The World's Fight Against Covid-19 in the Age of Global Climate Change

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 28 - 47, 30.06.2021

Maide Demirbaş , Rozelin Aydın

Öz

The world has been coping with the virus epidemic that started in China by passing from animal to human (zoonotic) for about nine months. The virus, which spreads rapidly via respiratory tract and contact, causes many people to die. Biological warfare claims are still on the agenda as the reason for the emergence of the virus; However, population growth, industrialization, deforestation, urbanization, reduction of green areas, fossil fuels such as oil, coal and natural gas, which have found excessive doses since the 18th century, pollute the air by increasing carbon emissions in the atmosphere and cause global climate change. These human activities facilitate the spread of the epidemic by wild animals, which are known to be effective species in transporting viruses, while dragging them to find new habitats because they disrupt their natural habitats. It has been determined that the number of Covid-19 cases is high in places with high air pollution. While the reduction of air pollution during the mandatory isolation period of the whole world enables us to experience what will happen when fossil fuels are abandoned, it has revealed that clean air is an indispensable element for human health. The decrease in the cost of renewable energy sources has started to be considered by some countries as an opportunity to combat the climate crisis and epidemic. To reduce the spread of the epidemic, workplaces and international border gates were closed and quarantine measures were taken. Therefore, one of the most important economic crises in history is being experienced.

Anahtar Kelimeler

Covid 19, air pollution, climate change, pandemic

Proje Numarası

19302002

Kaynakça

• [1] WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard. https://covid19.who.int/, (Erişim Tarihi: 21.10.2020).
• [2] T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020). Türkiye’deki Güncel Koronavirüs Tablosu. https://covid19.saglik.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 21.10.2020).
• [3] “Global Gıda Sistemi Yanlış Bir Sistemdi”. https://www.iklimhaber.org/global-gida-sistemi-yanlis-bir-sistemdi/, (Erişim Tarihi: 06.05.2020).
• [4] Anonim, (2020). Bilim Kurulu Üyesi Açıkladı! İşte Türkiye'de Korona Kapan Vakaların Yaş Ortalaması!. https://www.medimagazin.com.tr/guncel/genel/tr-bilim-kurulu-uyesi-acikladi-iste-turkiyede-korona-kapan-vakalarin-yas-ortalamasi-11-681-87174.html, (Erişim Tarihi: 17.04.2020).
• [5] Robert Koch Institute. https://www.rki.de/DE/Content/InfAZ/N/Neuartiges_Coronavirus/nCoV.html, (Erişim Tarihi: 17.04.2020).
• [6] Synthetic Biology Raises Risk of New Bioweapons, US Report Warns. https://www.theguardian.com/science/2018/jun/19/urgent-need-to-prepare-for-manmade-virus-attacks-says-us-government-report, (Erişim Tarihi: 17.04.2020).
• [7] Cross-Whitehall Unit Set Up To Counter False Coronavirus Claims. https://www.theguardian.com/world/2020/mar/09/cross-whitehall-unit-coronavirus-disinformation, (Erişim Tarihi: 17.04.2020).
• [8] Sheridan, G. (2020). Coronavirus: Biological War Is Now Top of Mind. https://www.theaustralian.com.au/commentary/coronavirus-biological-war-is-now-top-of-mind/news-story/847939f85d0383488f2367ce0b20c30f, (Erişim Tarihi: 17.04.2020).
• [9] Jones, K. E., Patel, N. G., Levy, M. A., Storeygard, A., Balk, D., Gittleman, J. L., & Daszak, P. (2008). Global Trends in Emerging Infectious Diseases. Nature, 451(7181), 990–993. doi:10.1038/nature06536.
• [10] Sağdıç, O., Kayacan, S., Dertli, E., Arıcı, M. (2020). Gıda Güvenliği Açısından COVID-19 Etmeni SARS-CoV-2’nin Değerlendirilmesi ve Korunma Yöntemleri. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Sayı 18, S. 927-933. doi: 10.31590/ejosat.715223.
• [11] Kurnaz, L. (2020a). Virüsler ve İklim Değişikliği, https://yesilgazete.org/blog/2020/03/15/virusler-ve-iklim-degisikligi/, (Erişim Tarihi: 16.04.2020).
• [12] Bannister-Tyrrell M, Meyer A, Faverjon C, et al. (2020). Preliminary evidence that higher temperatures are associated with lower incidence of COVID-19, doi: https://doi.org/10.1101/2020.03.18.20036731.
