1990-2022 Dönemi Türkiye'de Gelir Üzerinden Alınan Vergiler ve Ekonomik Büyüme İlişkisi

Yıl 2024, Cilt: 39 Sayı: 3, 755 - 771, 04.09.2024

Yusuf Ünsal

https://doi.org/10.24988/ije.1407543

Öz

Bu çalışma, 1990-2022 döneminde Türkiye'de ekonomik büyüme ve gelir üzerinden alınan vergiler arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Ekonomik büyüme, tarih boyunca toplumlar için merkezi bir olgu olmuştur ve ulusların refahı üzerindeki etkisi hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülkeler için temel bir endişe kaynağıdır. Maliye politikaları, özellikle de vergilendirme, hedeflenen ekonomik büyüme seviyelerine ulaşılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu araştırma, ekonomik büyüme ve gelir üzerinden alınan vergiler arasındaki uzun vadeli dinamikleri araştırmak için zaman serisi veri analizi yöntemlerinden biri olan Otoregresif Dağıtılmış Gecikme (ARDL) sınır testini kullanmaktadır. Bulgular, uzun vadede gelir üzerinden alınan vergilerinden ekonomik büyümeye doğru bir ilişki olmadığını göstermektedir. Ancak, ekonomik büyümeden gelir üzerinden alınan vergilere doğru anlamlı pozitif bir ilişki gözlenmiştir. Bu çalışma, söz konusu ilişkinin Türkiye bağlamında bir analizini sunarak mevcut literatüre katkıda bulunmakta ve ekonomik büyümenin gelir üzerinden alınan vergi gelirleri üzerindeki olumlu etkisinin maliye politikası planlamasında kritik bir araç olabileceğini öne sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Gelir Üzerinden Alınan Vergiler, Maliye Politikası, ARDL Sınır Testi

The Relationship between Taxes on Income and Economic Growth in Turkey for the Period 1990-2022

Öz

This study examines the relationship between economic growth and taxes on income in Turkey over the period 1990-2022. Economic growth has been a central phenomenon for societies throughout history and its impact on the welfare of nations is a major concern for both developing and developed countries. Fiscal policies, especially taxation, play an important role in achieving targeted levels of economic growth. This research utilizes the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) bounds test, a time series data analysis method, to investigate the long-run dynamics between economic growth and taxes on income. The findings show that there is no direct relationship between taxes on income and economic growth in the long run. However, a significant positive relationship is observed between economic growth and taxes on income. This study contributes to the existing literature by providing an analysis of this relationship in the Turkish context and suggests that the positive impact of economic growth on taxes on income can be a critical tool in fiscal policy planning.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Taxes on Income, Fiscal Policy, ARDL Bond Test

