Gelir Gruplarına Göre Ülke Endeksleriyle Covid19 Göstergeleri Arasında İlişkinin Panel Veri Analiz Yöntemi İle İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 37 Sayı: 4, 929 - 946, 10.11.2022

Osman Şenol , Fevzi Akbulut , Mehmet Gençtürk

https://doi.org/10.24988/ije.1027904

Cited By: 2

Öz

Çin’in Wuhan şehrinde 2019 yılının son aylarında ortaya çıkan ve küresel bir sağlık tehdidine dönüşen Covid-19 salgını, bireylerin yaşam tarzlarından ülkelerin ekonomik durumlarına kadar birçok alanda etkili olmuştur. Bu alanlardan birisi de borsalardır. Covid-19’un yarattığı belirsizlikle birlikte ülke borsaları özellikle Covid-19’un Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilmesiyle rekor düşüşler yaşamıştır. Bu araştırmada ise Covid-19 salgınının görüldüğü tarihten günümüze kadar ülke endeks değerlerini etkileme düzeyi tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu araştırmada her bir gelir grubuna özgü ekonometrik modeller üretebilmek için panel veri analiz yöntemi uygulanmıştır. Ülkeler Dünya Bankası gelir sınıflaması dikkate alınarak üç farklı grupta ele alınmış ve her bir ülke grubu için ekonometrik modellemeler geliştirilmiştir. Araştırma sonucunda düşük ve orta gelir grubunda yer alan ülkelerin endeks değeri ile aşılanmış kişi sayısı değişkeni arasında bir ilişki bulunmadığı görülmüştür. Yüksek gelirli ülkelerde ise aşılanmış nüfus sayısı ile ülkelere ait endeks değerleri arasında pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bu araştırmayı diğer araştırmalardan ayıran temel fark, bu araştırmada bütün ülkelerin gelir durumlarına göre sınıflandırılarak her bir gelir grubuna özgü ekonometrik modellemelerin üretilmesidir. Söz konusu değişkenler makro düzeyde ele alınmış olup Covid-19 salgınının gelir gruplarına göre ülke endeks değerlerini nasıl etkilediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Endeks, Panel Veri

Teşekkür

Yozgat Bozok Üniversitesinden Dr. Durmuş Gökkaya Beykent Üniversitesi Prof. Dr. Ayşegül KAPTANOĞLU

Examination Of The Relationship Between Country Indexes And Covid-19 Indicators According To Income Groups By Panel Data Analysis Method

Öz

Covid-19 epidemic, which emerged in the Chinese city of Wuhan in the last months of 2019 and turned into a global health threat, has been effective in many areas from the lifestyles of individuals to the economic conditions of countries. One of these areas is stock markets. With the uncertainty created by Covid-19, the country's stock markets experienced record declines, especially with the declaration of Covid-19 as a pandemic by the World Health Organization. In this study, it has been tried to determine the level of impact on country index values from the date of the Covid-19 epidemic to the present day. In this research, panel data analysis method was applied to produce econometric models specific to each income group. The countries were handled in three different groups, taking into account the World Bank income classification, and econometric models were developed for each country group. As a result of the research, it was seen that there was no relationship between the index value of countries in the low and middle income group and the variable of the number of people vaccinated. In high-income countries, it has been determined that there is a positive relationship between the number of vaccinated population and the index values of the countries. The main difference that distinguishes this research from other studies is that, in this study, econometric models specific to each income group are produced by classifying all countries according to their income levels. The variables in question were handled at the macro level and it was determined how the Covid-19 epidemic affected the country index values according to income groups.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Index, Panel Data