• [13] Kutscher, C. (2020). The Coronavirus and Climate Change: How We’re Making the Same Mistakes, https://medium.com/@chuck.kutscher/the-coronavirus-and-climate-change-how-were-making-the-same-mistakes-2cd01cce2295, (Erişim Tarihi: 16.04.2020).
• [14] Caminade, C., McIntyre, K. M., Jones, A. E. (2018). Impact of Recent and Future Climate Change on Vector-borne Diseases, Annals of the New York Academy of Sciences. doi: 10.1111/nyas.13950.
• [15] Cutler, S. J., Fooks, A. R., van der Poel, W. H. M. (2010). Public Health Threat of New, Reemerging, and Neglected Zoonoses in the Industrialized World, Emerging Infectious Diseases, 16(1), 1-7. doi: 10.3201/eid1601.081467.
• [16] Tolunay, D. (2020). Salgın Hastalıklar, Ekosistem Tahribatları ve İklim Değişikliği ile İlişkili mi?. https://www.iklimhaber.org/salgin-hastaliklar-ekosistem-tahribatlari-ve-iklim-degisikligi-ile-iliskili-mi/, (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• [17] Doğanın Yok Oluşu ve Pandemilerin Yükselişi. https://www.yesilist.com/doganin-yok-olusu-ve-pandemilerin-yukselisi/, (Erişim Tarihi: 05.05.2020).
• [18] Doğan, R. (2020). Prof. Dr. Türkeş: Artık Dünyada Hiçbir Şey Koronavirüs Yaşanmamış Gibi Olamaz. https://artigercek.com/haberler/prof-dr-turkes-iklim-degisikligi-ile-salginin-yayilmasi-arasinda-baglanti-var, (Erişim Tarihi: 18.04.2020).
• [19] Polar Ice Caps Melting Six Times Faster Than In 1990s. https://www.theguardian.com/environment/2020/mar/11/polar-ice-caps-melting-six-times-faster-than-in-1990s#maincontent, (Erişim Tarihi: 17.04.2020).
• [20] NOAA, (2020). https://www.noaa.gov/, (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• [21] Avustralya’daki Yangınlar Yeni “Normalimiz” mi?. https://www.iklimhaber.org/avustralyadaki-yanginlar-yeni-normalimiz-mi/, (Erişim Tarihi: 09.05.2020).
• [22] Legendre, M., Lartigue, A., Bertaux, L., Jeudy, S., Bartoli, J., Lescot, M., … Claverie, J.-M. (2015). In-depth Study of Mollivirus Sibericum, a New 30,000-y-old Giant Virus Infecting Acanthamoeba. Proceedings of the National Academy of Sciences, 112(38), E5327–E5335. doi:10.1073/pnas.1510795112.
• [23] Groulx, N., Urch, B., Duchaine, C., Mubareka, S., Scott, J. A. (2018). The Pollution Particulate Concentrator (Popcon): A Platform To İnvestigate The Effects of Particulate Air Pollutants on Viral İnfectivity, Science of the Total Environment. doi: 10.1016/j.scitotenv.2018.02.118.
• [24] Myllyvirta, L. (2020). Analysis: Coronavirus Temporarily Reduced China’s CO2 Emissions By A Quarter. https://www.carbonbrief.org/analysis-coronavirus-has-temporarily-reduced-chinas-co2-emissions-by-a-quarter, (Erişim Tarihi: 21.04.2020).
• [25] Koronavirüs Hava Kirliliğinde Büyük Düşüşlere Sebep Oluyor. https://www.iklimhaber.org/koronavirus-hava-kirliliginde-buyuk-dususlere-sebep-oluyor/, (Erişim Tarihi: 24.04.2020).
• [26] Travaglio, M., Popovic, R., Yu, Y., Leal, N. S., Martins, L. M. (2020). Links Between Air Pollution and COVID-19 in England, The Preprint Server For Health Sciences. doi: 10.1101/2020.04.16.20067405.
• [27] Wilks, J. (2020). Covid-19 and Climate: How Much Impact Is The Current Lockdown Really Having on Our Environment?. https://www.euronews.com/2020/04/13/covid-19-and-climate-how-much-impact-is-the-current-lockdown-really-having-on-our-environm, (Erişim Tarihi: 22.04.2020).
• [28] Kadıoğlu, M. (2020). Koronavirüs İklim Değişikliğini Durdurabilir Mi? Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu Açıkladı. https://www.mynet.com/koronavirus-iklim-degisikligini-durdurabilir-mi-prof-dr-mikdat-kadioglu-acikladi-110106500125#, (Erişim Tarihi: 21.04.2020).