Kaynakça

• Abd Hakim, T. (2020). Direct versus indirect taxes: Impact on economic growth and total tax revenue. International Journal of Financial Research, 11(2), 146-153.
• Akıncı, A. (2019). Vergi gelirlerinin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 100-106.
• Alm, J., & Rogers, J. (2011). Do state fiscal policies affect state economic growth?. Public Finance Review, 39(4), 483-526.
• Amin, A., Chen, Y., & Huang, S. (2018). Personal income tax and economic growth: a comparative study between China and Pakistan. Asian Journal of Economic Modelling, 6(1), 65-73.
• Arnold, J. M., Brys, B., Heady, C., Johansson, A., Schwellnus, C., & Vartia, L. (2011). Tax policy for economic recovery and growth. The Economic Journal, 121(550), F59-F80.
• Atsan, E. (2017). The determinants of tax capacity and tax effort in Turkey for the period of 1984-2012. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 214-234.
• Baig, N., Khan, S., Gilal, N. G., & Qayyum, A. (2018). Do natural disasters cause economic growth? An ARDL bound testing approach. Studies in Business and Economics, 13(1), 5-20.
• Barro, R., & Sala-i-Martin, X. (2004). Economic growth (second edition). London: The MIT Press.
• Basha, M. H. (2022). Evaluating the impact of direct taxes on economic growth: Empirical evidence from Jordan. Asian Economic and Financial Review, 12(8), 627-635.
• Bektaş, S., & Baykuş, O. (2020). Seçilmiş sektörel krediler ve iktisadi büyüme ilişkisinin ampirik analizi: Türkiye katılım bankaları örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(10), 244-258.
• Bektaş, S., Semih, G. Ü. L., & BAKIR, H. (2023). Covid-19 döneminde bitcoin fiyatlarının seçilmiş finansal göstergeler ile uzun dönem ampirik etkileşimi: ARDL analizi incelemesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 41(1), 21-43.
• Boğa, S. (2020). Türkiye'de vergi gelirleri ve ekonomik büyüme arasındaki asimetrik ilişki: NARDL eşbütünleşme yaklaşımı. Third Sector Social Economic Review, 55(1), 487-507.
• Bölük, G., & Mert, M. (2015). The renewable energy, growth and environmental Kuznets curve in Turkey: an ARDL approach. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 52, 587-595.
• Canavire-Bacarreza, G., Martinez-Vazquez, J., & Vulovic, V. (2013). Taxation and economic growth in Latin America (No. IDB-WP-431). IDB Working Paper Series.
• Castro, G. Á., & Camarillo, D. B. R. (2014). Determinants of tax revenue in OECD countries over the period 2001–2011. Contaduríay Administración, 59(3), 35-59.
• Çalçalı, Ö., & Altıner, A. (2019). Makro ekonomik açıdan vergi gelirlerinin belirleyicileri: OECD ülkeleri üzerine bir uygulama. Maliye ve Finans Yazıları, (112), 175-198.
• Colombage, S. R., Maslyuk, S., & Taha, R. (2015). Stock market and tax revenue as determinants of economic growth: Panel data evidence from developing Asia. The Journal of Developing Areas,49(4), 89-107.
• Dackehag, M., & Hansson, A. (2012). Taxation of income and economic growth: An empirical analysis of 25 rich OECD countries (No. 2012: 6). Working paper.
• Demir, M., & Sever, E. (2017). Vergi gelirleri ekonomik büyüme ilişkisi: OECD ülkelerine ilişkin panel veri analizi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 51-66.
• Dioda, L. (2012). Structural determinants of tax revenue in Latin America and the Caribbean, 1990- 2009.United Nations, 1-44.
• Doğan, S. (2006). Keynesyen Teori’ye bir tepki: Arz yanlı iktisat. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(12), 252-272.
• Durkaya, M., & Ceylan, S. (2006). Vergi gelirleri ve ekonomik büyüme. Maliye Dergisi, 150, 79-89.
• Engen, E., & Skinner, J. (1996). Taxation and economic growth. National Tax Journal, 49(4), 617-642.
• Fan, Z. Y., Huang, Q., Ren, Y., Zhu, Z. Y., & Xu, X. (2020). A cointegration approach for cable anomaly warning based on structural health monitoring data: An application to cable-stayed bridges. Advances in Structural Engineering, 23(13), 2789-2802.
• Ferede, E., & Dahlby, B. (2019). The effect of corporate income tax on the economic growth rates of the Canadian provinces. The School of Public Policy Publications, 12(29), 1-33.
• Furceri, D., & Karras, G. (2008). Tax changes and economic growth: Empirical evidence for a panel of OECD countries. Manuscript, University of Illinois, 1, 1-29.
• Gale, W. G. & Samwick, A. A. (2016). Effects of income tax changes on economic growth. Washington DC: The Brookings Institution. Erişim adresi https://www.brookings.edu/articles/effects-of-income-tax-changes-on-economic-growth/
• Guliyev, H. (2023). Nexus between renewable energy and economic growth in G7 countries: New insight from nonlinear time series and panel cointegration analysis. Journal of Cleaner Production, 424, 138853.
• Hild, A., & Olsson, J. M. (2019). Pairs Trading, Cryptocurrencies and Cointegration: A Performance Comparison of Pairs Trading Portfolios of Cryptocurrencies Formed Through the Augmented Dickey-Fuller Test, Johansen’s Test and Phillips Perron’s Test. Digitala Vetenskapliga Arkivet. Erişim adresi https://www.diva-portal.org.
