Adana ve Hatay İllerinde Farklı Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Hat/Çeşitlerinde Verim ve Teknolojik Özelliklerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 39 - 50, 24.12.2018

Sedat Süllü , Bekir Sıtkı Özbek Hacer Kaya Kocatürk Ayten Dolançay

Öz

Bu
araştırma, Çukurova koşullarına uygun yüksek verimli ve üstün teknolojik
özelliklere sahip pamuk hat/çeşitlerini belirlemek amacıyla 2012-2013 yıllarında,
Adana’da Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme arazisinde ve Hatay’da
çiftçi tarlasında sulu şartlarda yürütülmüştür. Denemeler, tesadüf blokları
deneme deseninde, 4 tekerrürlü, 4 sıralı olarak kurulmuştur. Ekimde parsel boyu
12 m
olup, hasat 10 m
üzerinden değerlendirilmiştir. Hasat öncesi alınan koza örnekleri, koza ve lif
özellikleri yönünden Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü pamuk
laboratuvarında ilgili yöntemler uyarınca incelenmiştir.

Materyal
olarak Line x tester melezlerinden gelen 2 hat, 2002 yılında A.B.D. Teksas
A&M. Üniversitesinden gelen 4 hat ile 2 kontrol çeşit (Çukurova 1518, SG
125) tarımsal ve teknolojik özelliklerinin tespiti amacıyla denemeye dahil edilmişlerdir.

Yapılan
bu çalışmanın sonucuna göre; incelenen özellikler yönünden hat/çeşitler
arasında önemli farklılıklar olduğu belirlenmiştir. En yüksek kütlü verimini,
çırçır randımanı değerini SRR 931 pamuk hattı vermiştir. Lif incelikleri ve lif
uzunlukları yönünden 27/2 çeşit adayının ve lif mukavemeti yönünden 18/7 çeşit
adayının, lif üniformite değerleri ve kısa lif içerikleri yönünden hatlar ve
çeşitler arasında farkın bulunmadığı, lif uzama oranı bakımından SG 125
çeşidinin en iyi değeri verdikleri görülmüştür. Lif üniformitesi ve kısa lif
oranı yönünden ise hatlar ve çeşitler arasında fark bulunmadığı belirlenmiştir.

Yapılan
bu iki yıllık çalışmanın sonucunda verim ve teknolojik özellikler yönünden
kütlü verimlerinin 393-436 kg da^-1, çırçır randıman değerlerinin %38-42,
lif inceliğinin 4.5-5.2 mic., lif uzunluğunun 28-31 mm. ve lif mukavemet
değerinin 30-34 gr teks^-1 aralığında oldukları görülmüştür. Adana
ili kütlü verimi, lif verimi, lif uzunluğu, lif mukavemeti ve lif üniformite değerleri
bakımından; Hatay ili de çırçır randımanı, kısa lif oranı, lif uzama oranları bakımından
öne çıkmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Pamuk (Gossypium hirsutum L.), Çeşit, Verim

Kaynakça

• Akdemir, H., & Emiroğlu, Ş.H., 1985. Pamukta erkenciliğin kalıtımı ve bunun bazı tarımsal ve teknolojik özellikleri ile olan ilişkileri üzerine araştırmalar. E.Ü.Z.F. Dergisi, 22 (2):139-153.
• Boyacı, S., (1983). Gossypium hirsutum L. Türü Pamuk Çeşitlerinin Yarım Diallel Melezlerinde Önemli Kantitatif Özelliklerin Genetik Analizleri Üzerinde Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi. Adana.
• Efe, L., (1994). Çukurova ve GAP Bölgesi Koşullarında Gossypium hirsutum L. Türündeki On Gossypolsüz Pamuk Çeşidinin Yarım Diallel Melezlerinde Önemli Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerin Kalıtımı İle Bunlar Arasındaki İlişkiler Üzerinde Araştırmalar. Ç.Ü. Fen Bilimleri Ens. Doktora Tezi. Adana.
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, (2016). 2015 Yılı Pamuk Raporu, 2016.
• İncekara, F., (1971). Endüstri Bitkileri Islahı, E. Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları. No: 65. İzmir.
• Karademir, Ç., (2003). Kuraklık Stresine Dayanıklı Pamuk Islahında Üstün Ebeveyn ve Melez Kombinasyonlarının Belirlenmesi. Ç.Ü. Fen Bilimleri Ens. Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Doktora Tezi, Adana.
• Thomson, N.J., & Luckett, D.J., 1988. Heterosis and combining ability effectson cotton. I. Combining ability. Australian Journal of Agricultural Research, 39(6):973-990.
• Myers, G.O., & Lu, H. (1998). Combining ability for fiber properties in ınfluential upland cotton varieties. Proceedings of the World Cotton Research Conference-2, Athens, Greece, 2-6 September, p,173-175.
• Şenel, M., (1980). Pamuk Islahı, Yetiştirilmesi ve Teknolojisi. Tarım Bakanlığı, Bölge Pamuk Araştırma Enstitüsü Yayınları. No: 36. Adana.
• Temiz, M., (2003). Pamukta (Gossypium ssp.), Çoklu Dizi (Line x Tester) Melezlerinde, Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerin Kalıtımı Üzerinde Bir Araştırma, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. Adana.