Türkiye’de çokkültürlü eğitim alanında yapılan lisansüstü çalışmaların analizi

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 49 - 65, 30.06.2023

Ümmühan Güliz Orhan , Özlem Albayrakoğlu , Aslıhan Kuyumcu Vardar

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de çokkültürlülü eğitim hakkında yapılan araştırma eğilimlerinin haritalandırılması ve yorumlanması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda 2008-2022 yılları arasında yürütülen 54 lisansüstü tez çalışması betimsel olarak irdelenmiştir. Araştırma sürecinde sınıflama formu kullanılarak ilgili çalışmaların konusu, yöntemi, veri toplama aracı, çalışma grubu, analiz yöntemi ve sonuçları incelenmiştir. Frekans ve yüzde değerleri kullanılarak betimsel analizler yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre, Türkiye’de 2008 yılından itibaren çokkültürlülüğün akademik çalışmalarda yer bulduğu ve 2019 yılında en fazla çalışmanın yapıldığı görülmektedir. Yapılan çalışmaların genel olarak nicel yaklaşıma uygun olarak tarama deseniyle yürütüldüğü; tutum ve algı gibi duyuşsal değişkenlerin irdelendiği ve genellikle öğretmen görüşlerine başvurulduğu tespit edilmiştir. Çalışma bulgularına göre, öğretmen ve okul yöneticilerinin çokkültürlülüğe yönelik olumlu tutumlar sergiledikleri ve çokkültürlü eğitim uygulamaları hakkında bilgi ve beceri kazanabilecekleri eğitimler ile desteklenmeye ihtiyaçları olduğu anlaşılmaktadır. Sonuç olarak, çokkültürlü eğitim alanında yapılan çalışmaların genel çerçevesi oluşturularak bu konuda çalışacak araştırmacılara bütüncül bir bakış açısı sunulmaya çalışılmıştır. Böylece ilgili alandaki eksikliklerin fark edilerek gelecek çalışmalara ışık tutacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çokkültürlülük, Türkiye'de Çokkültürlü Eğitim, Doküman Analizi, Tez İnceleme

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Analysis of postgraduate studies on multicultural education in Turkey

Öz

This study intends to create a framework to interpret the research trends in multicultural education in Turkey by analyzing 54 postgraduate theses studied between 2008-2022. Findings reveal that multicultural education has been the focus of academic studies since 2008, and research trend heights in 2019. The survey method with a quantitative approach dominates the methodology of the studies. The affective variables such as attitude, and perception were mostly examined characteristics, and teachers were the frequently chosen study group. Research results indicate that teachers and school officials have positive attitudes towards multiculturalism but need to be supported by in-service training where they might grow a deeper understanding and gain skills in multicultural education practices.

Anahtar Kelimeler

Multiculturalism, Multicultural Education in Turkey, Document Analysis, Thesis Review