• Karabulut, R., & Şeker, K. (2018). Belirlenmiş değişkenlerin vergi gelirleri üzerindeki etkisi: çoklu doğrusal regresyon analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 1049-1070.
• Karaş, G. (2022). Vergi yapısı ve ekonomik büyüme: G7 ülkeleri örneği. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 8(1), 94-114.
• Katircioglu, S. (2010). Is there a long-run relationship between taxation and growth: The case of Turkey. Romanian Journal of Economic Forecasting, 13(1), 99-106.
• Koç, Ö. E. (2019). Türkiye’de vergi yükü ve ekonomik büyüme ilişkisi. Alanya Akademik Bakış, 3(3), 247-259.
• Korkmaz, S., & Korkmaz, Ö. (2023). The effect of direct and ındirect taxes on economic growth in the Turkish economy: The ARDL boundary test approach. Preprints. https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-2493055/v1.
• Lee, Y., & Gordon, R. H. (2005). Tax structure and economic growth. Journal of Public Economics, 89(5-6), 1027-1043.
• Lin, B., & Jia, Z. (2019). Tax rate, government revenue and economic performance: A perspective of Laffer curve. China Economic Review, 56, 101307.
• Mangir, F., & Ertuğrul, H. M. (2012). Vergi yükü ve ekonomik büyüme ilişkisi: 1988-2011 Türkiye örneği. Maliye Dergisi, 162, 256-265.
• Martins, T., Barreto, A. C., Souza, F. M., & Souza, A. M. (2021). Fossil fuels consumption and carbon dioxide emissions in G7 countries: Empirical evidence from ARDL bounds testing approach. Environmental Pollution, 291, 118093.
• Mendoza, E. G., Milesi-Ferretti, G. M., & Asea, P. (1997). On the ineffectiveness of tax policy in altering long-run growth: Harberger's superneutrality conjecture. Journal of Public Economics, 66(1), 99-126.
• Mucuk, M., & Alptekin, V. (2008). Türkiye’de vergi ve ekonomik büyüme ilişkisi: VAR analizi (1975-2006). Maliye Dergisi, 155(2), 159-174.
• Myles, G. D. (2000). Taxation and economic growth. Fiscal Studies, 21(1), 141-168.
• Narayan, P. K., & Smyth, R. (2006). What determines migration flows from low‐income to high‐income countries? An empirical investigation of Fiji–Us migration 1972–2001. Contemporary Economic Policy, 24(2), 332-342.
• Paksoy, S., & Bakan, S. (2010). Türkiye'de uygulanan vergi politikaları ve ekonomik büyüme üzerine etkileri:(1980 sonrası). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 150-170.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Poulson, B. W., & Kaplan, J. G. (2008). State income taxes and economic growth. Cato J., 28, 53.
• Roza, A., Violita, E. S., & Aktivani, S. (2022). Study of ınflation using stationary test with Augmented Dickey Fuller & Phillips-Peron unit root test (Case in Bukittinggi city ınflation for 2014-2019). EKSAKTA: Berkala Ilmiah Bidang MIPA, 23(02), 106-116.
• Sağdıç, E. N., Yıldız, F., & Sayın, H. H. (2020). Doğrudan yabancı yatırımlar, vergi gelirleri ve ekonomik büyüme ilişkisi: Kırılgan beşli ülkeler örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(28), 680-699.
• Sağdıç, E. N., & Aydın, D. (2021). Dolaylı ve dolaysız vergiler ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği (2006-2018). International Journal of Public Finance, 6(1), 21-46.
• Saibu, O. M., & Olatunbosun, S. O. (2013). Macroeconomic determinants of tax revenue in Nigeria (1970-2011). World Applied Sciences Journal, 28 (1), 27-35.
• Saraç, T. B. (2015). Vergi yükü ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Maliye Dergisi, 169, 21-35.
• Songur, M., & Yüksel, C. (2018). Vergi yapısı ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (643), 47-70.
• Soydal, H., & Yılmaz, L. (2009). Türkiye’de dolaylı ve dolaysız vergiler ve ekonomiye etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 12(1-2), 295-308.
• Stermugu, A. & Ballkoçi, V. (2022). The Impact of Direct Tax and Indirect Tax on the Economic Growth in Albania. American International Journal of Business Management, 5 (09), 82–87
• Suzuki, K. (2022). Corporate tax cuts in a Schumpeterian growth model with an endogenous market structure. Journal of Public Economic Theory, 24(2), 324-347.
• Ünlükaplan, İ., & Arısoy, İ. (2011). Vergi yükü ve yapısı ile iktisadi büyüme arasındaki dinamik etkileşimler üzerine uygulamalı bir analiz. ODTÜ Gelişme Dergisi, 38(Nisan),71-100.
• Ten Kate, F., & Milionis, P. (2019). Is capital taxation always harmful for economic growth?. International Tax and Public Finance, 26, 758-805.
• Topal, M. H. (2019). An analysis of the relationship between tax structure and gross domestic product in European transition economies. European Journal of Theoretical and Applied Studies, 7(2), 1-19.
• Veronika, B., & Lenka, J. (2012). Taxation of corporations and their impact on economic growth: The case of EU countries. Journal of Competitiveness, 4(4), 96-108.
• Widmalm, F. (2001). Tax structure and growth: are some taxes better than others?. Public Choice, 107(3-4), 199-219.
• Gelir Dairesi Başkanlığı (2023, 05 Aralık). Çeşitli vergi istatistikleri. Erişim adresi https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/VI/CVI3.htm
• World Bank (2023, 05 Aralık). World Development Indicators. Erişim adresi https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators.