Türkiye’de Süt Sığırcılığında Reprodüktif Biyoteknolojik Yöntemlerin Gelişimi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 63 - 82, 20.06.2020

Uğur Kara Tayfur Bekyürek

Öz

Reprodüktif biyoteknoloji alanında geliştirilen birçok yöntemlerle hayvan ıslahı ve hayvansal üretim konularında ciddi ilerlemeler kaydedilmiştir. Türkiye suni tohumlama tekniğini Dünya’da Rusya’dan sonra kullanan ikinci ülke olmasına rağmen yıllık yapılan suni tohumlama sayıları toplam boğa altı inek ve düve sayısının yarısı kadar dahi değildir. 1980‘lerden sonra ülkemizde embriyo transferi çalışmaları başlamış ve 1989 yılında ülkemizde ilk dondurulmuş embriyo transferi çalışmaları yapılmıştır. Fakat embriyo transferi uygulamasının sahaya aktarılması konusunda günümüze değin bir ilerleme kaydedilememiştir. Ülkemizde klonlama yöntemiyle 2007 yılında ilk klon kuzular ve 2008 yılında ilk klon buzağılar elde edilmiştir. 2013 yılında ülkemizde ilk transgenik tavşan ve kuzu üretilmiştir. Ülkemizde süt sığırcılığında üremenin hormonlarla denetlenmesi konusunda yapılan uygulamalardan iyi sonuçlar alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Süt sığırcılığı, reprodüktif biyoteknoloji, suni tohumlama, embriyo transferi, klonlama