• [29] Karantinadaki İtalya’da Kanalları Yunus ve Kuğular Doldurdu. https://yesilgazete.org/blog/2020/03/18/karantinadaki-italyada-kanallari-yunus-ve-kugulardoldurdu/?fbclid=IwAR1gSHBDkC8_Jg7oOuPjTt9s5BzGy0G7he7xQlesJpr6PBhloZAstsMZu8, (Erişim Tarihi: 22.04.2020).
• [30] Venedik'te Berraklaşan Sularda Birçok Deniz Canlısı Görülmeye Başlandı. https://acikradyo.com.tr/gezegenin-gelecegi/venedikte-berraklasan-sularda-bircok-deniz-canlisi-gorulmeye-baslandi?fbclid=IwAR3m75tY4ddfrSt6CA9xSboDKok6joR9-sYFks2WReG9Z4_7MuMvbN3djbM, (Erişim Tarihi: 24.04.2020).
• [31] Lelieveld, J., Pozzer, A., Pöschl, U. Fnais, M., Haines, A., Münzel, T., (2020). Loss of Life Expectancy From Air Pollution Compared to Other Risk Factors: A Worldwide Perspective. European Society of Cardiology. doi.org/10.1093/cvr/cvaa025.
• [32] Cai, G., Cui, X ., Zhu, X ., Zhou, J. (2020). A Hint on the COVID-19 Risk: Population Disparities in Gene Expression of Three Receptors of SARS-CoV. Preprints, 2020020408. doi: 10.20944/preprints202002.0408.v1.
• [33] Ogen, Y. (2020). Assessing nitrogen dioxide (NO2) levels as a contributing factor to coronavirus (COVID-19) fatality, Science of the Total Environment. doi: 10.1016/j.scitotenv.2020.138605.
• [34] Karantina Etkileri: Kuzey İtalya’daki Hava Kirliliği Azaldı. https://www.iklimhaber.org/karantina-etkileri-kuzey- italyadaki-hava-kirliligi-azaldi/, (Erişim Tarihi: 22.04.2020).
• [35] Conticini, E., Frediani, B., Caro, D. (2020). Can Atmospheric Pollution Be Considered a Co-Factor In Extremely High Level of SARS-Cov-2 Lethality In Northern Italy? Environmental Pollution, 114465. doi: 10.1016/j.envpol.2020.114465.
• [36] Wu, X., Nethery, R. C., Sabath, B. M., Braun, D., Dominici, F. (2020). Exposure to air pollution and COVID-19 mortality in the United States, The Preprint Server For Health Sciences. doi: 10.1101/2020.04.05.20054502.
• [37] Myllyvirta, L. (2020). 11,000 Air Pollution-Related Deaths Avoided in Europe as Coal, Oil Consumption Plummet. https://energyandcleanair.org/air-pollution-deaths-avoided-in-europe-as-coal-oil-plummet/, (Erişim Tarihi: 01.05.2020).
• [38] Doğru, B. (2020). Temiz Kömür Masalları: 30 Büyük İl ve Neden ZONGULDAK?. https://www.iklimhaber.org/temiz-komur-masallari-30-buyuk-il-ve-neden-zonguldak/, (Erişim Tarihi: 24.04.2020).
• [39] Ödenmeyen Sağlık Faturası Türkiye’de Kömürlü Termik Santraller Bizi Nasıl Hasta Ediyor? (2015). Sağlık ve Çevre Birliği - HEAL (Health and Environment Alliance).
• [40] Bayram, D. (2020). Zonguldak Neden Karantina Altında?. https://www.greenpeace.org/turkey/blog/zonguldak-neden-karantina-altinda/, (Erişim Tarihi: 24.04.2020).
• [41] Son Dakika... Bakan Albayrak: 100 Milyon Ton Kömür Üretimi Hedefi Tutturuldu. https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/son-dakika-bakan-albayrak-100-milyon-ton-komur-uretimi-hedefi-tutturuldu-41085383, (Erişim Tarihi: 24.04.2020).
• [42] Bakan Albayrak TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Enerji Bakanlığı’nın Yürüttüğü Çalışmaları ve Projeleri Anlattı:. https://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Bakanlik-Haberleri/Bakan-Albayrak-TBMM-Plan-ve-Butce-Komisyonunda-Enerji-Bakanliginin-Yuruttugu-Calismalari-ve-Projeleri-Anlatti, (Erişim Tarihi: 24.04.2020).
