourdieu, P. (1993). The field of cultural production: Essays on art and literature. Columbia University Press.
• Bourriaud, N. (2002). Postproduction: Culture as screenplay. Lukas & Sternberg.
• Debord, G. (1996). Gösteri Toplumu (A. Türker, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Erzen, J. N. (2017). Sanat ve estetik. Metis Yayınları.
• Featherstone, M. (1991). Consumer culture and postmodernism. Sage Publications.
• Gündüz, U. (2020). Instagram estetiği ve bireyin dijital kimliği. Selçuk İletişim, 13(2), 735 - 758.
• https://doi.org/10.18094/si.733798
• Işıktaş, B., & Tanar, M. (2015). Kimlik oluşumu sürecinde popüler müziğin etkisi. Sosyoloji Konferansları, (51), 31–49.
• https://doi.org/10.18368/IU/sk.42141
• İlter, E. (2019). Tüketim kültürünün tarihsel gelişim süreci ve bireysel, toplumsal ve kültürel etkilerinin incelenmesi.
• Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 461–476. https://doi.org/10.31795/erzisosbil.610797
• İzmir, O. (2017). Sanat Pazarlaması Kavramı, Kapsamı ve Boyutları. Global Journal of Economics and Business Studies, 6(11), 31-42.
• Manovich, L. (2020). Instagram and contemporary image. University of San Diego Press.
• Slater, D. (1997). Consumer culture and modernity. Polity Press.
• Şahin, M. C. (2005). Türkiye de Gençliğin Toplumsal Kimliği ve Popüler Tüketim Kültürü. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 157-181.
• Yılmaz, S. T. (2016). Geçmişten bugüne kimlik göstergesi olarak sanat. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 991, 998. https://doi.org/ 10.17719/jisr.20164216209
• Tunalı, İ. (1996). Sanat felsefesi. Remzi Kitabevi.
• Uca, O. (2017). Modernlikler, modern sanat ve sanatseverlik. Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(2), 20–31.
• Yanıklar, C. (2010). Kültürel Sermaye, Eğitim VE Toplumsal Tabakalaşma: Pierre Bourdieu’nün Yeniden Üretim Kuramina Eleştirel Bir Bakiş. Sosyoloji Dergisi, (22), 121-138.
• Yetkin, S. K. (1995). Estetik. Bilgi Yayınevi.
• GÖRSEL KAYNAKLAR Akunyili Crosby, N. (2013). And we begin to let go [Mixed media on paper]. The Museum of Modern Art. https://www.moma.org/slideshows/207/2622
• Cattelan, M. (2019). Comedian [Mixed media installation]. Artnet News. https://news.artnet.com/art-world/maurizio-cattelan-banana-explained-1732773
• Hockney, D. (2010). iPad drawing no. 182 [Digital drawing]. David Hockney Official Website. https://www.hockney.com/index.php/works/digital/ipad
• Koons, J. (1994–2000). Balloon dog (blue) [Stainless steel sculpture with transparent color coating]. Whistler Contemporary Art. https://whistlerart.com/art/blue-balloon-dog-by-jeff-koons
• Aydınlanmanın diyalektiği (N. Ülner, Çev.). Kabalcı Yayınları.Akbulut, Y. (2012). Küresel siyaset, kimlik ve sanat. Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(1), 165–186.