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Açıkalın, M. (2010). New approaches for teaching social studies: Multicultural and global education. Elementary Education Online, 9(3), 1226-1237.
• Akkaş, B. N. Ç., &Memiş, E. K. Türkiye’de Eleştirel Düşünme Konusunda Gerçekleştirilen Tezlerin Analizi. Trakya Eğitim Dergisi, 11(2), 684-695.
• Akyüz, Y. (2015). Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000-M.S.2015. Pegem Akademi.
• Anık, M. (2015). Çokkültürcülük ve Osmanli Devleti. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 0 (27) , 117-130. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sefad/issue/16472/171914
• Ateş, S. (2017). Sosyal Bilgiler Öğretmenleri ve Ortaokul Öğrencilerinin Çokkültürlülük ve Çokkültürlü Eğitime Yönelik Algı ve Farkındalıkları (Kocaeli Örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Aydın, E. & Kılıç Mocan, D. (2019). Türkiye'de Dünden Bugüne Sosyobilimsel Konular: Bir doküman Analizi. Anadolu Öğretmen Dergisi, 3 (2) , 184-197. Doi: 10.35346/Aod.638332
• Aydın, H. (2012). Multicultural education curriculum development in Turkey, Mediterranean Journal of Social Sciences,3(3), 277-287.
• Banks, J. A.,&Banks, C.A.M. (Eds.). (2001). Multiculturaleducation: Issues and perspectives (4th ed.). Wiley
• Banks, A. (2014). An introduction to multicultural education (5th ed.). University of Washington, Seattle.
• Başbakanlık İnsan Hakları Danışma Kurulu, Azınlık Hakları ve Kültürel Haklar Çalışma Grubu Raporu, Ankara, 2004, s. 2.
• Bellibaş, M. Ş. (2018). Sistematik derleme çalışmalarında betimsel içerik analizi. İçinde K. Beycioğlu, N. Özer ve Y. Kondakçı (Edt.), Eğitim yönetiminde araştırma (ss. 511-532). Pegem Akademi.
• Bennett, C. I. (1986). Comprehensive multicultural education: Theory and practice. Britannica, E. (2023). Encyclopedia Britannica.
• Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 34, 27-40. Çakmak, H. (2021). Suriyeli öğrencilere yönelik algının kaynakları: Türk öğretmen, öğrenci ve veliler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Çelik, H. (2008). Çokkültürlülük ve Türkiye'deki görünümü. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(15), 319-332.
• Çöllü, E. F.,&Öztürk, Y. E. (2006). Örgütlerde İnançlar-Tutumlar Tutumların Ölçüm Yöntemleri Ve Uygulama Örnekleri Bu Yöntemlerin Değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 9(1-2), 373-404.
• Değirmenci, A., ve Doğru, M. (2017). Türkiye’de Sosyobilimsel Konularla İlgili Yapılan Çalışmaların İncelenmesi: Bir Betimsel Analiz Çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 123-138.
• Ekinci, T. Z. (1999). Demokrasi, Çokkültürlülük ve Yargısal Bir Serüven. Küyerel Yayınları.
• Erdoğan, M.M. (2019). Suriyeliler Barometresi Suriyelilerle uyum içinde yaşamın çerçevesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. https://www.unhcr.org/tr/wp-content/uploads/sites/14/2020/09/SB2019-TR-04092020.pdf
• Ertürk, S. (2013). Eğitimde “program” geliştirme (6. baskı). Edge Akademi Yayınları.
• Gay, G. (2010). Culturally responsive teaching: Theory, research, and practice. Teachers College Press.
• Geier, T. (2011). Interkultureller Unterricht Inszenierung der Einheit des Differenten. Heidelberg: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• GİB, Göç İdaresi başkanlığı. Erişim Tarihi: 09.01.2022. https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/Yayinlar/UYUM-STRATEJI/Uyum-Strateji-Belgesi-ve-Ulusal-Eylem-Plani.pdf.
• Gibson, M. A. (1984). Approaches to multicultural education in the United States: Some concepts and assumptions. Anthropology & Education Quarterly, 15(1), 94-119.
• Günay, R.,& Aydın, H. (2015). Türkiye’de çokkültürlü eğitim ile ilgili yapılan araştırmalarda eğilim: Bir içerik analizi çalışması. Eğitim ve Bilim, 40(178).
• Gürbüz S. ve Şahin F.(2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (4. Baskı). Seçkin Yayınları.
• Hohmann, M. (2005). Interkulturelle Erziehung als Herausforderung für allgemeine Bildung. Migration und sprachliche Bildung, 29-46.
• Hunter, J. E.,&Schmidt, F. L. (2004). Methods of meta-analysis: Correcting error and bias in research findings. Sage.
• İbrahimoğlu, Z. (2014). Gayrimüslim Azınlıklara Göre Türkiye’de Vatandaşlık Ve Vatandaşlık Eğitimi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel Yayınları.