• [43] The Nature Conservancy, (2020). Drought Resilience in Times of COVID-19. https://www.tncindia.in/drought-resilience-in-times-of-covid-19/, (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• [44] Dünya Nüfusunun %25’i Su Krizinin Eşiğinde. https://www.iklimhaber.org/dunya-nufusunun-i-su-krizinin-esiginde/, (Erişim Tarihi: 18.04.2020).
• [45] Koronavirüs: Daha Fazla El Yıkamak Su Kıtlığı Yaşayan Ülkelerde Ne Anlama Gelir?. https://www.iklimhaber.org/koronavirus-daha-fazla-el-yikamak-su-kitligi-yasayan-ulkelerde-ne-anlama-gelir/, (Erişim Tarihi: 18.04.2020).
• [46] Türkiye Topraklarının Yüzde 47’si Çölleşme Riski Altında. https://www.yesilodak.com/turkiye-topraklarinin-yuzde-47-si-collesme-riski-altinda?fbclid=IwAR3ejWPiCxOLlSVn2vxyK9ISFblE7OeCxhm-LpTWn89bzcS0-DAeJUAnvKs, (Erişim Tarihi: 05.05.2020).
• [47] Afrika'da Son 70 Yılın En Büyük Çekirge İstilası: 'Koronavirüsten Daha Tehlikeli Görülüyor', https://tr.euronews.com/2020/04/10/afrika-da-son-70-y-l-n-en-buyuk-cekirge-istilas-koronavirusten-daha-tehlikeli-goruluyor, (Erişim Tarihi: 16.04.2020).
• [48] Çekirge İstilası Uyarısı: 20 Kat Daha Büyük, https://www.ntv.com.tr/galeri/dunya/cekirge-istilasi-uyarisi-20-kat-daha-buyuk,wobiyRBNhk6_rAYTNhdfow/VFHni1-UlkSN-NdquagQ9A, (Erişim Tarihi: 16.04.2020).
• [49] Dünya Salgınla Boğuşurken Çekirge İstilasında İkinci Dalga Yolda!, https://www.sozcu.com.tr/2020/dunya/dunya-salginla-bogusurken-cekirge-istilasinda-ikinci-dalga-yolda-5750399/, (Erişim Tarihi: 16.04.2020).
• [50] Kurnaz, L. (2020b). Çekirge Sürüleri ve Değişen İklim Koşulları, https://yesilgazete.org/blog/2020/03/17/cekirge-suruleri-ve-degisen-iklim-kosullari/, (Erişim Tarihi: 16.04.2020).
• [51] Evci Kiraz, E. D., (2019). İklim Değişikliğinin İnsan Sağlığına Etkisi. İklim Değişikliği Alanında Ortak Çabaların Desteklenmesi Projesi (iklimİN).
• [52] Milyonlarca Ağacı Öldüren Salgın Koronavirüs Gibi Yayılıyor. https://www.yesilodak.com/milyonlarca-agaci-olduren-salgin-koronavirus-gibi-yayiliyor, (Erişim Tarihi: 06.05.2020).
• [53] Goncharenko, R. (2020). Europe's Hot Summer Weather Could Worsen the Effects of COVID-19. https://www.dw.com/en/europes-hot-summer-weather-could-worsen-the-effects-of-covid-19/a-53089956, (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• [54] Bhowmick, N. (2020). Handwashing Helps Stop COVID-19. But in India, Water is Scarce. https://www.nationalgeographic.com/science/2020/04/hand-washing-can-combat-coronavirus-but-can-the-rural-poor-afford-frequent-rinses/, (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• [55] CNA, (2020). Crops Rot as Italian Farmers Hit by COVID-19, Drought, https://www.channelnewsasia.com/news/world/italy-covid-19-crops-agriculture-virus-12658312, (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• [56] Zeyrek, H. (2020). Tarımda Önlemlerle İlgili SÖZCÜ’ye Konuşan Ali Ekber Yıldırım: Gıda Kıtlığı Becerisizlik Olur. https://www.sozcu.com.tr/2020/ekonomi/tarimda-onlemlerle-ilgili-sozcuye-konusan-ali-ekber-yildirim-gida-kitligi-becerisizlik-olur-5746211/, (Erişim Tarihi: 04.05.2020).
• [57] Lal, R. (2020). Soil Science Beyond COVID-19. Journal of Soil and Water Conservation. doi: 10.2489/jswc.2020.0408A.