Kaynakça

• Açıkgöz, E., Uygurtürk, H. ve Korkmaz, T. (2015). Analysis of Factors Affecting Growth Of Pension Mutual Funds In Turkey, International Journal of Economics and Financial Issues, 5(2), 427- 433.
• Akan, Y. ve Atıcı Ustalar, S. (2021). Bilgi Kanalı Olarak Covid-19 Salgınının Hisse Senedi Piyasalarının Oynaklığı Üzerindeki Etkisi. Maliye Dergisi, Ocak-Haziran(180), 326-344.
• Akarsu, Y., Alacahan, N. D. ve Kurt, S. (2020). Covid-19 Pandemisinin BİST 100 Üzerindeki Etkisi, içinde S. Akar (Ed.), Sosyo-Ekonomik Boyutuyla Sağlık, (ss. 155-168), Çanakkale: Rating Akademi Yayınları.
• Al-Awadhi, A. M., Alsaifi, K., Al Awadhi, A. ve Al Awadhi S. (2020). Diseases: Impact of The Covid-19 Virus on Stock Market Returns. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 2(7), 1-5.
• Albulescu, C. T. (2020). Coronavirus and Financial Volatility: 40 Days of Fasting and Fear. Quantitative Finance, 1-7. https://arxiv.org/abs/2003.04005.
• Al-Tamımı, H. A. H., Alwan, A. A. ve Rahman, A. A. (2011). Factors Affecting Stock Prices in the UAE Financial Markets. Journal of Transnational Management, 16(1), 3-19.
• Ambros, M., Frenkel, M., Huynh, T. L. D. ve Kılınç, M. (2020). Covid-19 Pandemic News and Stock Market Reaction During the Onset of the Crisis: Evidence From High-Frequency Data. Applied Economics Letters, 1-4.
• Baker, S. R., Bloom, N., Davıs, R. J., Kost, K., Sammon, M. ve Vıratyosin, T. (2020). The Unprecedented Stok Market Reaction to Covid-19. The Review of Asset Pricing Studies, 10(4), 742-758.
• Barut, A. ve Yerdelen Kaygın, C. (2020). Covid-19 Pandemisinin Seçilmiş Borsa Endeksleri Üzerine Etkisinin İncelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, Special Issue, 59-70.
• Brıen, R. M. (2007). A Caution Regarding Rules Of Thumb For Variance Inflation Factors. Quality & Quantity, 41(5), 673-690.
• Ferguson, N. M., Laydon, D., Gılanı, G. N., Et al. (2020). Impact of Non-Pharmaceutical İnterventions (NPIs) to Reduce Covid-19 Mortality and Healthcare Demand. Imperial College, London: 1-20.
• Gujaratı, D. N. (2004). Basic Econometrics. McGraw Hill: New York.
• Ilgın, K. S. ve Sarı, S. S. (2020). Covid-19 Pandemisinin Hisse Senedi Piyasalarına Etkisi: Vaka ve Ölümlerin Yoğun Olduğu Ülkeler ile Türkiye İncelemesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 12(23), 434-453.
• Investing, https://tr.investing.com/indices/world-indices, Erişim Tarihi: 19.02.2022.
• Kazan, H. (2020). Covid-19’un Pay Piyasası ve İşletmeler Üzerindeki Etkisi, içinde D. Demirbaş, V. Bozkurt & S. Soygun (Ed.), Covid-19 Pandemisinin Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Etkileri, (ss. 263-293), İstanbul Üniversitesi Yayınevi, İstanbul.
• Luo, S. ve Tsang, K. P. (2020). How Much of China and World GDP Has The Coronavirus Reduced?. Social Science Research Network Report, https://www.coronavirusandtheeconomy.com/ongoing-research/how-much-china-andworld-gdp-has-coronavirus-reduced.
• Mazur, M., Dang, M. ve Vega, M. (2020). Covid-19 and March 2020 Stock Market Crash. Evidence From S&P50., Finance Research Letters, 1-20.
• OECD. (2020). Interim Economic Assessment 2, March, 5).
• Sansa, N. A. (2020). The Impact of The Covid-19 on The Financial Markets: Evidence From China and USA. Electronic Research Journal of Social Sciences and Humanities, 2(2), 1-26.
• Soy Temur, A. (2021). Koronavirüs Covid-19’un Dünya Borsaları Üzerine Etkisi ve BİST-Perakende sektöründeki Hisse Senetlerinin Bu Süreçteki Davranışları. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(25), 773-797.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, (2020). Covid-19 Rehberi, Erişim Tarihi: 22.09.2021.
• WHO. (2020). Coronavirus Disease 2019 Situation Report-51. Erişim Tarihi: 11.09.2021.
• WHO, WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard | WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard With Vaccination Data (https://covid19.who.int) Erişim Tarihi: 11.09.2021
• Yang, Y., Zhang, H. ve Chen, X. (2020). Coronavirus Pandemic and Tourism: Dynamic Stochastic General Equilibrium Modeling of İnfectious Disease Outbreak. Annals of Tourism Research, 83, 1-6.
• Zeren, F. ve Hızarcı, A. E. (2020). Kovid-19 Koronavirüsün Hisse Senedi Piyasalarına Etkisi: Seçilmiş Ülkelerden Kanıtlar. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 3(1), 78-84.