Kaynakça

• Akyol, N., Kızıl, S. H., & Karaşahin, T. (2007). İn vitro sığır embriyo üretim ve transfer. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitisü Dergisi, 47(1):1-8. Akyol, N., Kızıl, S. H., Karaşahin, T., Satılmış, M., & Hashıyada, Y. (2008). Sığırlarda ovum pick-up tekniği (OPU) kullanılarak in vitro embriyo üretimi. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 48(1):1-11. Akyol, N., Kızıl. S. H., & Tuncer, P. H. (2004). İneklerde süperovulasyon ve embriyo transferi çalışmaları. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 44(1):1-5. Akyüz, B., Demiral, Ö. O., Abay, M., & Üstüner, B. (2011). sığırlarda swim-up yöntemi ile sperma separasyonunun embriyo cinsiyet oranına etkisi. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 8(3):165-172. Alpan, O. (1989). Biyoteknoloji ve hayvan ıslahı. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 29(1-4):107-114. Arat, S. (2002). Klonlama. Bil Tek, 414:10-12. Arat, S., Gibbons, J., Rzucidlo, S. J., Respess, D. S., Tumlin, M., & Stice, S. L. (2002). In vitro development of bovine nuclear transfer embryos from transgenic clonal lines of adult and fetal fibroblast cells of the same genotype. Biol Reprod, 66:1768-1774. Arat, S., Rzucidlo, S. J., Gibbons. J., Miyoshi, K., & Stice, S. L. (2001). Production of transgenic bovine embryos by transfer of transfected granulose cells into enucleated oocytes. Mol Reprod Dev, 60:20-26. Arat, S., Taş, A, Bağış, H., Sağırkaya, H., Nak, Y., Nak, D., Akkoç, T., & Çetinkaya G. (2008). Cloning of Anatolian grey bull. Reprod Fert Dev, 21:110-111. Bağış, H., & Papuççuoğlu, S. (1997). Studies on the production of transgenic mice. Turkish Journal of Veterinary Animal Science, 21(4):287-292. Bağış, H., Aktoprakligil, D., Mercan, H. O., Yurdusev, N., Turgut, G., Sekmen, S., Arat, S., & Çetin, S. (2006a). Stable transmission and transcription of Newfoundland ocean pout type III fish antifreeze protein (AFP) gene in transgenic mice and hypothermic storage of mouse gamets with AFP. Mol Rep Dev, 73:1404-1411. Bağış, H., Arat, S., Mercan, H. O., Aktoprakligil, D., Caner, M., Turanlı, E.T., Baysal, K., Turgut, G., Sekmen, S., & Cirakoglu, B. (2006b). Stable transmission and expression of the hepatitis B virus genome in hybrid transgenic mouse until F10 generation. J Exp Zoo, 305(Abstract). Bağış, H., Tas, A., & Kankavi, O. (2008a). Determination of the expression of fish antifreeze protein (AFP) in several tissues and serum of transgenic mice in f7 generation at the room temperatura. J Exp Zool Part A Ecol Genet Physiol, 309:255-61. Bağış, H., Akkoç, T., Tas, A., & Aktopraklıgil, D. (2008b). cryogenic effect of antifreeze protein on transgenic mouse ovaries and production of live offspring by orthotopic transplantation of cryopreserved mouse ovaries. Mol Rep Dev 75:608-613. Bağış, H. (2012). Transgenik rodent üretimi. Journal of Clinical and Analytical Medicine, 80-85. Birler, S., Pabuççuoglu, S., Atalla, H., Alkan, S., Özdas, Ö.B., Bacınoglu, S., Cirit, Ü., & Zavar, İ. (2002). İn vitro üretilen koyun embriyolarının transferi. Turkish Journal of Veterinary Animal Science, 26:1421-1426. Birler, S., Pabuccuoğlu, S., Demir, K., Cirit, Ü., & Karaman, E. (2010). Production of cloned lambs: transfer of early cleavage stage embryos to final recipients. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 36:1-8. Brinster, R. L., Chen, H. Y., Trumbauer, M. E., Yagle, M. K., & Palmiter, R. D. (1985). Factors affecting the efficiency of introducing foreign DNA into mice by microinjecting eggs. Proc Natl Acad Sci, 82:4438-4442. Bülbül, B., Dursun, Ş., Kırbaş, M., Köse, M., & Ümütlü, S. (2010). Düvelerde embriyo transferi öncesi flunixin meglumin uygulamasının gebelik oranı üzerine etkisi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16(1):105-109. Demiral, O., Ün, M., Abay, M., & Bekyürek, T. (2007). The effect of artificial ınsemination timing on the sex ratio of offspring and fertility in dairy cows. Turkish Journal of Veterinary Animal Science, 31(1):21-24. Doğan, İ., Sağırkaya, H., Soylu, M. K., Nur, Z., & Yerlikaya, H. (2002). Development of in vitro produced bovine embryos in four different culture media. Indian Journal of Animal Sciences, 72:227-229. Dursun, Ş., Köse, M., Kırbaş, M., Bülbül, B., & Ümütlü, S. (2014a). Etilen glikolle direkt transfer metoduna göre dondurulmuş sığır embriyolarının transferinde çözdürme-transfer aralığının gebelik oranı üzerine etkisi. Eurasian Journal of Veterinary Science, 30(2):48-52. Dursun, Ş., Köse, M., Kırbaş, M., Bülbül, B., & Çolak, M. (2014b). Düvelerde dondurulmuş embriyoların transferinde embriyonun uterusta bırakıldığı kornu uteri ve derinliğinin gebelik oranı üzerine etkisi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 28(1):35-39. Engelmann, U., Krassnigg, F., Schatz, H., & Schill, W. B. (1988). Seperation of human X and Y spermatozoa by free- flow electrophoresis. Gamete Research, 19:151-159. Erten, Ö., & Yılmaz, O. (2012). Süt sığırı yetiştiriciliğinde cinsiyeti belirlenmiş buzağı üretim teknikleri. YYÜ Veteriner Fakültesi Dergisi, 23(3):155-157. Gökçen, H. (2007). AB uyum sürecinde ülkemizde suni tohumlama ve embriyo transferi çalışmalarının geçmişi ve geleceği. AB Veteriner Hekim Platformu Raporu, Rapor No:2007/4:1-4, www.abveteriner.org, Erişim tarihi: 25 Aralık 2014. Gordon, I. (2003). Bovine oestrus cycle and associated events. In: Gordon I.