• [58] Tarım Gelecek Vadediyor Kimse Köyünü Terk Etmesin. https://www.tarimdanhaber.com/ciftci/tarim-gelecek-vadediyor-kimse-koyunu-terk-etmesin-h12046.html, (Erişim Tarihi: 05.05.2020).
• [59] Yıldırım, A. E. (2020). Bulgaristan ve Amerika’dan Örnek Alınacak Tarım Desteği. https://www.tarimdunyasi.net/2020/04/21/bulgaristan-ve-amerikadan-ornek-alinacak-tarim-destegi/, (Erişim Tarihi: 04.05.2020).
• [60] Dünyada ve Türkiye’de Kullanılan Pestisit Miktarı. http://permacultureturkey.org/, (Erişim Tarihi: 05.05.2020).
• [61] Şık, B. (2020). Egemen Medya ve Egemen Siyaset Bizi Virüslerden Koruyamaz. http://bianet.org/bianet/saglik/223575-egemen-medya-ve-egemen-siyaset-bizi-viruslerden-koruyamaz?fbclid=IwAR1Hm28P_WRAZHGfUy3wIoA-UI3n4ynsnvPZcWIgDWQxadKZNDBZXDtJSvM, (Erişim Tarihi: 05.05.2020).
• [62] Amazon’daki Ormansızlaşma Son 10 Yılın En Yüksek Seviyesinde. https://www.yesilist.com/amazondaki-ormansizlasma-son-10-yilin-en-yuksek-seviyesinde/?fbclid=IwAR1V3xnXuG1hUFo3d6cHBgrk0OM4AcP-q5m9m3X1u43gngSuhjOLVZ0ICZ0, (Erişim Tarihi: 05.05.2020).
• [63] Brezilya Devlet Başkanı Amazonlar'daki 72 bin Orman Yangınından STK'ları Sorumlu Tuttu. https://tr.euronews.com/2019/08/21/brezilya-devlet-baskan-amazonlardaki-72-bin-orman-yanginindan-stk-lar-sorumlu-tuttu, (Erişim Tarihi: 09.05.2020).
• [64] ABD’ye İklim Değişikliği Uyarısı: “İnsan Sağlığı, Yaşam Kalitesi ve Ekonomik Büyüme Oranını Tehdit Ediyor”. https://www.iklimhaber.org/abdye-iklim-degisikligi-uyarisi-insan-sagligi-yasam-kalitesi-ve-ekonomik-buyume-oranini-tehdit-ediyor/, (Erişim Tarihi: 09.05.2020).
• [65] Janda, M. (2020). Inflation Data Show How Bushfires, Drought and COVID-19 Pushed up Grocery Costs. https://www.abc.net.au/news/2020-04-29/bushfires-drought-and-covid-19-push-up-the-cost-of-essentials/12198064, (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• [66] Avustralya Yangınları: Neden 4 Aydır Söndürülemiyor, Bilançosu Ne?. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51007614, (Erişim Tarihi: 09.05.2020).
• [67] Avustralya Yangınları 113 Canlı Türünün Geleceğini Tehdit Ediyor. https://www.iklimhaber.org/avustralya-yanginlari-113-canli-turunun-gelecegini-tehdit-ediyor/, (Erişim Tarihi: 09.05.2020).
• [68] Ormansızlaştırma Hız Kesmeden Sürüyor Hatta Daha Çok Arttı. https://www.yesilodak.com/ormansizlastirma-hiz-kesmeden-suruyor-hatta-daha-cok-artti?fbclid=IwAR2_utuUSxBxV8r7iL8QVPkHx2D4xhI_8qsVRR_Yabs7GZsTyC1cL5dgANc, (Erişim Tarihi: 05.05.2020).
• [69] Moeller, N., Pedersen, JM. (2020). How Indigenous People in the Amazon are Coping with the Coronavirus Pandemic. https://theconversation.com/how-indigenous-people-in-the-amazon-are-coping-with-the-coronavirus-pandemic-137041, (Erişim Tarihi: 05.05.2020).
• [70] Varlı, A. (2020). Virüs Yetmiyor Gibi Bir De Kuraklık Korkusu. https://www.hurriyet.com.tr/avrupa/virus-yetmiyor-gibi-bir-de-kuraklik-korkusu-41500658, (Erişim Tarihi: 06.05.2020).
