Doğu Karadeniz Bölgesindeki Hidroelektrik Santrallerin (HES) Kapasite Faktörlerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2020, , 296 - 307, 15.12.2020

Esin Acar

https://doi.org/10.47898/ijeased.757100

Öz

Ülkemiz su potansiyeli açısından dünyada önemli bir yere sahip olup, farklı bölgelerinde Baraj Hidroelektrik Santraller yer almaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesi de Türkiye’de önemli bir su potansiyeline sahiptir. Bu potansiyel enerji üretimi, taşkın koruma, içme suyu, sulama gibi çeşitli maksatlara hizmet veren baraj projeleri sayesinde hayat bulmaktadır. Özellikle Baraj Hidroelektrik Santralleri (HES) Türkiye’de ve hatta dünyada önemli bir konuma sahiptir. Faklı amaçlara hizmet edebilen barajlar bu bölgede özellikle enerji üretimi bakımından önem kazanmaktadır. Üretilen enerji miktarları ve kurulu güçleri bakımından Doğu Karadeniz Bölgesi ülkemizin sayılı Baraj HES projelerini barındırmaktadır. Bu kapasitede olmalarının en önemli etkisi su potansiyelinin yüksek olmasıdır. Baraj enerji üretimini etkileyen en önemli parametrelerden birisi kurulu güç (K.G.) kapasiteleri ve üretilen ortalama enerji miktarlarıdır. Bu parametreler ile Baraj HES projelerinin kapasite faktörleri projelerinin yapılabilirlikleri açısından önemlidir. Kapasite faktörü; enerji santralinin belli bir zaman aralığında ürettiği toplam enerji miktarının, tam kapasitede üretebileceği enerji miktarına olan oranıdır. Bu faktör projenin ekonomik, teknik ve fizibilite değerlendirmelerinde dikkate alınması gereken bir değerdir. Bu çalışma ile coğrafi olarak Doğu Karadeniz Bölgesinde yer alan Baraj HES projeleri değerlendirilmiştir. Bu projelerin kurulu güç ve enerji üretim değerleri elde edilerek, kapasite faktörleri belirlenmiş ve projeler arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. Böylece teknik değerlendirme kriterlerinden birisi olan kapasite faktörünün önemi vurgulanarak, ortaya çıkan sonuçlar tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Baraj HES, Kapasite faktörü, Kurulu güç, Enerji üretimi

Teşekkür

International Civil Engineering and Architecture Conference 2019, 17-20 April 2019, Trabzon/Turkey, Volume 1: Civil Engineering, page 854-860, ISBN: 978-605-81854-3-2 (Tk) 978-605-81854-4-9 (1.c). Konferansın gerçekleştirilmesinde katkı sağlayan tüm kurul üyelerine teşekkür ederim.

Determination Of The Capacity Factors Of Dam Hydroelectric Power Plants (HEPP) In Eastern Black Sea Region

Öz

There are different Dam Hydroelectric Power Plants in various regions of our country. Eastern Black Sea Region also has significant water potential in Turkey. This potential comes to life thanks to dam projects serving various purposes such as energy production, flood protection, drinking water and irrigation. Especially Dam Hydroelectric Power Plants (HPP) has an important position in the world and even Turkey. The dams that can serve different purposes gain importance in this region especially in terms of energy production. In terms of the energy produced and installed powers, the Eastern Black Sea Region hosts the numbered Dam HEPP projects of our country. The most important effect of these capacities is the high water potential. One of the most important parameters affecting dam energy production is installed power (GG) capacities and average energy produced. With these parameters, capacity factors of Baraj HEPP projects are important for the feasibility of projects. Capacity factor; is the ratio of the total amount of energy produced by the power plant in a certain period of time to the amount of energy it can produce at full capacity. This factor is a value that should be taken into account in the economic, technical and feasibility assessments of the project. With this study, the Dam HEPP projects located in the Eastern Black Sea Region were evaluated geographically. The installed power and energy production values of these projects were obtained, capacity factors were determined and comparisons were made between the projects. Thus, the importance of the capacity factor, which is one of the technical evaluation criteria, was emphasized and the results were discussed.

Anahtar Kelimeler

Dam HEPP, Capacity factor, Installed capacity, Energy production

Kaynakça

• Acar, E. (2008). Türkiye’deki Rüzgâr ve Hidroelektrik Enerji Potansiyellerinin Karşılaştırılması ve Çevresel Etkilerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Akkaş, A.A. (2001). Rüzgâr Enerjisi Sistemlerinin Performans Değerlendirmesi. Rüzgâr Enerjisi Sempozyumu (s.75-84).
• Arıkan, Y., Çam, E. (2017). Rüzgâr ve Güneş Enerjisi Sistemlerinin Fizibilite Analizlerinin Web Tabanında Gerçekleştirilmesi. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 9(1), 1-10.
• Dalkır, Ö. ve Şeşen, Ş. (2011), Çevre ve Temiz Enerji: Hidroelektrik, Ankara: Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü.
• Gökdemir, M., Kömürcü, M.İ. (2012). Türkiye’de Hidroelektrik Enerji ve HES Uygulamalarına Genel Bakış. İMO Su Yapıları Kurulu, TMH- 471, 18-26.
• Mathew, S. (2006). Wind Energy Fundamentals, Resource Analysis and Economics. Netherlands: Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
• Masters, M. (2004). Renewable and Efficient Electric Power Systems. U.S.A.: John Wiley and Sons Publishers.
• Özyalın, S, Ustaoğlu, M. (2008). Kemer Baraj Gölü (Aydın) Net Fitoplankton Kompozisyonunun İncelenmesi. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 25 (4), 275-282.
• URL-1: https://www.icold-cigb.org/GB/dams/role_of_dams.asp, (Erişim Tarihi: 15.09.2020).
• URL-2: http://bolge22.dsi.gov.tr/isletmedekitesisler/baraj-g%C3%B6let, (Erişim Tarihi: 22.06.2020).
• URL-3: http://bolge26.dsi.gov.tr/isletmedekitesisler/baraj-g%C3%B6let, (Erişim Tarihi: 22.06.2020).
• URL-4: http://www.dsi.gov.tr/projeler/ataturk-baraji, (Erişim Tarihi: 17.09.2020).
• Yıldız, D., Yıldız D., ve Özgüler, H. (2019). Hidroenerji Raporu Yekdem’e Kayıtlı HES’lerin Üretim Verimliliği. Su Politikaları Derneği (SPD) Hidropolitik Akademi. Erişim: https://www.enerjiportali.com/wp-content/uploads/2019/07/YEKDEMe-Kay%C4%B1tl%C4%B1-HESlerin-%C3%9Cretim-Verimlili%C4%9Fi.pdf