Terör, Politik ve Askeri Olaylara Borsa İstanbul Turizm Sektörü Yatırımcı Tepkisi

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 4, 839 - 856, 31.12.2020

Fatih Günay

https://doi.org/10.24988/ije.202035412

Cited By: 2

Öz

Çalışmada, terör, politik ve askeri olaylara turizm sektörü pay yatırımcılarının tepkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. 2016 yılı sonrasında yaşanan 15 Temmuz darbe girişimi, seçimler, Fırat Kalkanı (2016), Zeytin Dalı (2018) ve Barış Pınarı (2019) sınır ötesi harekâtları incelenen olaylardır. Olay çalışması yöntemiyle on işletmenin günlük verilerinde ortalama getiri modeliyle getiriler hesaplanmıştır. Olay gününde 15 Temmuz’un negatif, Zeytin Dalı’nın pozitif anormal getiriye sebep olduğu bulgulanmıştır. 21 günlük olay penceresinde 15 Temmuz’un negatif, sırasıyla Genel Seçim, İBB ara seçimi ile Barış Pınarı’nın en yüksek pozitif kümülatif ortalama anormal getirilere sebep olduğu saptanmıştır. Elde edilen bulgular terör ve güvenlik riskiyle, askeri olaylara turizm sektörü yatırımcı duyarlılığının politik olaylardan yüksek olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Yatırımcı Tepkisi, 15 Temmuz Darbe Girişimi, Seçimler, Askeri Olaylar, Turizm Sektörü, Olay Çalışması

Reactions of Borsa İstanbul Tourism Sector Investors to Terrorist, Political and Military Events

Öz

It was aimed to investigate the tourism sector investor reactions to terrorist, political and military events. The July 15 coup attempt, three elections, Euphrates Shield (2016), Olive Branch (2018) and Peace Spring (2019) cross-border operations are the examined events experienced after 2016. By the event study method, returns were calculated with the mean-adjusted return model in the daily data of ten companies. The findings indicate that the July 15 caused significant negative and the Olive Branch caused significant positive average abnormal return on the event day. In the 21-day event window, it was determined, the July 15 was caused negative, and respectively the Presidential and Deputy General Election, the Istanbul Metropolitan Municipality Interim Election and the Peace Spring were caused the highest positive cumulative average abnormal returns. According to the findings, as expected, it can be said that in tourism sector the investor sensitivity to terrorism and security risks is higher than the political events.

Anahtar Kelimeler

Investors’ Reactions, 15 July Coup Attempt, Elections, Military Events, Tourism Sector, Event Study

Kaynakça

• Akçakaya, M. ve Özdemir, A. (2018). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Siyasal İstikrar, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 53(3), 922-944.
• Alkan, H. (2016). 15 Temmuz’u Anlamak: Parametreler ve Sonuçlar, Bilig, 76, 253-272.
• Armitage, S. (1995). Event Study Methods and Evidence on Their Performance, Journal of Economic Surveys, 8(4). 25-52.
• Avdagiç, Ş. (2019). “İstanbul 2018’de de ekonominin lokomotifi oldu”, 30.12.2019 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/istanbul-2018de-de-ekonominin-lokomotifi-oldu-41069604 adresinden erişildi.
• Bahar, E. ve İstanbullu Dinçer, F. (2019). Ziyaretçi Sayılarının Analizi ile İstanbul’un Turizm Pazarlarının Değerlendirilmesi, Turizm ve Araştırma Dergisi, 8(1). 20-41.
• Berman, G., Brooks, R. ve Davidson, S. (2000). The Sydney Olympic Games Announcement and Australian Stock Market Reaction, Applied Ecconomics Letters, 7, 781-784.
• Borde, S. F., Byrd, A. K. ve Atkinson, S. M. (1999). Stock Price Reaction to Dividend İncreases in The Hotel and Restaurant Sector, Journal of Hospitality & Tourism Research, 23(1). 40-52.
• Brown, S. J. ve Warner, J. B. (1980). Measuring Security Price Performance, Journal of Financial Economics, 8, 205-258.
• Brown, S. J. ve Warner, J. B. (1985). Using Daily Stock Returns, The Case of Event Studies, Journal of Financial Economics, 14, 3-31.
• Chang, C. ve Zeng, Y. Y. (2011). Impact of Terrorism on Hospitality Stocks and the Role of Investor Sentiment, Cornell Hospitality Quarterly, 52(2), 165–175.
• Chen, A. H. ve Siems, T. F. (2007). The Effects of Terrorism on Global Capital Markets. T. Brück (Ed.), The Economic Analysis of Terrorism içinde (ss.83-106). New York: Routledge.
• Chen, M.-H. (2011). The Response of Hotel Performance to International Tourism Development and Crisis Events, International Journal of Hospitality Management, 30, 200-212.
• Chen, M.-H., Jang, S.C. (S.) ve Kim, W. G. (2007). The Impact of the SARS Outbreak on Taiwanese Hotel Stock Performance: An Event-Study Approach, Hospitality Management, 26, 200-212.
• Cnn Türk (2019). “Mehmetçik Afrin şehir merkezinde - Zeytin Dalı Harekatı 1. Yıl – 6”, 25.12.2019 tarihinde https://www.cnnturk.com/video/dunya/mehmetcik-afrin-sehir-merkezinde-zeytin-dali-harekati-1-yil-6 adresinden erişildi.
• Çelik, M. S. ve Koç, R. (2019). Türkiye ve Rusya Arasındaki Uçak Krizinin Borsa İstanbul (BİST) Turizm ve Enerji Şirket Hisselerine Etkisi Üzerine Bir Event Study Analizi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 1-15.
• Çıtak, L. ve Ersoy, E. (2016). Firmaların BIST Sürdürülebilirlik Endeksine Alınmasına Yatırımcı Tepkisi: Olay Çalışması ve Ortalama Testleri ile Bir Analiz, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 8(1), 43-57.
• Çömlekçi, İ. ve Şahin, Ö. (2019). Güç Unsurları ile Pay Senedi Getirileri Arasındaki İlişki: Olay Çalışması (Event Study), Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(1), 46-60.
• Demir, E. ve Ersan, O. (2018). The Impact of Economic Policy Uncertainty on Stock Returns of Turkish Tourism Companies, Current Issues in Tourism, 21(8), 847-855.
• Dogru, T. ve Sirakaya-Turk, E. (2016). Stock Market Valuation of Hotel Firms’ Sustainable Initiatives, The Journal of Hospitality Financial Management, 24, 127-132.
• Elbir, G. ve Kandır, S. Y. (2017). Yatırım Duyurularının Pay Getirileri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Demir-Çelik Sektörü Örneği, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 9(1), 16-32.
• Hürriyet (2019). “MSB'den 'Barış Pınarı Harekatı' Açıklaması” 20.01.2019 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/gundem/msbden-baris-pinari-harekati-aciklamasi-41386973 adresinden erişildi.
