TURİZM ALANINDA VE YİYECEK İÇECEK BÖLÜMLERİNDE TÜKENMİŞLİK SENDROMU İLE İŞ DOYUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 8 - 16, 30.06.2017

Özlem Yatkın Melike Yılmazer

https://doi.org/10.30625/ijctr.315763

Öz

İş doyumsuzluğu ve tükenmişlik, günümüzde
farklı meslek gruplarında çalışanları olumsuz açıdan etkileyen, çalışanların beden
ve ruh sağlıklarını tehdit eden faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Turizm sektöründeki işletmeler insan gücünün yoğun olduğu ve
insanların birbiriyle sürekli iletişim halinde bulunduğu hizmet odaklı işletmelerdir.
Turizm işletmelerindeki çalışanların iş doyumlarının yüksek olması, hizmetin
kalitesini büyük ölçüde olumlu yönde etkilemektedir.

Tükenmişlik, çalışanların müşterilerle  yüz 
yüze olduğu  meslek  gruplarında çok görülebilen  ve
kişide uykusuzluğa, işe ve müşterilere karşı olumsuz tutuma, bağımlılık yapan
madde (alkol, ilaç) kullanımına, ilgisizliğe ve depresyona neden olan karmaşık
bir  sorundur. Çalışanların  performansını  ve  ortaya
çıkan işin kalitesini  olumsuz  yönde  etkilemektedir.

Derlemede;
tükenmişlik ve iş
doyumu kavramları tanımlanmış; turizm alanında tükenmişlik ve iş doyumu
üzerine yapılmış çalışmalar; turizm sektöründe konaklama
işletmelerinin yiyecek içecek bölümü çalışanlarında tükenmişlik ve iş doyumu olgusunun
değerlendirilmesi konularında yapılan çalışmalar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İş Doyumu, Tükenmişlik, Yiyecek İçecek Bölümü Çalışanı, , turizm

THE EVALUATION OF BURNOUT SYNDROME AND JOB SATISFACTION IN TOURISM AND FOOD AND BEVERAGES DEPARTMENTS

Öz

Nowadays, the factors that affect the health of
employees in different occupational groups are negative job satisfaction and
burnout which threaten the employees’ physical and mental health.

Since in tourism sector, the hospitality enterprises
are labor intensive and people are always in contact with each other, the high
level of job satisfaction of the employees affect the quality of the service,
positively. Similarly, the burnout syndrome is a frequent problem in
occupational groups who work face to face with individuals. It affects the
performance of employees and the quality of service, negatively.

In this study; the concept of burnout and job satisfaction was defined, in general; the studies on the burnout and job satisfaction in tourism sector; and the studies on the evaluation of the burnout occurrence and job satisfaction in food and beverage departments employees of the tourism enterprises were reviewed.

