Türkiye’nin Yeni Hükümet Sisteminde Siyasi Denetim: 2018 Haziran Seçim Sonuçları Özelinde Bir Analiz

Yıl 2019, Cilt: 34 Sayı: 2, 299 - 310, 30.06.2019

Hüseyin Gül

https://doi.org/10.24988/ije.2019342858

Öz

Türkiye’de sistem değişikliğinin savunanların temel argümanlarından biri, devletin daha hızlı karar alması ve güçlü bir devlet idaresi kurulması gerekçesine dayanmaktadır. Türkiye’de zaman zaman dile getirilen sistem değişikliği 16 Nisan 2017 tarihinde yapılan anayasa değişikliği ile somutlaştı. Böylece Türkiye’de 1876 Kanun-I Esasi ile başlayan parlamenter sistem modeline yönelik birikim, bu anayasa değişikliği ile son bulmuş oldu. Anayasal bir tanımlama olmamakla beraber Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi olarak literatüre sokulan yeni bir hükümet sitemi ve bu sisteme dayanan “yeni denetim” olgusu önemli bir konu halini almış oldu. Her hükümet sisteminin başarısı, devlet organları arası karşılıklı “denge-denetleme” araçlarına ve getirilen “kurallara” uymasına bağlıdır.  Dolayısıyla sistemin başarısı “denetimin” etkinliğine ve denetimi yapan organın kararlarının uygulanmasına dayanmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’nin yeni hükümet sistemi olan Cumhurbaşkanlığı Hükümet sisteminde, “siyasi denetim” olgusu 24 Haziran 2018 seçim sonuçlarına göre bir analize tabi tutulmuştur. Yasama- yürütme ilişkileri yeni sistemin getirmiş olduğu etkileşim araçları bakımından değerlendirilmiş ve sistemin işleyişi üzerinde ne kadar etkin olup/olamayacağı, Meclis aritmetiğine dayanılarak tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Denetim, Siyasi Denetim, Cumhurbaşkanlığı, Hükümet Sistemi

Political Audit in Turkey’s New Presidantial System: An Eveluation for The June 2013 Election Results

Öz

One of the basic arguments of the proponents of the system changes in Turkey, the state is based on the grounds quicker decision-making and the establishment of a strong state administration. The system change voiced from time to time in Turkey was held on April 16, 2017 embodied by constitutional amendment. Thus, accumulation for the parliamentary system starting with 1876 Kanun-i Esasi in Turkey, has been ended with this constitutional amendment. Although there is no constitutional definition, the new government system, which was introduced as a Presidential Governmential System, and the litareture “new audit” phenomenon based on this system became an important issue.  The success of each government system depends on the mutual “balance-control” tools and the rules-introduced by the state bodies.  Therefore, the success of the system is based on the effectiveness of the ın audit and the implementation of the decisions of the supervising body. In this study, Turkey's new government system that presidential governmential system, "political audit" has been subjected to an analysis on the facts of the 24th June 2018 election results. Legislative-executive relations are evaluated in terms of the interaction tools introduced by the new system and the effectiveness of the system on the functioning of the system will be discussed on the basis of the parliamentary arithmetic.

Anahtar Kelimeler

Audit, Political Audit, Presidency, Governmential System

Kaynakça

• Aydın Ahmet, (2010), Yönetim Bilimi, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Çam Esat (2000). Çağdaş Devlet Sistemleri Der Yayınları: İstanbul
• Eroğlu Cem (1978), “Cumhurbaşkanı’nın Denetim İşlevi”, AÜSBF Dergisi, C. XXXIII, Ankara.
• Eroğlu Cem (1996), Çağdaş Devlet Düzenleri, İmaj Yayıncılık, Ankara.
• Ertekin Şaban&Gül Hüseyin (2018), “Hükümet Sistemlerinin Bütçe Kullanımı Açısından Değerlendirilmesi: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, in Yerelden Globale Stratejik Araştırmalar III, (ed) Silvius Stancu vd, IJOPEC Publication, London UK.
• Eryılmaz Bilal (1994), Kamu Yönetimi, DEÜ Üniversite Kitabevi, İzmir.
• Giovanni Sartori (1997), Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği, (Çev. E. Özbudun) Yetkin Yayınları, Ankara.
• Gözler Kemal (2017), Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Ekin 9. Baskı, Bursa.
• Gözler Kemal (2018), Anayasa Hukukuna Giriş, 27. Baskı, Ekin, Bursa.
• Gözler Kemal (2018a), İdare Hukukuna Giriş, Ekin, 24. Basım, Bursa.
• Gözübüyük Şeref &Tan, Turgut (2003) İdare Hukuku C.II, İdari Yargılama Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Gül Hüseyin (2018), 1923’den 2018’e Türkiye’de Hükümet Sistemi, EfeAkademi Yayınları, İstanbul.
• Gülener Serdar&Miş Nebi (2017), “Cumhurbaşkanlığı Sisteminin Anayasal Tasarımı”, in Türkiye’de Siyasal Sistemin Dönüşümü ve Cumhurbaşkanlığı Sistemi, SETA Yayınları, İstanbul
• Nur Uluşahin (1999), Anayasal bir Tercih Olarak Başkanlık Sistemi, Yetkin yayınları, Ankara.
• Örnek Acar (1994), Kamu Yönetimi, Meram Yayınları., İstanbul.
• Özbudun Ergun (2011), Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara.
• Sancaktar Oğuz vd, (2018), İdare Hukuku: Teorik Çalışma Kitabı, Seçkin 7. Baskı, Ankara.
• Şahin Kemal (2001), Yasamanın, Yürütme ve Yargı Üzerinde Kılıcı, Bir Anglo-Amerikan Kurumu, İmpeachment, Beta Yayın, İstanbul.
• Yazıcı Serap, (2013), Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemleri: Türkiye İçin Bir Değerlendirme, Bilgi Üniversitesi Yayın, İstanbul.
• http://www.ysk.gov.tr/tr/24-haziran-2018-secimleri/77536, rişim.12.10.2018.
• http://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/24Haziran2018/KesinSecimSonuclari/2018CB-416D.pdf, erişim. 12.10.2018.