• Investing.com (2019). 12.12.2019 tarihinde https://tr.investing.com/ adresinden erişildi.
• İçişleri Bakanlığı (2017). “Türkiye’nin DEAŞ ile Mücadelesi”, 30.12.2019 tarihinde https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/strateji/deneme/YAYINLAR/%C4%B0%C3%87ER%C4%B0K/deas%CC%A7%20frans%C4%B1zca.pdf adresinden erişildi.
• Kaderli, Y. (2007). Yapılan İhracat Bağlantılarının İlgili Firmaların Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisinin Olay Etüdü İle İncelenmesi: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’ndaki Bazı Firmalar Üzerine Bir Uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 36, 144-154.
• Kamuyu Aydınlatma Platformu (2019). 12.12.2019 tarihinde https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler adresinden erişildi.
• Karagöl, E. T. (2016). 15 Temmuz Darbe Girişimi ve Türkiye Ekonomisi, Adam Akademi, 6(2), 37-50.
• Kaya, İ., Keskin Köylü, M. ve Günay, B. (2017). 15 Temmuz Darbe Girişiminin BİST 30/100 Endeksleri Üzerine Etkisinin Olay Çalışması (Event Study) Yöntemi ile Analizi, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2). 54-67.
• Kim, S. H., Kim, W. G. ve Hancer, M. (2009). Effect of IT Investment Announcements on the Market Value of Hospitality Firms Using Event Study Methodology, Tourism Economics, 15(2), 397-411.
• Kurt, V. (2019). “5 Soru: Barış Pınarı Harekâtı”, 25.12.2019 tarihinde https://www.setav.org/5-soru-baris-pinari-harekati/ www.setav.org adresinden erişildi.
• MacKinlay, A. C. (1997). Event Studies in Economics and Finance, Journal of Economic Literature, 35(March 1997), 13–39.
• Madanoglu, M., Olsen, M. D. ve Kwansa, F. A. (2010). The Impact of Terrorist Bombings on the Market Values of Hospitality and Tourism Enterprises: Global Evidence from Turkey, Spain and Indonesia, Journal of Hospitality Financial Management, 15(2), 1-20.
• Milli Güvenlik Kurulu (2017). “29 Mart 2017 Tarihli Toplantı Sonrası Yazılı Açıklama”, 25.12.2019 tarihinde https://www.mgk.gov.tr/index.php/29-mart-2017-tarihli-toplanti adresinden erişildi.
• Milli Savunma Bakanlığı (2019a). “Barış Pınarı Harekâtı Başladı”, Basın Açıklaması, 9 Ekim 2019, Ankara, 25.12.2019 tarihinde https://www.msb.gov.tr/SlaytHaber/9102019-53737 adresinden erişildi.
• Milli Savunma Bakanlığı (2019b). “Elektrik Trafoları ve Hatlar Onarılıyor, Su Kuyuları Aktif Hale Getiriliyor”, Basın Açıklaması, 15.12.2019 Ankara, 25.12.2019 tarihinde https://www.msb.gov.tr/SlaytHaber/14122019-04423 adresinden erişildi.
• Mutan, O. ve Topcu, A. (2009). Türkiye Hisse Senedi Piyasasının 1990-2009 Tarihleri Arasında Yaşanan Beklenmedik Olaylara Tepkisi, Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Raporu, Araştırma Dairesi: 22.06.2009 OCM 2009/01.
• Nagm, F. ve Kautz, K. (2008). The Market Value Impact of IT Investment Announcements - An Event Study, Journal of Information Technology Theory and Application, 9(3), 62-80.
• Nezerwe, Y. (2013). Presidental Elections and Stock Returns in Egypt, Review of Business and Finance Studies, 4(2), 63-68.
• Nicolau, J. L. (2002). Assessing New Hotel Openings Through an Event Study, Tourism Management, 23, 47-54.
• Peterson, P. P. (1989). Event Studies: A Review of Issues and Methodology, Quarterly Journal of Business and Economics, 28(3), 36-66.
• Qin, M., Tang, C.-H. (H.). Jang, S. (S.). ve Lehto, X. (2017). Mobile App Introduction and Shareholder Returns, Journal of Hospitality and Tourism Management, 31, 173-180.
• Ross, S. A., Westerfield, R. W. ve Jaffe, J. F. (2002). Corporate Finance, (6th edt.). USA: The McGraw-Hill Companies, Inc.
• Sakarya, Ş. (2011). İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi Kapmasındaki Şirketlerin Kurumsal Yönetim Derecelendirme Notu ve Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişkinin Olay Çalışması (Event Study) Yöntemi ile Analizi, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 147–162.