(Edıtor). Laboratory Production of Cattle Embryos. 2nd Edition, UK; CABI publishing, 42-78. Gordon, J. W., Scangos, G. A., Plotkin, D. J., Barbosa, J. A., & Ruddle, F. H. (1980). Genetic transformation of mouse embryos by microinjection of purified DNA. Proc Nat Acad Sci, 7:7380-7384. İleri, İ. K., & Sayın, T. (1986). Sığırlarda embrio transfer çalışmaları. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 12(1):23-35. Karaşahin, T., Satılmış, M., Kızıl, S. H., & Akyol, N. (2013). Farklı dönemlerdeki in vivo üretilmiş sığır embriyolarında cinsiyetin dağılımının belirlenmesi ve cinsiyetin bu dağılıma etkisinin araştırılması. Journal of Faculty of Veterinary Medicine, Erciyes University, 10(2):87-91. Karaşahin, T., Akyol, N., Satılmış, M., Kızıl, S. H., Bucak, M. N., & Çoyan, K. (2014). Investigation of conception rates achieved with the transfer of sexed and unsexed bovine embryos. Turkish Journal of Veterinary Animal Science, 38:253-256. Kaymaz, M. (2015). Yardımcı üreme teknikleri. Editörler: Semacan A, Kaymaz M, Fındık M, Rişvanlı A, Köker A. Çiftlik Hayvanlarında Doğum ve Jinekoloji, Medipres, Malatya, Bölüm VI: 695-811. Kılıçoğlu, Ç. (1984). Koyunlarda embriyo nakli üzerinde çalışmalar. Doğa Bilim Derg, 8(3): 257-270. Kızıl, S. H., Akyol, N., Karaşahin, T., & Satılmış, M. (2011). Etilen glikol ile direkt transfer metoduna göre dondurulan in vivo sığır embriyolarının transferi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 17(5):721-724. Köse, M., Dursun, Ş., Bülbül, B., & Kırbaş, M. (2006). İsviçre esmeri ineklerde FSH ile süperovulasyon ve embriyo transferi çalışmaları. Hayvancılık Araştırma Dergisi, 16(1):1–6. Köse, M., Bülbül, B., Kırbaş, M., Dursun, Ş., & Çolak, M. (2012). Dondurulmuş sığır embriyolarının transferinden elde edilen gebelik oranı üzerine taşıyıcı senkronizasyon protokolünün etkisi. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 7(3):185-192. Mc Evoy, J. D. (1992). Alteration of sex ratio. Animal Breeding Abstracts, 60(2):97-111. Morrel, J. M. (1991). Applications of flow cytometry to artificial insemination: A Review. The Veterinary Record, 129:375-378. Özdaş, Ö. B., Cirit, Ü., Demir, K., Bacınoğlu, S., Baran, A., Pabuccuoğlu, S., İrez, T., Alkan, S., & Ak, K. (2012). İn vitro elde edilen sığır embriyolarının dondurulmasında vitrifikasyon medyumuna maruz kalma sürelerinin çözünme sonrası gelişim üzerine etkisi. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 38(1):29-35. Peterson, L., Desousa, P., Ritchie, W., King, T., & Wilmut, I. (2003). Application of reproductive biotechnology in animals: implications and potentials applications of reproductive cloning. Animal Reproduction Science, 79:137-143. Roger, G. E. (1990). Improvement of wool production through genetic engineering. Trends in Biotechnol, 8:6-11. Sağırkaya, H., Yağmur, M., Nur, Z., & Soylu, M. K. (2004). Replacement of fetal calf serum with synthetic serum substitute in the in vitro maturation medium: effects on maturation, fertilization and subsequent development of cattle oocytes in vitro. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 28:779-784. Semacan, A., & Pancarcı, Ş. M. (2015). Üremenin denetlenmesi. Editörler: Semacan A, Kaymaz M, Fındık M, Rişvanlı A, Köker A. Çiftlik Hayvanlarında Doğum ve Jinekoloji, Medipres, Malatya, Bölüm I: 99-124. Sevinç, A. (1963). Türkiye’de sığır sun'i tohumlama tatbikatının halihazır durumu ve geliştirilme olanakları. II. Güneybatı, Batı, İç Anadolu ve Ege Bölgesinde. A.Ü. Vet Fak Derg, 10(3-4):274-288. Sevinç, A. (1964). Türkiye’de sığır sun'i tohumlama tatbikatının halihazır durumu ve geliştirilme olanakları. III. Güney, Güneydoğu ve Orta Anadolu'da, A.Ü. Veteriner Fakültesi Dergisi, 11(3-4):184-202. Sevinç, A. (1972). Dölerme ve sun’i tohumlama. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları, Ankara, 94-98. Sönmez, M. E. C., Özkoca, A., & İleri, K. (1992). Sığırlarda embriyo transfer tekniğinin ülkemiz koşullarında uygulanabilme olanağının araştırılması. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 18(2):45-62. Sungur, H., Alaçam, E., Tekeli, T., Kadak, R., Pakdil, N., & Whitaker, R. O. (1989). İsviçre esmeri düvelerde dondurulmuş embriyo nakli uygulamaları. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 29(1-4):80-89. Sungur, H., & Yurdaydın, N. (1994). Sığır embriyosunun dondurulması ve transferi. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 34(1-2):1-24. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2020). Bakanlık Faaliyet Raporları (2012-2018). www.tarimorman.gov.tr, Erişim tarihi: 21 Şubat 2020. Tekeli, T. (1984). Investigations on in vitro fertilization of rabbit ova. A.Ü. Vet Fak Derg, 31(2):186-196. Tekin, N. (2007). Hayvan yetiştiriciliğinde reprodüktif biyotekniklerin önemi ve yeri. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 78:15-17. Ünal, E. F. (1983). Farelerde embriyo transferi. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Doktora Tezi, Ankara. White, D., Dunning, J., & Wallwork, J. (1994). Transgenic pigs as potential donors for xenografts. Nefrología, 14:7073. Windsor, D. P., Evans, G., & White, I. G. (1993). Sex predetermination of X and Y chromosome bearing sperm: A review. Reproduction Fertility and Devolopment, 5:155