• Keskin, Y. ve Yaman, E. (2014). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programi ve Ders Kitaplarinda Yeni Bir Paradigma: Çokkültürlü Eğitim. Türk Çalışmaları (Elektronik) , 9 (2), 933-960.
• Kılıç, A., Aydın M., Ökmen B. ve Şahin Ş. (2019). Kuramdan Uygulamaya İhtiyaç Belirleme. Pegem Akademi.
• Kovacev, L., & Shute, R. (2004). Acculturation and social support in relation to psychosocial adjustment of adolescent refugees resettled in Australia. International Journal of Behavioral Development, 28(3), 259-267. https://doi.org/10.1080/01650250344000497
• Kozikoğlu, İ. ve Senemoğlu N. (2015). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan doktora tezlerinin içerik analizi (2009-2014). Eğitim ve Bilim, 40(182), 29-41.
• Köseoğlu, S. & Eroğlu Doğan, E. (2020). Türkiye’de 2010-2017 Yılları Arasında Fen Bilgisi Öğretmenliği Bilim Dalında Yapılmış Olan Lisansüstü Tezlerin Analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (75) , 1122-1147. DOI: 10.17755/esosder.654747
• Kymlicka, W (2015). Çokkültürlü Yurttaşlık azınlık Haklarının Liberal Teorisi (2. Baskı) (Çev. A.Yılmaz). Ayrıntı yayınları.
• Ladson-Billings, G. (1994). Whatwe can learn from multicultural education research. Educationa lleadership, 51(8), 22-26.
• Morgan, D. L., & Morgan, R. K. (2008). Single-case research methods for the behavioral and health sciences. Sage publications.
• Motti-Stefanidi, F., Berry, J., Chryssochoou, X., Sam, D. L., & Phinney, J. (2012). Positive immigrant youth adaptation in context: Developmental, acculturation, and social-psychological perspectives. In A. S. Masten, K. Liebkind, & D. J. Hernandez (Eds.), Realizing the potential of immigrant youth (pp. 117–158). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139094696.008
• Myers, S. M. (1999). Childhood migration and social integration in adulthood. Journal of Marriage and the Family, 61(3), 774-789.
• NAME, The National Association for Multicultural Education (2023). Definitions of Multicultural Education. Erişim tarihi: 21.02.2023. https://www.nameorg.org/definitions_of_multicultural_e.php
• The Multiculturalism Policy Index [MCP] (2023). Queens University. Multiculturalism Policies in Contemporary Democracies. Erişim tarihi: 21.02.2023. https://www.queensu.ca/mcp/
• Nieke, W. (2000). Interkulturelle Erziehung und Bildung als Antwort auf die Anforderungen der multikulturellen Gesellschaft. In Interkulturelle Erziehung und Bildung. VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Özkal, N. (2020). Eğitim Programları ve Öğretim Alanında Yapılan Doktora Tezlerinin İncelenmesi: 2015-2019. OPUS International Journal of Society Researches, 15 (25) , 3415-3442. https://doi.org/10.26466/opus.647030
• Parekh, B. (2002). Çokkültürlülüğü yeniden Düşünmek (1.Baskı) (Çev. B. Tanrıseven). Phoenix Yayınları.
• PlanoClark, V. & Creswell, J. W. (2015). Understandingresearch: aconsumer’sguide. Pearson Education Inc.
• Saban, A.,KoçbekerEid, B. N., Saban, A., Alan, S., Doğru, S., Ege, İ., Arslantaş, S., Çınar, D. ve Tunç, P. (2010). Eğitim bilim alanında nitel araştırma metodolojisi ile gerçekleştirilen makalelerin analiz edilmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 125-142.
• Schachner, M. K., He, J., Heizmann, B., & Van de Vijver, F. J. (2017). Acculturation and school adjustment of immigrant youth in six European countries: Findings from the Programme for International Student Assessment (PISA). Frontiers in Psychology, 8, 649.
• Schmidt, F. L.,&Hunter, J. E. (2014). Methods of meta-analysis: Correcting error and bias in research findings. Sage publications.
• T. Z. Ekinci (1999). Demokrasi, Çokkültürlülük ve Yargısal Bir Serüven. Küyerel Yayınları.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı. (2023). Uyum Strateji Belgesi ve Ulusal Eylem Planı 2018- 2023. Erişim Tarihi: 03.03.2023. https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/Yayinlar/UYUM-STRATEJI/Uyum-Strateji-Belgesi-ve-Ulusal-Eylem-Plani. pdf.
• Welsch, W. (1999). Transculturality: The puzzling form of cultures today. Spaces of culture: City, nation, world, 13(7), 194-213.
• Yıldırım A.ve Şimşek H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı). Seçkin Yayınları.