Anahtar Kelimeler

Job Satisfaction, Burnout, Employee of the Food and Beverage Department, tourism

Kaynakça

• Akbulut Çetin, N. (2010). Tükenmişlik Sendromu ve İş Tatmini Arasındaki İlişki. T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim Ve Organizasyon Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Akıncı, Z. (2002) Turizm Sektöründe İşgören İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, c. 4, s. 1.
• Altay, H. (2009). Antakya ve İskenderun Otel Çalışanlarının Tükenmişliği ve İş Tatmini Üzerine Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute, Yıl/Year: 2009, Cilt/Volume: 6, Sayı/Issue: 12, s. 1-17.
• Altay, H., Akgül, V. (2010). Seyahat Acentaları Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyi: Hatay Örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2010, Cilt: 7, Sayı: 14, s.87-112.
• Aslan, Z. (2010). Personel Güçlendirmenin Tükenmişlik Sendromu Üzerine Etkileri: Seyahat Acentalarında Bir Araştırma. T.C. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
• Aslan, Z., Etyemez, S. (2015). İşgörenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi: Hatay’daki Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7/3 (2015) 482-507, ISSN: 1309-0712.
• Bahar, E. (2006). Tükenmişlik Sendromu, Otel İşletmelerinde Ön Büro Çalışanlarında Bir Uygulama. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın. http://ulusaltezmerkezi.com/tukenmislik-sendromu-otel-isletmelerinde-on-buro-calisanlarinda-bir-uygulama/5/, Erişim Tarihi: 11.10.2016.
• Bozdoğan, İ. (2013). Örgütsel Adaletin Mesleki Tükenmişlik Üzerine Etkisi: Kemer’deki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama. T.C. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar.
• Çam, O. (1989). Hemşirelerde Tükenmişlik ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İzmir.
• Dalğar, H., Tekşen, Ö. (2014). Muhasebecilerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri ile Rol Çelişkisi Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 62: 37-54, Nisan-2014.
• Dalkılıç Sürgevil, O. (2014). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu-Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri. Nobel Yayıncılık, 2. Basım: 5-7-8.
• Dinler, A. (2010). Isparta İli Otel İşletmelerinde Çalışanların İş Doyumu Ve Tükenmişlik Düzeyleri İle Etkileyen Etmenler. T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Dönmez, B. (2008). Seyahat Acentasında Çalışan İşgörenlerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
• Erdil, O., Keskin, H., İmamoğlu, S. Z. ve Erat, S. (2004). Yönetim Tarzı ve Çalışma Koşulları, Arkadaşlık Ortamı ve Takdir Edilme Duygusu İle İş Tatmini Arasındaki İlişkiler: Tekstil Sektöründe Bir Uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5 (1): 17-26.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 22-25 Eylül 1992, Hacettepe Üniversitesi, Ankara: VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Ersoy, A., Demirel Utku, B. (2005). Konaklama İşletmeleri Muhasebe Müdürlerinde Tükenmişlik Sendromu-1. Muhasebe ve Finansman Öğretim Üyeleri Bilim ve Araştırma Derneği (MUFAD), Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 26, Nisan-2005.
• Freuderberger, H., (1974). Staff Burn-out. Journal of Social Issues, Vol. 30, No. 1, pp.159- 165.
• Gündüz, B.; Çapri, B. ve Gökçakan, Z. (2013). Mesleki Tükenmişlik, İşle Bütünleşme ve İş Doyumu Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Uluslararası e-dergi, Cilt: 3, Sayı: 1, Nisan-2013. Gürdoğan, A. (2005). Bodrum Merkezde Bulunan Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Çalışan İşgörenlerin Üzerinde Örgüt Kültürü ile İş Doyumu Arasındaki İlişki. T.C Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Kaşlı, M. (2009). Otel İşletmelerinde İşgörenlerin Kişilik Özellikleri, Lider-Üye Etkileşimi ve Tükenmişlik İlişkisinin İncelenmesi. T.C. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı Doktora Tezi, Balıkesir.
• Korkmaz, H., Sünnetçioğlu, S. ve Koyuncu, M. (2015). Duygusal Emek Davranışlarının Tükenmişlik Ve İşten Ayrılma Niyeti İle İlişkisi: Yiyecek İçecek Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ISSN: 1309-1387, Cilt: 7, Sayı: 12, 2015 Haziran (s. 14-33).
• Kömürcüoğlu, H. (2003). Belirsizlik Ortamında İş Tatmini ve İşe Bağlılık. http://www.isgucdergi.org/?p=article&id=36&cilt=5&sayi=1&yil=2003, Erişim Tarihi: 05.01.2016.
• Maslach, C., Jackson, S. E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behavior, Vol.2, 99-113.
• Özgen, I. (2007). Yiyecek-İçecek İşletmeleri Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu: İzmir Adnan Menderes Havalimanı Örneği. I. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikler, 4-5 Mayıs 2007, Antalya, ss. 116-124.
• Pelit, E. (2008). İşletmelerde İşgören Güçlendirmenin İşgörenlerin İş Doyumuna Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Eğitimi Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.
• Pelit, E., Türkmen, F. (2008). Otel İşletmeleri İşgörenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri: Yerli ve Yabancı Zincir Otel İşletmeleri İşgörenleri Üzerinde Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10/1, 117-139.
• Pelit, E., Öztürk, Y. ve Aslantürk, Y. (2011). The Effects of Employee Empowerment on Employee Job Satisfaction. International Journal of Contemporary Hospiatlity Management , 23 (6), 784-802.
• Saçlı, Ç. (2011). Otel İşletmelerinde Tükenmişlik Sendromu: Konya İli Örneği. T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim Organizasyon Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Şahin, F., Şahin, D. (2012). Engelli Bireylerle Çalışan Özel Eğitim Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyinin Belirlenmesi. Öğretmen Eğitimi ve Eğitimcileri Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2012, 275-294.
• Şen, S. (2012). Konaklama İşletmelerinde Algılanan Liderlik ile İş Doyumu İlişkisi ve Bir Uygulama. T.C. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Muğla.
• Tarcan İçigen, E., Uzut, İ. (2012). Yiyecek-İçecek Bölümü Çalışanlarının Mesleki Tükenmişlikleri Ve İş Doyumları Üzerine Bir Araştırma. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2012, Cilt: 5, Sayı: 2, s.107-118.
• Tepeci, M., Birdir, K. (2003). Otel Genel Müdürlerinde Tükenmişlik Sendromu ve Tükenmişliğin Genel Müdürlerin İşlerini Değiştirme Eğilimlerine Etkileri. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 2, Güz, ss. 93-105.
• Toker, B. (2007). Demografik Değişkenlerin İş Tatminine Etkileri: İzmir’deki Beş Ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8 (1), 92-107.
• Türkmen, F., Artuğer, S. (2011). Otel İşletmeleri İşgörenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma (İstanbul Ve Ankara İllerinin Karşılaştırılması). Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sayı: 22: 229-254, ISSN: 2148-3043.
• Üngüren, E., Doğan, H., Özmen, M. ve Tekin Akgün, Ö. (2010). Otel Çalışanlarının Tükenmişlik ve İş Tatmin Düzeyleri İlişkisi. Journal of Yasar University, 2010, 17(5), 2922-2937.
• Yirik, Ş., Ören, D. ve Ekici, R. (2014). Dört ve Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Çalışan Personelin Örgütsel Stres ve Örgütsel Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin Demografik Değişkenler Bazında İncelenmesi. Journal of Yasar University, 9(35), 6099-6260.
• Yüksel, İ. (2002). Sürekli ve Geçici Statüde İstihdam Edilen Bilgisayar İşletmenlerini Ayırt Edici İş Doyum Öğelerinin Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 57, Sayı: 4, ss.185-205.