• [71] Orman Yangınları: 5 Soruda Türkiye'de Çıkan Yangınlarla İlgili Merak Ettikleriniz. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-49451305, (Erişim Tarihi: 09.05.2020).
• [72] Dünya Yanıyor. https://yesilgazete.org/blog/2019/08/22/dunya-yaniyor/, (Erişim Tarihi: 09.05.2020).
• [73] Çernobil’de Yangın Nükleer Santral Bölgesine İlerliyor!. https://www.iklimhaber.org/cernobilde-yangin-nukleer-santral-bolgesine-ilerliyor/, (Erişim Tarihi: 09.05.2020).
• [74] Afet ve Acil Durum Eğitim Merkezi. https://www.afad.gov.tr/afadem/dogal-afetler, (Erişim Tarihi: 09.05.2020).
• [75] Tonby, O., Woetzel, J. (2020). Could the Next Normal Emerge from Asia?. https://www.mckinsey.com/featured-insights/asia-pacific/could-the-next-normal-emerge-from-asia, (Erişim Tarihi: 27.04.2020).
• [76] World Economic Outlook. (2020). International Monetary Fund – IMF.
• [77] Congar, K. (2020). Covid-19 turizm sektörünü vurdu, dünyada en çok etkilenen ülkeler hangileri? Türkiye kaçıncı sırada?. https://tr.euronews.com/2020/04/22/covid-19-turizm-sektorunu-vurdu-dunyada-en-cok-etkilenen-ulkeler-hangileri-turkiye-kac-nc, (Erişim Tarihi: 27.04.2020).
• [78] ILO, (2020a). ILO Monitor 1st Edition: COVID-19 and the World of Work: Impactand Policy Responses, International Labour Organization (ILO).
• [79] McKinsey & Company. COVID-19: Briefing Note. Global Health & Crisis Response. New York, USA; March 2020.
• [80] Başaran, C. (2020). Covid 19 ve İşsizlik. https://www.haberturk.com/yazarlar/cuneyt-basaran/2651007-covid-19-ve-issizlik, (Erişim Tarihi: 30.04.2020).
• [81] İşsizler Tarıma Yönlendirilmeli Yoksa Gıda Sorunu Kapıda. https://www.oncusehir.com/issizler-tarima-yonlendirilmeli-yoksa-gida-sorunu-kapida/59237/, (Erişim Tarihi: 04.05.2020).
• [82] Açıkgöz, Ö., Günay, A. (2020). The Early Impact of the Covid-19 Pandemic on the Global and Turkish Economy, Turkish Journal of Medical Sciences, s. 520-526.
• [83] Öztürk, F. (2020). Sokağa çıkma yasağında çalışan işçiler: Bizim sağlığımız önemli değil mi, biz ölmez miyiz?. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-52390109, (Erişim Tarihi: 30.04.2020).
• [84] Karabulut, M. (2020). COVID-19 Günlerinde Devletin Maske Üretimi. https://sosyalpolitika.fisek.org.tr/, (Erişim Tarihi: 30.04.2020).
• [85] TMMOB, (2020). MMO: İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Politikaları ve Çalışma Yaşamı Sosyal Devlet İlkeleri Gereğince Yeniden Düzenlenmelidir. http://www.tmmob.org.tr/icerik/mmo-isci-sagligi-ve-guvenligi-politikalari-ve-calisma-yasami-sosyal-devlet-ilkeleri-geregince, (Erişim Tarihi: 30.04.2020).
• [86] Petrol Fiyatları Hep Negatifte Kalmayacak Ancak Sektör Eskisi Gibi Olmayabilir. https://www.iklimhaber.org/petrol-fiyatlari-hep-negatifte-kalmayacak-ancak-sektor-eskisi-gibi-olmayabilir/, (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• [87] Karakaya, E. (2020). COVID-19 Krizinin Ekonomi, Enerji ve Emisyonlara Etkileri: Mevcut Durum ve Olası Post-Korona Senaryoları. https://www.iklimhaber.org/covid-19-krizinin-ekonomi-enerji-ve-emisyonlara-etkileri-mevcut-durum-ve-olasi-post-corona-senaryolari/, (Erişim Tarihi: 27.04.2020).
• [88] 2020’de Fosil Yakıt Kaynaklı Karbon Emisyonu 2. 5 Milyar Ton Azalabilir. https://yesilgazete.org/blog/2020/04/15/2020de-fosil-yakit-kaynakli-karbon-emisyonu-2-5-milyar-ton-azalabilir/, (Erişim Tarihi: 06.05.2020).