• Sheel, A. ve Zhong, Y. (2005). Cash Dividend Announcements and Abnormal Returns in the Lodging and Restaurant Sectors: An Empirical Examination, The Journal of Hospitality Financial Management, 13(1), 49-58.
• Szutowski, D. ve Bednarska, M. A. (2014). Short-Term Effects of Innovations on Tourism Enterprise Market Value: Event Study Approach, F. Dias, S. Oliveira, J. Kosmaczewska ve Â. Pereira (Ed.), New Trends in Tourism Research: A Polish Perspective, içinde (ss. 205-217). Portugal: GITUR
• Şahin, E., Konak, F. ve Karaca, S. S. (2017). Türkiye ve Rusya Arasındaki “Uçak Krizinin” Borsa İstanbul Gıda, İçecek ve Turizm Endeksleri Üzerine Etkisi, Business and Economics Research Journal, 8(3), 473-485.
• TCCB, (2018). “15 Temmuz Darbe Girişimi ve Milletin Zaferi”, 25.12.2019 tarihinde https://www.tccb.gov.tr/assets/dosya/15Temmuz/15temmuz_tr.pdf adresinden erişildi.
• Thorbacke, W. (1997). On Stock Market Returns and Monetary Policy, The Journal of Finance, 52(2), 635-654.
• Turan, A. M. (2018). Türkiye’nin Yeni Yönetim Düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Social Sciences Research Journal, 7(3), 42-91.
• Tüik (2019). “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt İstatistikleri”, http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1059
• Türk Silahlı Kuvvetleri (2018). “Zeytin Dalı Harekatı”, Basın Açıklaması, 20.01.2018, Ankara, 30.12.2019 tarihinde https://www.tsk.tr/Home/Detay/373 adresinden erişildi.
• Ulutaş, U. ve Duran, B. (2017). “Türkiye’nin DEAŞ’la Mücadelesinin Kritik Dönemeci: Fırat Kalkanı Harekâtı”, 25.12.2019 tarihinde https://www.setav.org/turkiyenin-deasla-mucadelesinin-kritik-donemeci-firat-kalkani-harekati/ adresinden erişildi.
• Veraros, N., Kasimati, E. ve Dawson, P. (2004). The Olympic Games Announcement and Its Effect on the Athens and Milan Stock Exchanges, Applied Ecconomics Letters, 11, 749-753.
• Yapa, K. ve Akbulut, İ. (2018). 2018 Cumhurbaşkanlığı ve Genel Seçimlerinin Piyasaya Etkileri, 6. SCF International Conference on “Economic and Social Impacts of Globalization and Liberalization”, Antalya: 11-13 Ekim 2018.
• Yaşar, G. ve Yaşar, M. M. (2017). Türkiye – Rusya Uçak Krizi Sonrasında Türkiye Turizmi, VII. Uluslararası Karadeniz Sempozyumu “Türk Rus İlişkileri”, 19-20 Ekim 2017, Giresun, Türkiye.
• Yeltin, H. (2018). Türkiye’nin Suriye Krizine Karşı Güvenlik Arayışlarına Bir Örnek: Fırat Kalkanı Harekâtı, Econder Uluslararası Akademik Dergi, 2(2), 200-214.
• Yenişehirlioğlu, E., Erdoğan, Ç., Polat, S. ve Sarıışık, M. (2013). Politik Krizlerin Turizm Talebi Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma “Mısır Turizmi, Akademik Turizm ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 57-69.
• Yeşiltaş, M., Seren, M. ve Özçelik, N. (2017). Fırat Kalkanı Harekatı: Harekâtın İcrası, İstikrarın Tesisi ve Alınan Dersler, Rapor. (24 Ağustos 2017), 25.12.2019 tarihinde https://setav.org/assets/uploads/2017/10/R91_FKA.pdf adresinden erişildi.
• Yıldız, Z. (2011). Turizm Sektörünün Gelişimi ve İstihdam Üzerindeki Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(5), 54-71.
• YSK (2018). Yüksek Seçim Kurulu, Seçim Takvimi, 25.12.2019 tarihinde http://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/24Haziran2018/2018CBMV-SecimTakvimi.pdf adresinden erişildi.
• YSK (2019). “31 Mart 2019 Mahalli İdareler Genel Seçimleri, Seçim Takvimi” 25.12.2019 tarihinde http://www.ysk.gov.tr/tr/2019-mahalli-i%CC%87dareler-secim-takvimi/77915 adresinden erişildi.
• Zengin, B. (2010). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisine Reel ve Moneter Etkileri, Akademik İncelemeler Dergisi, 5(1). 102-126.